Ukraińcy pożądani na polskim rynku pracy

Ciągle rośnie skala imigracji zarobkowej z Ukrainy do Polski, która utrzymuje się na wysokim poziomie. Jest już pewne, że agresja Rosji na Ukrainę spowoduje nie tylko większą imigrację Ukraińców do Polski, ale także wzrost ukraińskich pracowników na polskim rynku pracy.

Według danych ZUS z października 2021 r. liczba ubezpieczonych pracowników z zagranicy wynosiła 872 tys. osób, a większość w tej grupy, bo 3 na 4 obcokrajowców stanowili Ukraińcy, z których ponad 300 tys. ma ważne zezwolenia na pobyt w Polsce.

Wybierają długoterminowy pobyt
Jak podaje Urząd ds. Cudzoziemców, obywatele Ukrainy coraz częściej wybierają długoterminowy pobyt w kraju zamiast migracji tymczasowych. - Prawie 84 proc. z nich posiada zezwolenia na pobyt czasowy, które mogą obowiązywać przez maksymalnie 3 lata. W zdecydowanej większości są one wydawane w związku z podejmowaniem pracy – 77 proc. spraw. Celem pobytu są też kwestie rodzinne – 12 proc. oraz edukacja – 2 proc. - wylicza Natalia Myskova, dyrektor ds. rekrutacji międzynarodowych w Grupie Progres.

- W ciągu trzech kwartałów 2021 r. łączna wartość wypłat dla pracowników z zagranicy – w tym Ukraińców – wyniosła ponad 24 mld zł (dane bilansu płatniczego NBP), w całym 2020 r. było to blisko 28 mld zł. Jak podaje Grupa Progres, w 2021 roku liczba godzin przepracowanych przez Ukraińców rosła z miesiąca na miesiąc. Pod koniec 2021 r. na wykonywanie obowiązków zawodowych poświęcali statystycznie ponad 170 roboczogodzin miesięcznie. Zarobione przez Ukraińców pieniądze częściowo zostają w portfelach polskich przedsiębiorców . – W III kw. 2021 r. wg GUS, nasi wschodni sąsiedzi kupili w Polsce towary i usługi za kwotę 840 mln zł – podaje dyrektor Myskova.

Rekordowy transfer pieniędzy imigrantów zarobkowych
W 2022 r. aż w 20 proc. powiatów, prognozowane są deficyty w sektorze handlowym. Joanna Dargiewicz, dyrektor regionalna w Grupie Progres uważa, że ratunkiem na braki kadrowe w handlu są obcokrajowcy, głownie Ukraińcy, którzy są dyspozycyjni i gotowi do podjęcia pracy od zaraz, również w handlu. - Dla nich bowiem dojazd do miejsca pracy czy nadgodziny nie są przeszkodą. Jak wynika z naszych danych obcokrajowcy pracujący w Polsce tymczasowo, również w sektorze handlowym, na wykonywanie swoich obowiązków poświęcają średnio kilkadziesiąt godzin więcej niż nasi rodacy.

Tylko we wrześniu 2021 r. statystyczny Ukrainiec przepracował ok. 50 roboczogodzin więcej niż Polak – wylicza Jadwiga Dargiewicz. Od kilku lat zwiększa się ilość cudzoziemców pracujących w Polsce. Największą grupą narodowościową wśród cudzoziemców pracujących w Polsce są Ukraińcy. Aż ponad 550 tys. pracowników pochodzących z tego kraju jest zarejestrowanych w ZUS.

Ekonomiści zauważają, że, pomimo braku polityki migracyjnej, Polska z kraju emigranckiego staje się krajem imigranckim. Andrzej Kubisiak , zastępca dyrektora Polskiego Instytutu Ekonomicznego, mówi, że to już widać po skali transferów pieniężnych do kraju od Polaków pracujących za granicą i tego, co z Polski wypływa za granicę z tytułu pracy cudzoziemców. - Te nożyce transferów pieniężnych rozwierają się w bardzo szybkim tempie. - W pierwszym kwartale 2021 r. cudzoziemcy z tytułu pracy w Polsce przekazali za granicę niemal 5 mld zł , wobec 1,5 mld zł sześć lat wcześniej - wynika z danych Narodowego Banku Polskiego. To najwięcej w historii Polski.- Aż ponad cztery piąte tej kwoty popłynęło na Ukrainę. Jednocześnie w drugą stronę, czyli od Polaków pracujących za granicą, nad Wisłę trafiło w tym czasie niespełna 3,8 mld zł – informuje dyrektor Kubisiak.

Szybka asymilacja Ukraińców
Krzysztof Inglot, ekspert ds. rynku pracy w firmie Personnel Service mówi, że z badania przeprowadzonego przez jego firmę pt. „Barometr Polskiego Rynku Pracy”, wynika, że już 28 proc. firm w Polsce zatrudnia obecnie pracowników z Ukrainy, a niemal co czwarta firma zamierza rekrutować Ukraińców w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Co trzeci pracodawca ma pozytywny stosunek do pracowników ze Wschodu, a zdecydowana większość firm twierdzi, że ma do nich neutralne nastawienie, co wskazuje na asymilację kadry ze Wschodu, która jest traktowana tak samo jak Polacy.

- Aby dowiedzieć się, gdzie pracują cudzoziemcy w Polsce, warto prześledzić dane dotyczące zezwoleń na pracę. W pierwszej połowie 2021 r. wydano ich 232 tys., czyli o 34 tys. więcej niż w analogicznym okresie w pandemicznym 2020 roku. Najwięcej cudzoziemców przybyło wśród operatorów i monterów maszyn (+14 tys. r/r) oraz w gronie pracowników wykonujących prace proste (+10 tys.). Natomiast najwięcej zezwoleń ze wszystkich otrzymali kierowcy samochodów ciężarowych (33 tys.) i pracownicy przemysłu – informuje Krzysztof Inglot . Pracownikom z Ukrainy na polskim rynku pracy sprzyja demografia, obecna popandemiczna koniunktura oraz deficyty kadrowe. - Powstaje wiele nowych miejsc pracy, natomiast stopa bezrobocia jest obecnie najniższa od kwietnia 2020 roku i wynosi niespełna 6 proc.. Rynek pracy jest mocno rozgrzany. Branże, w których brakuje rąk do pracy to m.in. budownictwo, e-commerce i logistyka, przemysł. Mamy też do czynienia z silnym odbiciem w branży turystycznej i hotelarsko-gastronomicznej. W związku z tym pracodawcy musza walczyć o najlepszych pracowników, konkurując m.in. wynagrodzeniami – twierdzi ekspert Personnel Service.

Imigracja zarobkowa to nie wybór, a konieczność
Od kilku lat coraz mniej Polaków jest czynnych zawodowo, bo rodzi się coraz mniej dzieci, nie pomogło 500+, ponad milion Polaków pracuje zagranicą, najwięcej w Niemczech i Wielkiej Brytanii, poza tym Polacy się starzeją, mamy coraz więcej emerytów. Więc migracja zarobkowa, głownie z Ukrainy, tak jak w społeczeństwach zachodnich, staje się polską koniecznością, a nie wyborem.

Dr Krzysztof Szwarc z Katedry Pracy i Polityki Społecznej przy Instytucie Ekonomiczno-Społecznym Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, członek Rady Rodziny w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przestrzega , że sytuacją demograficzną w Polsce jest zła i powinniśmy się ją niepokoić już 20-25 lat temu, a dziś powinniśmy już tylko drżeć na myśl o demografii.

- Obecne niepokoje i nazywanie tej sytuacji „pułapką demograficzną” czy też „katastrofą demograficzną” są jak najbardziej na miejscu, ale też spóźnione. Niska dzietność w XXI wieku może przynieść negatywne konsekwencje w wielu aspektach, między innymi w zabezpieczeniu emerytalnym. – Prognozy GUS wskazują, że w 2050 roku na 100 osób pracujących będzie przypadało średnio około 75 osób w wieku poprodukcyjnym. Obecnie jest to około 37, a jeszcze 20 lat temu było to około 24. Sytuacja emerytów będzie bardzo trudna. Malejąca liczba urodzeń może się „zapętlać”: mało liczne roczniki osób będą miały jeszcze mniej liczne roczniki swoich dzieci itd. To będzie skutkowało zamykaniem szkół, a w dalszej perspektywie również innych instytucji – ostrzega naukowiec poznańskiej Akademii Ekonomicznej, który jest jednym z najlepszych polskich demografów.

Poprawa legalizacji imigracji zarobkowej
Rada Ministrów pracuje nad „Polityką migracyjną Polski”, która ma uregulować poprawę systemu legalizacji zatrudnienia i pobytu cudzoziemców w Polsce w obszarze legalnej migracji, skutecznego zarządzanie z poziomu centralnego procesu legalizacji pobytu, postępowania administracyjnego, polityki informacyjnej, obsługa klienta oraz ujednolicenia interpretacji prawa.

Michał Wysocki, ekspert Business Centre Club ds. legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce, mówi, że dobra polityka migracyjna to szansa na zwiększenie liczby cudzoziemców, w tym Ukraińców, wykonujących zawody deficytowe oraz usprawnienie procesu uznawania kwalifikacji oraz zagranicznych świadectw, dyplomów i stopni naukowych. Przyjęcie przez Radę Ministrów „Polityki migracyjnej Polski” nie rodzi żadnych skutków prawnych i w praktyce nie wprowadza jeszcze żadnych zmian w systemie legalizacji zatrudnienia i pobytu cudzoziemców w Polsce.

– Mam nadzieję, że przyjęcie przez Radę Ministrów dokumentu „Polityka migracyjna Polski – kierunki działań 2021-2022” skutkować będzie szybkimi i faktycznymi zmianami legislacyjnymi i organizacyjnymi w obszarze migracji zarobkowych cudzoziemców spoza UE, głównie Ukraińców - nie traci nadziei Wysocki.

W zeszłym roku na Ukrainie gościła delegacja OPZZ, która stara się pomóc imigrantom zarbkowym w Polsce. Andrzej Radzikowski, przewodniczący OPZZ, mówi, że dla imigrantów zza naszej wschodniej granicy początki były trudne. - Podejrzane metody rekrutacji, najniższe wynagrodzenia, gangsterskie „prowizje” dla agentów i pozbawienie pracowników jakiejkolwiek opieki i wsparcia, tak wyglądała ich smutna rzeczywistość. Wszystkich problemów nie udało się rozwiązać, ale można mówić jednak o pewnym postępie, m.in. za sprawą współpracy między OPZZ a FZZ Ukrainy. Kilka miesięcy temu obustronna umowa została odnowiona i dostosowana do nowych wyzwań na rynku pracy. Kluczowym partnerem OPZZ w pomocy Ukraińcom w Polsce jest ich związek zawodowy. OPZZ było inicjatorem powołania Międzyzakładowego ZZ Pracowników Ukraińskich w Polsce i pomagało w jego rejestracji. Związek nie jest naszą organizacją członkowską OPZZ, ale blisko współpracujemy – wyjaśnia szef OPZZ.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.