Polski i europejski przemysł znajdują się pod rosnącą presją. Podczas Chemicznego Otwarcia Roku 2025 zorganizowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego, które odbyło się 17 marca w Warszawie przedstawiciele administracji rządowej, kluczowych firm z branży chemicznej, think tanków i organizacji naukowych omówili globalne wyzwania, takie jak zmiany w gospodarce, polityce i handlu, oraz ich wpływ na przemysł, w tym strategiczny sektor chemiczny.
– Aktualna sytuacja europejskiej i polskiej branży chemicznej jest bardzo złożona. Pomimo pewnej poprawy w 2024 r., branża nie powróciła jeszcze do poziomu sprzed wybuchu pandemii i wojny w Ukrainie, a ceny, chociażby energii, które są dominującym czynnikiem kształtującym sytuację sektora, wciąż pozostają dalekie od oczekiwań przedsiębiorstw. Branża zmaga się również z intensywną konkurencją ze strony innych gospodarek, w szczególności Chin, gdzie rządowe subsydia znacząco wspierają tamtejszy przemysł, co utrudnia konkurencję europejskim firmom- skomentował dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.
Dodał, że w Europie dochodzi do potężnych redukcji mocy wytwórczych, co ma poważne konsekwencje dla zatrudnienia, jak i może wpływać na uzależnienie od importu spoza Europy.
- Co ciekawe, prognozy na 2025 r. wskazują jednak na możliwy wzrost produkcji przemysłowej w UE o około 1,4 proc. W porównaniu z danymi z innych regionach, ten wzrost postrzegamy jako pewne „światełko w tunelu", natomiast nadal nie niweluje to potężnych strat chociażby z roku 2023. Przyszłość branży chemicznej będzie jednak w dużej mierze zależeć od decyzji regulacyjnych Komisji Europejskiej oraz od stabilizacji rynku po zakończeniu wojny w Ukrainie. Czas na ogólne wizje już minął. Potrzebujemy konkretnych rozwiązań, które realnie wzmocnią europejski i polski przemysł chemiczny, i pozwolą mu wzmocnić gospodarkę europejską na tle globalnej konkurencji – podkreślił.
Branża chemiczna jednogłośnie wskazała na szereg wyzwań, z którymi obecnie się mierzy. Z jednej strony, można zaobserwować zmiany w podejściu do transformacji energetycznej wśród kluczowych graczy, którzy wycofują się z wcześniejszych ambitnych planów redukcji wydobycia paliw kopalnych, stawiając na intensyfikację inwestycji w ropę i gaz, co rodzi niepewność co do tempa transformacji energetycznej i dostępności paliw przejściowych, takich jak gaz ziemny, który dla przemysłu chemicznego pełni kluczową rolę jako surowiec i nośnik energii. Dodatkowo uczestnicy wyrazili zaniepokojenie niestabilnością cen gazu ziemnego oraz brakiem wsparcia regulacyjnego, co utrudnia planowanie i inwestycje.
Z drugiej strony, europejski przemysł chemiczny doświadcza rosnących kosztów produkcji oraz coraz bardziej rygorystycznych regulacji, co w zestawieniu z intensywną i często nieuczciwą konkurencją ze strony producentów spoza Wspólnoty, w tym zalewem taniej importowanej chemii, stawia pod znakiem zapytania jego konkurencyjność. Szczególnie dotkliwy jest problem dumpingowych cen i nadprodukcji w Chinach, jak również rekordowy wzrost importu nawozów z Rosji i Białorusi, co zaburza równowagę rynkową. W konsekwencji, istnieje realne ryzyko, że produkcja chemiczna w Europie stanie się nieopłacalna, prowadząc do ucieczki przemysłu i zwiększonego polegania na imporcie.
Eksperci zwrócili również uwagę na silną presję regulacyjną, która wpływa na branżę. Przykładem może być Dyrektywa RED III, która nakłada ambitne cele dotyczące wykorzystania paliw RFNBO w produkcji wodoru, co przy braku odpowiednich mechanizmów wsparcia może generować dodatkowe wyzwania. W odpowiedzi na te złożone uwarunkowania rynkowe i sygnały ze strony przemysłu, Komisja Europejska zaproponowała rozwiązania zarówno w ramach Clean Industrial Deal, jak i przedstawiła pierwsze w ramach serii Omnibus oraz zapowiedziała na koniec roku specjalny Pakiet dla przemysłu chemicznego.
– Clean Industrial Deal, choć zawiera wiele słusznych założeń, w obecnym kształcie stanowi bardziej mapę drogową niż konkretne rozwiązanie palących wyzwań, z jakimi mierzy się branża chemiczna. Dokument nie wskazuje konkretnych instrumentów, które mogłyby realnie obniżyć ceny energii dla przemysłu w krótkim terminie, mimo że dostępność energii po konkurencyjnych cenach jest kluczowym filarem Clean Industrial Deal. Konieczne jest konsekwentne stosowanie zasady neutralności technologicznej w polityce energetycznej, w tym uznanie roli gazu jako paliwa przejściowego i szerokie wsparcie zarówno zero-, jak i niskoemisyjnych źródeł energii. Pod tym względem zasadne wydaje się również rozważenie energetyki jądrowej. Finansowanie transformacji musi uwzględniać specyfikę poszczególnych państw członkowskich, sprawiedliwie rozdzielając środki, by nie pogłębiać już istniejących dysproporcji. Równie ważne jest elastyczne podejście do regulacji dotyczących produkcji wodoru RFNBO. W kontekście ochrony rynku niezbędna jest także gruntowna reforma mechanizmu CBAM, która zapewni ochronę europejskich eksporterów i wyeliminuje ryzyko obchodzenia przepisów – skomentowała Klaudia Kleps, Dyrektor Pionu Rzecznictwa i Legislacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego.
Analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego wskazują na ukształtowanie się trójbiegunowego świata gospodarczego, gdzie kluczową rolę odgrywają USA, Unia Europejska oraz Chiny. Jednakże, narastający konsensus w Stanach dotyczący powstrzymania wzrostu Chin zapowiada eskalację konfliktów handlowych i politycznych, co może prowadzić do ponownego podziału świata i stanowić wyzwanie dla globalnej współpracy gospodarczej.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
