Portal netTG.pl tym razem rozmawia z prof. Władysławem Mielczarskim z Politechniki Łódzkiej, m.in., o projekcie rozporządzenia metanowego i o skutkach jego wprowadzenia w życie.
- Projekt rozporządzenia metanowego to w ostatnich tygodniach najczęściej komentowane plany legislacyjne Komisji Europejskiej. Co jego wprowadzenie w życie oznacza dla Polski?
- Wszystko zależy od tego, na jakim poziomie to zostanie ustalone. Jeśli będzie to 8-9 ton metanu na 1000 ton wydobytego węgla, to polskie elektrownie jakoś przez to przejdą, ale jeśli pozostaniemy na poziomie 5 ton, to wiele z tych elektrowni trzeba będzie wcześniej zamknąć. Na tym polega rzecz. Warto byłoby powalczyć o zapis, który zresztą już w tych materiałach roboczych się pojawiał, a mianowicie, że rozporządzeniu nie podlegają kopalnie będące w stanie likwidacji. Mamy przecież program dekarbonizacji, czyli stopniowej likwidacji kopalń do 2049 r., więc teoretycznie nasze zakłady pod rozporządzenie metanowe przy takim zapisie by nie podlegały. Niestety nie możemy się na ten program powołać, gdyż nie został on przez KE notyfikowany. Mamy porozumienie pomiędzy stroną społeczną i rządem, ale nie mamy porozumienia na poziomie unijnym. Rząd z jakichś powodów tego nie zrobił.
- Czy tej notyfikacji możemy dokonać w miarę szybko?
- Dziś jest trudno coś prognozować. Mamy do czynienia z dwoma nurtami. Jeden z nich, ten mocno ideologiczny, dąży do gwałtownych zmian dekarbonizacyjnych, próbuje wprowadzić OZE, neutralność klimatyczną. To trochę jak marsz prosto w przepaść. Z drugiej strony mamy do czynienia z rzeczywistością, realizmem i z próbami wyhamowania tych procesów. Wielka Brytania wraca do węgla kamiennego, wstrzymała likwidację części aktywów węglowych. Proszę spojrzeć też na Niemcy, które rozbudowują odkrywki węgla brunatnego, zwłaszcza na północnym zachodzie kraju. Nie jestem w stanie, ani ja, ani inni eksperci, ocenić, która z tych sił i kiedy przechyli szalę zwycięstwa na swoją stronę. Na koniec prawa fizyki, zdrowy rozsądek i tak zwyciężą. Nie wiadomo jednak, do jakiego etapu doprowadzą nas ci ideolodzy. W którym momencie rozbiją się o ścianę? Im później, tym gorzej dla ludzkości. To tak samo jak z socjalizmem. Gdyby upadł 20 lat wcześniej, tym mniejsze byśmy wszyscy straty ponieśli.
- Czy uda się zwiększyć normy emisji w rozporządzeniu metanowym?
- To też trudno ocenić. Wiele zależy od asertywnej postawy naszych polityków. Tej niestety nie widzę. Mam wrażenie, że chcą mieć problem górnictwa po prostu z głowy. Trwa kampania wyborcza i nie wiem, na ile niektóre zapewnienia to ta piana wyborcza, a na ile rzeczywiste zamiary.
- Czy tylko Polakom zależy na osłabieniu rozporządzenia metanowego?
- Nie, wraz z nami współdziałają też inne kraje, głównie Słowenia. Niemcy nie są tak bardzo zdesperowani, bo jeśli chodzi o węgiel kamienny, to przestawili się na jego import. Mam wrażenie, że w Polsce też chcemy doprowadzić do takiej właśnie sytuacji – przestawienia się na import i likwidacji kopalni węgla kamiennego. I trzeba przyznać, że z punktu technicznego to możliwe, choć elektrownie potrzebowałyby 2-3 lat na przygotowania. Możemy pójść w kierunku niemieckim, ale koszty tego będą potężne.
- Patrząc na trendy w unijnej polityce, czy to właśnie może nas czekać w najbliższej przyszłości?
- W przyszłym roku w kilku unijnych krajach są wybory. Nastąpią ważne zmiany, choć nie można przewidzieć do końca ich kierunku. Mam też nadzieję, że zakończy się ta bezsensowna wojna za naszą wschodnią granicą, bo ona powoduje, że pewne sprawy są jako „mniej istotne” odkładane na bok. Pewne jest, że nowy parlament UE, którego skład także wkrótce wybierzemy, będzie się różnić od obecnego. Europa nie ma pieniędzy. Spójrzmy choćby na Niemcy, które zostały zmuszone do zakupu niezwykle drogiego gazu, co kosztowało ten kraj dodatkowe 100 mld euro. Raz to zrobili, ale to nie może się powtarzać w kolejnych latach. Ich przemysł stał się niekonkurencyjny. Duże firmy zamykają produkcję, zwalniają ludzi, niektóre uciekają poza Unię. Wojna w Ukrainie zakończy się gospodarczą klęską Europy. Pozostaje pytanie o rozmiar tej klęski. W latach 2010-2015 Europa była konkurencyjna, rozwijała się. W kolejnych latach jej gospodarka została sprowadzona do bardzo niskiego poziomu. Także polska gospodarka, która przecież wcześniej na tej unijnej kooperacji bardzo urosła. Teraz zostaniemy pociągnięci w dół jeszcze bardziej, może z półrocznym-rocznym opóźnieniem, ale tego nie unikniemy.
- Czy wojna w Ukrainie, kryzys energetyczny nie spowodowały, że na energetykę zaczęliśmy patrzeć trochę bardziej realistycznie? Czy jest szansa, że – jak pan to nazwał – prawa fizyki szybciej wygrają z ideologią?
- Mam taką nadzieję. Jednak to tzw. zdrowe podejście jest zauważalne u osób dobrze pamiętających lata 80. i 90., pokolenia, które musiało ciężko pracować, by się dorobić. Ich dzieci, obecni uczniowie, studenci, ludzie rozpoczynający karierę zawodową – to pokolenie, które wyrosło w dobrobycie. Dla nich „pieniądze biorą się z bankomatu”. Łatwo ulegają emocjom wszelkiego rodzaju. Są gotowi obniżyć poziom życia, byle tylko nikt od nich niczego nie chciał. Praca, kupno domu czy mieszkania, wykształcenie dzieci – to nie jest dla nich priorytetem, jak do tej pory dla pokoleń Amerykanów, czy też nas samych. Zamiast samochodu może być rower, pić można z plastikowego kubka, siedzieć na ławce z palet i ubierać się w używane rzeczy. Temu pokoleniu na pieniądzach nie zależy. Młodzi są podatni na wpływy i kilku sprawnych demagogów jest w stanie ich poprowadzić.
- Ponownie zapytam o atom, wobec którego powstania w Polsce jest pan sceptyczny – wybudujemy elektrownię czy nie? Czy to, co ostatnio się dzieje w tej sprawie, zwłaszcza po wizycie prezydenta USA Joe Bidena w Polsce, zmienia coś w sprawie tych inwestycji?
- W zasadzie to się nic nie zmieniło. Dla mnie to nadal przedwyborcza piana i wyciąganie pieniędzy z budżetu. Listy intencyjne, opracowania za ogromne kwoty... My naprawdę tego atomu nie zbudujemy, bo nas na to nie stać. Nie mamy takich pieniędzy.
- A mały atom?
- On tak naprawdę jest badany od lat 40. XX w. Inspiratorem były armie – amerykańska i rosyjska. Wojsko chciało mieć energetykę jądrową na wysuniętych placówkach, m.in. na Alasce. Chciało też budować samoloty z takim napędem. Pomysłów było mnóstwo, ale żaden nie wypalił. W końcu prezydent Kennedy skreślił te pomysły, stwierdzając, że nic z tego nie będzie. Także Niemcy wydali ogromne pieniądze, bo chcieli zbudować statek handlowy z napędem jądrowym i ponieśli klęskę. Udało się tylko z tym napędem zbudować łodzie podwodne, lotniskowce i lodołamacze. Problemem przy tej technologii jest też cena. Małe reaktory w przeliczeniu na zdolności produkcyjne są jeszcze droższe od dużego atomu. Widziałem takie dobrze obrazujące ten problem zdjęcie z Utah w USA. Są na nim porzucone małe reaktory, a w zasadzie to, co po nich pozostało – puste obudowy.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
