Celem polityki energetycznej państwa musi być suwerenność i odporność systemu elektroenergetycznego na kryzysy

Węgiel jest i będzie nadal ważnym elementem bezpieczeństwa energetycznego Polski. Bezpieczeństwo surowcowe staje dziś na pierwszym miejscu. Transformacja sektora nie może być postrzegana wyłącznie jako proces technologiczny czy klimatyczny – to przede wszystkim wyzwanie społeczne – takie główne wnioski płyną z obrad 6. Polskiego Kongresu Górniczego, który obradował w Lublinie.

Tak szerokiej reprezentacji sektora górniczego, naukowego, przemysłowego i administracyjnego nie było od lat. VI Polski Kongres Górniczy „Górnictwo 2050.pl – surowce, energia, transformacja”, który odbył się w Lublinie (24-26 września), zgromadził całe środowisko związane z przyszłością polskiego górnictwa i bezpieczeństwa surowcowego państwa. Do stolicy Lubelszczyzny zjechali przedstawiciele władz centralnych, samorządów, nauki, przemysłu, związków zawodowych i świata biznesu.

Konrad Wojnarowski, wiceminister w resorcie energii, przedstawił wizję roli górnictwa w procesie transformacji energetycznej i gospodarczej Polski. Jak podkreślił, w nadchodzących dekadach to właśnie sektor surowcowy – odpowiedzialny, nowoczesny i społecznie wrażliwy – będzie jednym z filarów bezpieczeństwa energetycznego i surowcowego państwa.

– W krótkim i średnim okresie węgiel kamienny i brunatny pozostają ważnym elementem bezpieczeństwa energetycznego kraju. Ale musimy pamiętać, że górnictwo to nie tylko energia – Polska dysponuje też zasobami węgla koksowego, miedzi, cynku czy soli, które mają strategiczne znaczenie dla przemysłu stalowego, obronnego czy sektora OZE – zaznaczył wiceminister.

Z kolei prof. inż. Krzysztof Galos, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska oraz główny geolog kraju, przedstawił kluczowe założenia nowej Polityki Surowcowej Państwa, która ma być próbą odpowiedzi na wyzwania geopolityczne, gospodarcze i technologiczne stojące przed Polską w nadchodzących dekadach.

 Odpowiedzialna polityka surowcowa

 – Bezpieczeństwo surowcowe nie jest dziś tematem sektorowym – to fundament funkcjonowania nowoczesnej gospodarki i jeden z filarów bezpieczeństwa państwa. Odpowiedzialna polityka surowcowa musi obejmować cały łańcuch wartości – od poszukiwania i wydobycia kopalin, przez przetwarzanie i recykling, po dywersyfikację źródeł dostaw surowców – podkreślił prof. Galos.

O tym, że niski poziom społecznej świadomości surowcowej to jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla rozwoju Polski i całej Europy, ostrzegał prof. Krzysztof Szamałek, dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego PIB.

– Bez systemowej edukacji, skutecznej komunikacji i współpracy nauki z przemysłem nie uda się zbudować nowoczesnej polityki przemysłowej ani zapewnić strategicznego bezpieczeństwa kraju – tłumaczył.

Do korekty polityki energetycznej państwa wezwał dr hab. inż. Stanisław Tokarski.

– Polityka energetyczna państwa musi zostać skorygowana tak, aby nadrzędnym jej celem było bezpieczeństwo, suwerenność i odporność systemu elektroenergetycznego na kryzysy – mówił podczas debaty.

Od czerwca 2025 r. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego stał się organem odpowiedzialnym za egzekwowanie unijnych przepisów dotyczących redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym – przypomniał o tym dr inż. Piotr Litwa, prezes Wyższego Urzędu Górniczego. 

Obejmą one nie tylko kopalnie węgla, ale także poszukiwanie, produkcję i przetwarzanie ropy i gazu ziemnego. WUG przygotowuje się również do objęcia nadzorem eksploatacji tzw. złóż antropogenicznych, czyli powstających w wyniku działalności człowieka. W tym obszarze konieczne będą m.in. plany ruchu, projekty techniczne i zabezpieczenia finansowe, co ma zapewnić pełną kontrolę nad procesami wydobywczymi i ich wpływem na środowisko.

Ze szczególną uwagą przysłuchiwano się wystąpieniom przedstawicieli największych spółek eksploatujących węgiel.

– Transformacja górnictwa w wydaniu PGG to nie tylko zamykanie kopalń, ale przede wszystkim umiejętność odpowiedzialnego wykorzystania potencjału spółki – infrastrukturalnego i ludzkiego. Naszym celem jest, by tereny pogórnicze stawały się bazą dla nowych inwestycji i generowały nowe miejsca pracy dla mieszkańców regionu – podkreślił Łukasz Deja, prezes zarządu Polskiej Grupy Górniczej.

Jastrzębska Spółka Węglowa jest dziś największym producentem węgla koksowego w Unii Europejskiej i jednym z najważniejszych podmiotów zapewniających bezpieczeństwo surowcowe europejskiego przemysłu stalowego. Polska odpowiada za dominującą część produkcji tego surowca w UE, a JSW – jako lider rynku – ma kluczowe znaczenie dla stabilności łańcucha dostaw.

– Naszym celem jest utrzymanie i dalsze wzmocnienie tej pozycji. Odpowiedzialność, jaka na nas spoczywa, wykracza daleko poza granice kraju. To zadanie o strategicznym znaczeniu dla całego europejskiego przemysłu – zaznaczył dr inż. Adam Rozmus, wiceprezes JSW.

– Dzisiaj jesteśmy jedną z najbardziej efektywnych kopalń w Polsce – zwrócił uwagę Zbigniew Stopa, prezes zarządu LW Bogdanka przypominając, że zadaniem Bogdanki jest nie tylko wydobywanie węgla, ale także odpowiedzialne podejście do środowiska.

– Jako Bogdanka jesteśmy gotowi na te wyzwania. Odpowiedzialność oznacza dbałość o przyszłość Lubelszczyzny– zaakcentował.

 Wspólna deklaracja

 Już pierwszego dnia obrad podpisana została Deklaracja Lubelska GórnictwoPL2050. Dokument wspólnie opracowany przez przedstawicieli nauki, przemysłu wydobywczego i energetycznego wyraża porozumienie branżowe w sprawie strategicznych kierunków rozwoju polskiej polityki surowcowej do 2050 r. Jak zaznaczył dr hab. inż. Artur Dyczko, przewodniczący Komitetu Organizacyjnego 6. Polskiego Kongresu Górniczego i dyrektor Oddziału Górnośląskiego PIG, stanowi on także apel do rządu o przyjęcie nowoczesnego, zintegrowanego i środowiskowo odpowiedzialnego podejścia do gospodarowania krajowymi zasobami mineralnymi w dobie transformacji energetycznej. Wskazano w nim kluczowe warunki rozwoju sektora: stabilne i przewidywalne prawo, uproszczone procedury administracyjne, przyjazne podatki i koszty pracy, łatwiejszy dostęp do kapitału i technologii, ochronę praw inwestorów oraz kształcenie nowoczesnych kadr łączących wiedzę geologiczną, inżynierską i cyfrową.

Liczną reprezentację miały podczas kongresu uczelnie kształcące w kierunkach górniczych. Obecni byli rektorzy i prorektorzy: prof. Jerzy Lis (AGH), prof. Arkadiusz Wójs (Politechnika Wrocławska) oraz prof. Marcin Staniek (Politechnika Śląska), a także dziekani wiodących wydziałów górniczych i geoinżynieryjnych: prof. Arkadiusz Kustra, prof. Radosław Zimroz i prof. Krzysztof Filipowicz. Uczelnie podpisały porozumienie o strategicznej współpracy w zakresie edukacji i badań. Sygnatariusze porozumienia podkreślili, że fundamentem bezpieczeństwa surowcowego kraju są dziś ludzie i ich kompetencje. Wspólne działania uczelni mają przygotować nowe pokolenie inżynierów – specjalistów gotowych do pracy w realiach Przemysłu 4.0, gospodarki cyrkularnej i globalnej rywalizacji technologicznej.

W debatach wzięli ponadto udział przedstawiciele instytutów badawczych PAN, m.in.: dr hab. Magdalena Wdowin (IGSMiE PAN), Jarosław Zagórowski (GIG-PIB), Barbara Rogosz (Poltegor Instytut), Anna Kubańska (CTT EMAG) czy prof. Stanisław Prusek (Polskie Stowarzyszenie Światowych Kongresów Górniczych). Obradom kongresu przysłuchiwali się także przedstawiciele związków zawodowych, w tym Jarosław Grzesik, przewodniczący Krajowego Sekretariatu Górnictwa i Energetyki NSZZ Solidarność.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.