Na świecie są setki, a może i tysiące podziemnych kopalń węgla kamiennego. Każda z nich jest inna, z innymi zagrożeniami i trudno je porównywać. Można rzec, że kopalnie podziemne są podobne, a zarazem inne.
Inne są zagrożenia, inna jest rozcinka złoża, inne są warunki górniczo-geologiczne. Podobne, a nawet te same są systemy eksploatacyjne, te same urządzenia w różnych kopalniach służą do fedrowania - wydobywania węgla ze ścian czy chodników.
A czym różnią się podziemne kopalnie węgla w Australii od kopalń w Polsce?
Podziemne kopalnie węgla kamiennego w Australii są kopalniami płytkimi. Głębokość ich nie przekracza 500 m, w Polsce fedruje się nawet poniżej 1000 m pod ziemią.
Australijskie kopalnie węglowe są jednopokładowe (wydobycie prowadzi się w jednym pokładzie) i jednopoziomowe (wydobycie odbywa się na i z jednego poziomu wydobywczego). Kilka nowych zakładów udostępniło, a inne będą udostępniać pokłady metodą punch mining/high wall mining, czyli będą wchodzić do pokładów z kopalń odkrywkowych - jest to metoda tania, niewymagająca drążenia drogich upadowych. Transport węgla z poziomu na powierzchnię odbywa się za pomocą przenośników taśmowych poprzez upadowe.
Kopalnie w Australii nie posiadają szybów wydobywczych. Tylko jedna kopalnia w Queensland posiada szyb zjazdowy, w którym zjazd i wyjazd załogi odbywają się bez sygnalisty czy maszynisty maszyny wyciągowej. Wszystko jest oparte na automatyce. Górnicy używający szybu-klatki sami obsługują zjazd czy wyjazd.
W kopalniach bez szybów zjazd załogi na dół kopalń odbywa się upadowymi samochodami lub kolejkami szynowymi naspągowymi.
Cały transport materiałów i załogi na dole odbywa się za pomocą pojazdów oponowych.
Chodniki nad- i podścianowe wykonuje się podwójnie (równolegle do siebie). Są połączone przecinkami co kilkadziesiąt metrów.
Ściany wydobywcze wybiera się od granic (do szybu) i na zawał stropu. W Australii nie stosuje się i nie stosowało wybierania ścian na podsadzkę. Nie wybierano też jeszcze ścian z zastosowaniem systemów strugowych. W ścianach nie prowadzi się wnęk kombajnowych. Roboty strzałowe są ograniczone do minimum. W kopalni Crinum w ciągu 15 lat zużyto tylko kilkadziesiąt kilogramów materiałów wybuchowych, a podczas budowy nowej kopalni dla firmy Rio Tinto w Emerald jak do tej pory (budowa trwa 3 lata) nie zużyto ani jednego kilograma.
Szyby wentylacyjne nie są wyposażone w żadne urządzenia (brak przedziałów drabinowych, wyciągów szybowych itd.). Ostatnio szyby wentylacyjne głębi się systemem odwiertu. Przy tej metodzie załoga zatrudniona przy głębieniu szybu to kilku górników, cały czas przebywających na powierzchni. jest to metoda bezpieczna. Podczas wiercenia - drążenia szybu dla nowej kopalni w Emerald nie odnotowano żadnego poważniejszego wypadku. Całe drążenie odbywa się za pomocą wiercenia...
Jako obudowy chodnikowej używa się kotwi i siatek. Drążenie chodników odbywa się przy użyciu kombajnów chodnikowych Continious Miner, gdzie w jednym czasie ma miejsce drążenie i instalacja obudowy stropu oraz ociosów (kotwy).
Załoga przodkowa cały czas przebywa na platformach kombajnu (technologie drążenia chodników w Australii podane zostały w Zeszytach Politechniki Śląskiej Górnictwo -zeszyt 246 /2000 -Górnictwo Zrównoważonego Rozwoju). Transport urobku z przodka odbywa się za pomocą samochodów elektrycznych, samozaładowczych-promów zwanych shuttle car, na przenośniki taśmowe. Nie stosuje się zapór pyłowych czy wodnych przeciwwybuchowych. Jedynie opyla się przodki i chodniki nad- i podścianowe. W kopalniach w Australii do minimum ograniczono używanie drewna. Nie stosuje się obudowy drewnianej, jedyne drewno to podkłady kolejowe używane jako stosy /kaszty - wykorzystane jako obudowa wzmacniająca.
W podziemnych kopalniach węgla w Queensland wycofano z użycia POG, czyli pochłaniacze tlenku węgla, a wprowadzono ucieczkowe aparaty tlenowe lub aparaty ucieczkowe z zastosowaniem sprężonego powietrza i stanowiska do doładowywania aparatów powietrznych - ponownego ich napełniania na trasach wycofywania się załogi ze stref zagrożenia. Są to aparaty typu CABA.
Liczba załogi w rejonach jest ograniczona (w rejonie może być tylu górników, ile jest tam aparatów ucieczkowych typu CABA w wyznaczonych miejscach).
Postępy robót górniczych są duże (dochodzą do 40 m na 12-godzinna zmianę w przodkach chodnikowych, a postępy frontów ścian przekraczają 480 m miesięcznie - ta ostatnia liczba to rekord w postępie ściany w miesiącu maju 2012 r. w kopalni Kestrel firmy Rio Tinto (w miesiącu tym nie odnotowano żadnego wypadku), a wydobycie ze ściany wyniosło 521 tys. t węgla.
Wybiegi ścian dochodzą do kilku kilometrów (wybieg ściany długości kilkuset metrów to minimum). Długość ścian przekracza 300 m, a wysokość 1,8 m. Nie wybiera się ścian poniżej tej grubości pokładu.
Jak wynika z przytoczonych faktów - dla znających temat i kopalnie w Polsce — nie da się porównać kopalń węgla kamiennego w Polsce z kopalniami w Australii. Chociaż do urobku węgla stosuje się zbliżone systemy ścianowe - na zawał stropu, przy stosowaniu podobnych, a nawet takich samych urządzeń (kopalnia Carborough Downs -brazylijska firma Vale stosuje polską obudowę zmechanizowaną i niemiecki kombajn ścianowy) ponieważ warunki górniczo-geologiczne są diametralnie różne. Pokłady wysokie, bez dużych zaburzeń geologicznych (uskoków itp.), płytko zalegają, położone są z dala od osiedli czy jakichkolwiek zabudowań przemysłowych itp.
Nic tylko fedrować!
W galerii: zdjęcia wyrobisk i urządzeń górniczych, w tym samochodów używanych do transportu załogi pod ziemią. (zdjęcia: Wacław Turek).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
