Droga do produkcji węgla zaczyna się pod ziemią, dlatego to właśnie kopalnie stanowią fundament działalności Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Spółka posiada cztery kopalnie, które zatrudniają łącznie ponad 21 tys. osób.
Jastrzębska Spółka Węglowa jest największym producentem węgla koksowego nie tylko w Polsce, ale i całej Unii Europejskiej. To węgiel najwyższej jakości, który następnie jest wykorzystywany do produkcji koksu niezbędnego do wytopu stali. Jak wiadomo, stal jest podstawowym materiałem wykorzystywanym praktycznie w każdej gałęzi przemysłu – m.in. w budownictwie, inżynierii, przemyśle motoryzacyjnym i maszynowym. To właśnie dlatego węgiel koksowy, obok 30 innych surowców, został uznany za surowiec krytyczny dla Unii Europejskiej. Znajdują się wśród nich surowce o istotnym znaczeniu dla gospodarki krajów członkowskich Unii Europejskiej, a określa się je jako krytyczne, ponieważ ryzyko związane z brakiem podaży oraz jego skutki dla gospodarki krajów Unii Europejskiej są większe niż w przypadku innych surowców.
JSW produkuje ok. 14 mln ton węgla, z czego ok. 80 proc. to właśnie węgiel koksowy. Jego wydobycie i produkcja odbywają się w czterech kopalniach: Pniówek w Pawłowicach, Knurów-Szczygłowice w Knurowie, Budryk w Ornontowicach oraz Borynia-Zofiówka-Bzie w Jastrzębiu-Zdroju. Łączne zasoby węgla, którymi dysponują zakłady JSW, wynoszą ok. 1 mld ton, co oznacza, że spółka może prowadzić produkcję do 2075 roku.
W przypadku węgla koksowego jak najbardziej uprawnione jest określenie – czarne złoto. Jego ceny są znacznie wyższe od węgla energetycznego, co w okresach koniunktury pozwala JSW osiągnąć nawet kilkumiliardowe zyski. Grupa JSW za 2022 r. wypracowała bardzo dobre wyniki. Przychody za minione 12 miesięcy wyniosły 20,2 mld zł, a zysk netto 7,6 mld zł.
Produkcja węgla koksowego jest bardzo wysokodochodowa, ale wiąże się też z wieloma wyzwaniami. Po węgiel trzeba sięgać coraz głębiej – średnia głębokość eksploatacji w kopalniach JSW wynosi prawie 800 metrów, a niektóre ściany pracują już nawet głębiej niż kilometr pod ziemią. Wzrost głębokości wymusza sięganie po coraz bardziej nowoczesne rozwiązania technologiczne oraz powoduje konieczność radzenia sobie z rosnącą skalą zagrożeń naturalnych występujących pod ziemią. JSW na bieżąco inwestuje w rozwój i modernizację kopalń w takich dziedzinach jak zwiększanie efektywności i automatyzacji procesów produkcyjnych oraz bezpieczeństwo.
Najstarszą górniczą historię spośród kopalń należących do JSW ma KWK Knurów-Szczygłowice. Kopalnia powstała w 2010 roku w wyniku połączenia dwóch zakładów: Knurów i Szczygłowice. Ruch Knurów ma jednak znacznie dłuższą tradycję, która sięga początków minionego wieku. Kopalnia powstała w latach 1903-1910, a na pierwsze pokłady węgla natrafiono na głębokości 214 metrów. Ruch Szczygłowice jest znacznie młodszy. W 2011 r. zakład obchodził swoje 50-lecie. Decyzja dotycząca rozpoczęcia budowy zakładu została podjęta w czerwcu 1957 roku. Pierwszy węgiel wydobyto w lipcu 1961 w ilości 632 t/d przy zatrudnieniu 706 pracowników.
KWK Knurów-Szczygłowice weszła w struktury organizacyjne JSW 1 sierpnia 2014 roku. Wtedy JSW kupiła kopalnię od ówczesnej Kompanii Węglowej, powiększając swoje portfolio kopalń, które specjalizują się w wydobyciu węgla koksowego. Obszar górniczy kopalni wynosi 59,80 km kw., z czego na ruch Knurów przypada 38,49 km kw., natomiast na ruch Szczygłowice 21,31 km kw. Zasoby operatywne ruchu Knurów to 118,5 mln ton, a ruchu Szczygłowice – 185,12 mln ton. Kopalnia produkuje węgiel typu 34.2 (tzw. semi-soft).
Kopalnia Budryk została zbudowana w latach 1978-1994. Wydobycie węgla rozpoczęto w marcu 1994 roku w ramach rozruchu technologicznego, a formalną działalność eksploatacyjną podjęto rok później. W 2008 roku kopalnia Budryk została włączona w struktury JSW. Zasoby operatywne kopalni wynoszą 223,5 mln ton. Obszar złoża Ornontowice I i Ornontowice II wynosi łącznie 40,6 km kw. I znajduje się na terenie Ornontowic, Gierałtowic, Mikołowa, Orzesza i Czerwionki-Leszczyn. Kopalnia również produkuje węgiel typu 34.2.
Co ciekawe, Budryk jest najgłębszą kopalnią w Polsce. W 2011 roku zakończono drążenie głównego przekopu odstawczego z poziomu 1050 do 1290. Przekop ma długość 1190 metrów, a jego koniec to najgłębsze miejsce w Polsce. Po ukończeniu budowy przekopu rozpoczęła się budowa nowego poziomu 1290 w kopalni Budryk.
Kolejny zakład to budowana w latach 1963-1974 kopalnia Pniówek, która w 1993 roku weszła w skład JSW. W 2006 roku kopalnia świętowała wydobycie 100-milionowej tony węgla. Obszar górniczy złoża Pniówek wynosi 28,6 km kw., a jego zasoby operatywne to 101,9 mln ton. Natomiast obszar górniczy złoża Pawłowice 1 wynosi 15,8 km kw., przy zasobach operatywnych wielkości 54 mln ton. W Pniówku jest produkowany węgiel typu 35.1 (tzw. hard).
Ostatnie zmiany w strukturze organizacyjnej JSW nastąpiły wraz z początkiem tego roku. Wtedy nastąpiło przyporządkowanie do KWK Borynia-Zofiówka, Kopalni Węgla Kamiennego Jastrzębie-Bzie jako Ruch Bzie. W ten sposób powstała nowa trzyruchowa kopalnia pod nazwą KWK Borynia-Zofiówka-Bzie.
Kopalnia Jastrzębie-Bzie (obecnie ruch Bzie) została otwarta w 2021 roku. To największa inwestycja w polskim górnictwie od ponad 20 lat. W lipcu 2007 roku rozpoczęto wiercenie otworu badawczego w złożu Bzie-Dębina 1-Zachód. Dwa lata później ruszyła budowa nowego szybu 1-Bzie. Inwestycja została ukończona w 2019 roku. Pierwsza ściana w kopalni została uruchomiona w marcu 2022 roku.
Jeśli chodzi o obszar górniczy ruchu Borynia, to wynosi on 17,4 km kw. Wielkość zasobów operatywnych to 30,9 mln ton, a typ produkowanego w zakładzie węgla to: 35.1, 35.2A, 35.2B. Kopalnia została wybudowana w latach 1962-1971. Jej złoże znajduje się na terenie Mszany, Świerklan, Pawłowic oraz Jastrzębia-Zdroju.
Jeśli chodzi o kopalnię Zofiówka, to zakład został wybudowany w latach 1962-1969. Administracyjnie znajduje się w obrębie Jastrzębia-Zdroju, Pawłowic oraz Mszany. W 1974 roku zmieniono nazwę kopalni z KWK Zofiówka na KWK Manifest Lipcowy. W 1990 roku przywrócono jej pierwotną nazwę, a trzy lata później weszła w skład JSW. Obszar górniczy złoża Zofiówka to 16,4 km kw., natomiast zasoby operatywne wynoszą 50,9 mln ton. Kopalnia produkuje węgiel typu 35.2.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
