- Wspomnienie Wierych Zmarłych to bardzo ważne i pouczające połączenie dwóch rzeczywistości, dwóch światów: nieba – celu i ziemi, życia – sposobu na niebo. Żeby dostać się do nieba, trzeba najpierw żyć, potem umrzeć – mówi w rozmowie z portalem netTG.pl ks. Piotr Brząkalik.
- Śmierć jawi się nam jako jedyny fakt naszej przyszłości, którego możemy być pewni. Ocieramy się o nią niemal każdego dnia, czytając doniesienia o tragicznych wypadkach czy katastrofach. Śmierć wywołuje w nas lęk i niepokój. Wolimy o niej nie myśleć. Ale przynajmniej raz w roku przychodzi taki dzień, w którym wręcz zmuszeni jesteśmy do zadumy i refleksji nad naszym życiem, nad przemijaniem. Wielu z nas pozostaje w tym nastroju nawet przez dwa dni z rzędu. Jak sprawa się ma z punktu widzenia liturgii Kościoła katolickiego?
- W liturgii 1 listopada to Uroczystość Wszystkich Świętych, czyli tych, o których jesteśmy w Kościele przekonani, że trafili do nieba. I zaraz następnego dnia przypada Wspomnienie Wiernych Zmarłych. To bardzo ważne i pouczające połączenie dwóch rzeczywistości, dwóch światów: nieba – celu i ziemi, życia – sposobu na niebo. Żeby dostać się do nieba, trzeba najpierw żyć, potem umrzeć. Warto przypominać sobie o śmierci, bo to jedyny, stuprocentowo pewny moment naszego życia, nie ma nic pewniejszego od śmierci. I to nie ma nic wspólnego z jakimś katastrofizmem, ani z dołowaniem siebie. Taka jest kolej rzeczy. Nasza cywilizacja od dłuższego czasu skupia się przede wszystkim na życiu tu, na ziemi. Mówienie o śmierci staje się do tego stopnia mało atrakcyjne, że my nawet starości już nie lubimy. Proszę zwrócić uwagę, jak bardzo pielęgnujemy życie, swój wygląd. Nie znaczy to oczywiście, że nie powinniśmy o siebie dbać, ale to zapatrzenie w życie wynika z przekonania, że szczęśliwymi możemy być tylko tu i teraz. Nie myślimy więc o tym, co po śmierci.
- No właśnie, co czeka człowieka po śmierci? Kościół katolicki widzi trzy rozwiązania dalszej drogi: niebo, czyściec i piekło.
- Przede wszystkim wierzymy w niebo, jako taką trzecią część naszego życia. W prefacji podczas mszy św. żałobnej jest takie piękne zdanie: nasze życie zmienia się, ale się nie kończy. Ja bardzo lubię porównanie śmierci do narodzin. Będąc pod sercem matki jest nam dobrze, bezpiecznie, jesteśmy zadbani. W końcu dojrzewamy do narodzin, rodzimy się i nie mamy pojęcia, jak wygląda ten nowy świat, co nas czeka, jaka będzie przyszłość. Żyjemy, doroślejemy, dojrzewamy do śmierci, do przekroczenia kolejnej granicy życia. To, co nastąpi po śmierci, jest już jednak przedmiotem nie wiedzy, ale wiary. Wierzymy, że jesteśmy przeznaczeni do szczęścia, nie do potępienia. Choć z drugiej strony mamy świadomość, że i nam może się przytrafić otchłań, jak w biblijnej przypowieści o Łazarzu i bogaczu.
Biblijny bogacz nie miał tej szansy, albo z niej nie skorzystał. Przepadł w otchłani piekieł. Kościół katolicki daje jednak szansę odpuszczenia grzechów, także po śmierci, ale…
No właśnie, ale… Tej naprawy nie można już dokonać samemu, bo po śmierci samemu już nic nie możemy zrobić. Możliwe jest natomiast pośmiertne oczyszczanie naszej duszy. Służy temu czyściec. Jest to w rozumieniu teologicznym miejsce, czas, żeby tę naszą miłość oczyścić. I o takie oczyszczenie zmarłego mogą prosić żyjący. To jest piękna wiara. Zmarłym możemy pomóc poprzez modlitwę, ofiarowanie mszy świętej bądź odpust. Warta przypomnienia jest też praktyka 30 mszy świętych dzień po dniu za zmarłego, zainicjowana w VI w. przez papieża Grzegorza Wielkiego, której od samego początku towarzyszyło mocne przekonanie o szczególnej jej skuteczności dla zmarłych cierpiących w czyśćcu.
- Często zdarza się nam mówić „o, ten to na pewno smaży się w piekle”. Co Ksiądz na to powie?
- Odpowiem bardzo prosto. Kościół ogłosił niezliczoną liczbę ludzi świętymi. Nie jesteśmy nawet w stanie wszystkich ich wymienić. I tak pokazuje swoje przekonanie o ich zbawieniu. O nikim zaś nie wydał tak samo autorytatywnego dekretu, że ktoś został potępiony. Dobry Łotr w Ewangelii św. Łukasza w ostatniej chwili, prawie „rzutem na taśmę” prosił ukrzyżowanego Jezusa, żeby wspomniał na niego, kiedy już przyjdzie do swego królestwa. A Jezus obiecał mu, że jeszcze dziś będzie z Nim w raju. Łotr miał ostatnią szansę i z niej skorzystał. Kościół wierzy, że też takim ostatnim „rzutem na taśmę” jesteśmy w stanie dotknąć miłosierdzia Bożego. Warto zatem modlić się o szczęśliwą godzinę śmierci, która może dać nam jeszcze szansę na nawrócenie.
- Bliscy zmarli powracają najczęściej do nas w snach. Czy istnieją zatem, zdaniem Księdza, możliwości jakiegokolwiek kontaktu ludzi żyjących ze zmarłymi?
- Za każdym razem, kiedy przyśni nam się zmarły, interpretujemy to zjawisko w sposób osobisty. Wiem, że takie przypadki ludziom się zdarzają. Twierdzą potem, że otrzymali jakieś ostrzeżenie. Ja bym raczej tego rodzaju zjawiska, że sny są sposobem na kontakt z duszami zmarłych, nie traktował jako zasady. Natomiast każdy sen o zmarłych może być dowodem na to, że oni wciąż żyją w naszych sercach, że pamiętamy o nich. A pamięć o zmarłych jest pamięcią o własnej śmierci. Ilekroć jesteśmy na cmentarzu, na grobach naszych bliskich, to myślami cofamy się do czasu, kiedy byli z nami, tu na ziemi. Wspominamy o tym, ile im zawdzięczamy. Cmentarz jest świetnym miejscem, żeby uświadomić sobie, że żyjemy dzięki komuś. Święty Paweł napisał w jednym z listów do Rzymian, że nikt nie żyje dla siebie i nie umiera dla siebie. My jesteśmy przywiązani do przekonania, że to my żyjemy dla kogoś. I często powtarzamy: „gdyby nie ja, to…”.
Rzadko uświadamiamy sobie, że życie innych jest też dedykowane. A przecież korzystamy z czyjegoś, nawet cudzego życia. Myślę, że na pogrzebach powinno być więcej podziękowań niż łez, refleksji nad tym, ile zawdzięczamy temu, kogo odprowadzamy do grobu. Śmierć powinna częściej być takim przypomnieniem.
Nie wspominając już o tym, że czyjś pogrzeb, grób stał się już nie raz początkiem zbudowania nowej rodzinnej zgody.
(Rozmowa przeprowadzona w październiku 2022 r.)
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
