Świętokrzyskie bogate w kopaliny - na koniec 2020 r. łączne zasoby wszystkich kopalin, udokumentowane w 503 złożach, wynosiły ponad 9,5 mld ton

- Na terenie województwa świętokrzyskiego znajduje się ponad 60 proc. krajowych zasobów surowców dla przemysłu wapienniczego – mówi w rozmowie z portalem netTG.pl Gospodarka i Ludzie ANDRZEJ BĘTKOWSKI, marszałek województwa świętokrzyskiego.

 Świętokrzyskie to jeden z najczystszych ekologicznie regionów w Polsce. Jak województwo się dekarbonizuje i przygotowuje do korzystania z zielonej energii?
Województwo świętokrzyskie ma ponad 66proc. obszarów prawnie chronionych i aby zachować te wysokie walory przyrodnicze stawiamy sobie ambitne cele. Dążymy do bycia regionem opartym na gospodarce o obiegu zamkniętym, efektywnie wykorzystującej swoje zasoby oraz obniżającej zużycie energii i poziom zanieczyszczeń, szczególnie tych emitowanych do powietrza.

Dlatego naszym priorytetem jest realizacja i wdrażanie w życie dwóch niezwykle ważnych dokumentów, stanowiących prawo miejscowe - Programu ochrony powietrza i tzw. uchwały antysmogowej, w których główny nacisk położony jest na eliminację starych, niskosprawnych urządzeń grzewczych oraz termomodernizacji budynków mieszkalnych, ale również budynków użyteczności publicznej. Pragniemy, aby do 2040 roku wypełnić cele zawarte w „Polityce energetycznej Polski do 2040 r.”, chcemy aby potrzeby cieplne gospodarstw domowych województwa świętokrzyskiego zaspokajane były przez ciepło systemowe oraz przez zero- lub niskoemisyjne źródła indywidualne, w tym przede wszystkim odnawialne źródła energii.

Pragnę dodać, iż środki z „Programu Regionalnego na lata 2021-2027 Fundusze Europejskie dla Świętokrzyskiego” będą kierowane m.in. na zwiększenie efektywności energetycznej przedsiębiorstw, a także budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej, zwłaszcza na rozwój instalacji do produkcji energii elektrycznej z OZE wraz z budową magazynów energii działających na potrzeby danego źródła OZE.

Region ma dobre warunki wietrzne, by korzystać z energii wiatrowej. Jakie są plany inwestycyjne w tym zakresie?
Energia wiatru to zaraz po energii słońca najbardziej popularne w województwie świętokrzyskim odnawialne źródła energii. Najkorzystniejsze warunki dla rozwoju energetyki wiatrowej o większych mocach posiada północna i północno-wschodnia część województwa oraz częściowo południowa. Moc wytworzonej energii w 2020 r. z wiatru wynosiła 21,9 MW, a ze słońca 34,1 MW. Staramy się stale propagować i wspierać tę dziedzinę gospodarki. W latach 2018 -2020 na rozwój OZE tylko z RPOWŚ 2014-2021 wydatkowano blisko 42 mln zł. We wspomnianym przeze mnie nowym programie przewidziano alokację w wysokości 56 mln EUR.

Cieszą mnie inicjatyw podejmowane przez przedsiębiorców i samorządy gminne w tej dziedzinie. Przykładem tego mogą być dwie duże inwestycje w regionie. Pierwsza, której prace rozpoczęły się już w 2020 r., dotycząca budowy farmy wiatrowej składającej się z 10 jednostek po 3 MW w gminie Bogoria oraz druga związana z budową największej instalacji fotowoltaicznej w województwie o łącznej mocy zainstalowanej 35 MW na zrekultywowanych terenach należących do Grupy Azoty Siarkopol SA.

Świętokrzyskie, po Dolnym Śląsku, jest największym zagłębiem eksploatacji surowców do produkcji kruszyw, na które jest obecnie boom.
Rzeczywiście województwo świętokrzyskie, po dolnośląskim, jest wiodącym regionem w Polsce pod względem ilości zasobów kopalin, jak i ich wydobycia - dotyczy to zwłaszcza kopalin skalnych osadowych. O takiej roli regionu decyduje występowanie złóż o dobrych parametrach geologiczno-górniczych i na ogół o dobrej jakości kopalin oraz korzystne ze względów transportowych położenie w centrum kraju.

Główne znaczenie na naszym terenie odgrywają kopaliny skalne, takie jak: wapienie, dolomity, piaskowce oraz margle. Kopaliny te stanowią podstawowe surowce w przemyśle wapienniczym, cementowym, ale także do produkcji kruszyw łamanych ze skał wapiennych, dolomitowych czy piaskowcowych. Wydobycie surowców dla tych gałęzi przemysłu w ostatnich latach wynosi:65 - 70 proc. krajowego wydobycia surowców dla przemysłu wapienniczego, ok. 30 proc. krajowego wydobycia surowców dla przemysłu cementowego oraz 32 - 35 proc. krajowego wydobycia surowców do produkcji kruszyw łamanych. Plasuje to nasze województwo na pierwszym miejscu w kraju pod względem wydobycia surowców dla przemysłu wapienniczego i cementowego oraz na drugim miejscu pod względem wydobycia surowców do produkcji kruszyw łamanych, głównie dla drogownictwa i budownictwa ogólnego. Charakterystyczne dla województwa są także gipsy i siarka, które eksploatowane są głównie na terenie naszego województwa.

Całkowite wydobycie wszystkich kopalin na terenie województwa w ostatnich latach utrzymuje się na dosyć wysokim poziomie i w 2020 roku wyniosło ponad 52, 2 mln ton. W tej liczbie ponad 45,6 mln ton (87proc.) stanowiło wydobycie skał węglanowych (wapieni, dolomitów i margli), które są dominujące na naszym terenie. Ogólne wydobycie wszystkich kopalin w 2020 roku było tylko nieznacznie mniejsze niż w latach 2018 – 2019, ale wyraźnie większe niż w latach wcześniejszych. Nie ma jeszcze danych odnośnie wielkości wydobycia kopalin w 2021 roku, ale można szacować, że będzie ono na poziomie z ostatnich lat. Oznacza to, że pandemia SARS CoV-2 nie miała dużego wpływu na funkcjonowanie przemysły wydobywczego na terenie naszego województwa.

 Jak duże są jeszcze zasoby kopalin na terenie województwa?
Baza zasobowa kopalin jest jeszcze znaczna i ma bardzo duże znaczenie zarówno dla województwa jak i kraju. Świadczy o tym fakt, że na terenie województwa znajduje się ponad: 60 proc. krajowych zasobów surowców dla przemysłu wapienniczego, 17 proc. krajowych zasobów surowców dla przemysłu cementowego oraz 22 proc. krajowych zasobów surowców do produkcji kruszyw łamanych i kamieni blocznych.

Na koniec 2020 roku łączne zasoby wszystkich kopalin, udokumentowane w 503 złożach, wynosiły ponad 9,5 mld ton. Zasoby w 163 złożach objętych koncesjami na eksploatację kopalin (w całości lub w części) wynosiły ponad 3,7 mld ton, tj. 38 proc. całości zasobów. Zasoby faktycznie zagospodarowane na podstawie ważnych koncesji wynosiły natomiast niespełna 1,7 mld ton, tj. 17 proc. ogólnej wielkości udokumentowanych zasobów. Oznacza to, że rezerwa zasobów kopalin stałych w województwie jest jeszcze znaczna, co zabezpiecza gospodarkę regionu i kraju w surowce budowlane na wiele lat.

Na powierzchni 96 ha , kosztem 70-80 mln zł planowana jest budowy retencyjnego zbiornika wodnego Bzin na rzece Kamiennej w Skarżysku-Kamiennej. W jakim zakresie poprawi on gospodarkę wodną i zapatrzenie w wodę?
Biorąc pod uwagę negatywne skutki zmian klimatycznych, coraz częstsze występowanie zjawisk atmosferycznych, takich jak susza czy deszcze nawalne, niezbędne jest podejmowanie działań na rzecz podniesienia poziomu retencji wód w regionie. W tym celu, w przyjętej przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego „Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego 2030+” wśród „Przedsięwzięć Strategicznych” umieściliśmy zadanie pn. „Budowa zbiornika wodnego Bzin na rzece Kamienna w Skarżysku-Kamiennej”, którego głównymi funkcjami będą: retencja, ochrona przed skutkami suszy i występowaniem niedoborów wody oraz ochrona przeciwpowodziowa, poprzez zapewnienie stałej rezerwy powodziowej, spłaszczenia fali oraz zabezpieczenia terenów położonych w dolnym biegu rzeki przed zalaniem.

Niedawno w należącej do Świętokrzyskich Kopalni Surowców Mineralnych Kopalni Jaźwica w gminie Chęciny, podpisano deklarację o powołaniu Świętokrzyskiego Klastra Wodorowego im. Braci Łaszczyńskich. Jakie jest jego zadnie?
Bardzo się cieszę, że Agencja Rozwoju Przemysłu, która jest właścicielem Świętokrzyskich Kopalni Surowców Mineralnych podjęła tę inicjatywę. Województwo świętokrzyskie znajdzie się w gronie liderów, którzy realizują tego rodzaju klaster wodorowy. Nie tylko unijne regulacje ale też troska o zdrowie naszych mieszkańców nakładają na nas obowiązek zwiększenia udziału zeroemisyjnych lub niskoemisyjnych paliw, dlatego pozyskiwanie i wykorzystywanie tzw. zielonego wodoru jest niezwykle istotne.

W Strategii Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego 2030+ jest szereg zapisów dotyczących właśnie szeroko pojętej innowacyjności w gospodarce, a ten klaster doskonale wpisuje się w ideę innowacyjnej gospodarki, jaka będzie realizowana na terenie naszego województwa. Celem Klastra jest stworzenie otwartego forum współpracy, do udziału w którym zaproszone zostały podmioty chętne do działania na rzecz rozwoju zeroemisyjnych źródeł energii i produkcji zielonego wodoru w regionie świętokrzyskim.

Sygnatariusze deklaracji dążą do stworzenia do 2030 roku zeroemisyjnych źródeł energii zdolnych do produkcji 4 terawatogodzin energii rocznie oraz elektrolizerów wodoru o mocy 250 MW co ma się przełożyć na produkcję 50.000 ton czystego wodoru do napędu ciężkiego sprzętu, ciężarówek i transportu publicznego w miastach. Ma to dać redukcję emisji CO2 o 400.000 ton rocznie.

Korzystając z okazji, chciałbym złożyć wszystkim Czytelnikom portalu netTG.pl oraz Trybuny Górniczej najserdeczniejsze życzenia noworoczne – niech 2022 rok upłynie Państwu w dobrym zdrowiu oraz przyniesie spełnienie wszystkich marzeń i planów.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.