Zagrożenia pożarowe towarzyszące spalaniu i współspalaniu biomasy w energetyce
GIG: Próba podziemnego zgazowania węgla
Nuklidy promieniotwórcze w wodach pitnych na Śląsku
Badania materiałów wybuchowych do użytku cywilnego wykonywane w Jednostce Notyfikowanej – Głównym Instytucie Górnictwa (GIG) zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 93/15/EEC
Dyrektywa 93/15/WE z dnia 5 kwietnia 1993 r [1] dotycząca wprowadzania na rynek i kontroli materiałów wybuchowych do użytku cywilnego została w Unii Europejskiej (UE) ustanowiona stosunkowo dawno, z dziesięcioletnim okresem przejściowym do jej wdrożenia w każdym kraju członkowskim. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej (UE) z dniem 1 maja 2004 r dla środków strzałowych, zwanych zgodnie z dyrektywą – materiałami wybuchowymi (MW) do użytku cywilnego – obowiązuje nowy tryb wprowadzania tych wyrobów na rynek nie tylko polski, ale i innych krajów członkowskich UE.
Wiele lat przygotowań i inwestycji nie tylko w aparaturę badawczą, ale również w szkolenia personelu Głównego Instytutu Górnictwa zaowocowały wydaniem przez polską stronę rządową autoryzacji dla GIG w zakresie oceny zgodności materiałów wybuchowych zgodnie z Dyrektywą 93/15/WE, a następnie przyznaniem statusu Jednostki Notyfikowanej o nr 1453 przez Komisję Europejską w tym zakresie.
Wymagania ogólne mówią bez podawania szczegółów, że materiały wybuchowe muszą być zaprojektowane, wytworzone i dostarczone w taki sposób, o takich właściwościach funkcjonalnych, aby stwarzały jak najmniejsze zagrożenie dla ludzkiego życia i zdrowia oraz nie powodowały szkód materialnych i środowiskowych w normalnych, przewidywalnych warunkach, szczególnie w odniesieniu do przepisów bezpieczeństwa i standardowych praktyk do momentu ich wykorzystania.
Rys. 1. Moduły oceny zgodności obowiązujące w Dyrektywie 93/15/WE
Dyrektywa opisuje również wymagania i zakres działania jednostek notyfikowanych (stacji badawczych uznanym oficjalnie przez Komisję Europejską w UE), które dokonują oceny materiałów wybuchowych do użytku cywilnego. W treści dyrektywy zawarto wymaganie dokumentu wystawianego przez producenta materiałów wybuchowych dla wyrobu – tzw. deklaracji zgodności.
Producent posiadając potwierdzenia oceny zgodności wyrobu – materiału wybuchowego do użytku cywilnego:
Rys. 2. Oznaczenie CE jako potwierdzenie oceny zgodności
Normy zharmonizowane w Unii Europejskiej
Ideą europejskich norm zharmonizowanych jest wyspecyfikowanie właściwości, opisanie procedur badania i sposobu oceny wyników. Jednakże, co do poziomu wymagań w wielu wypadkach normy odnoszą się do deklaracji producentów materiałów wybuchowych, a jednostka notyfikowana jedynie sprawdza deklarowany parametr, czy mieści się w tolerancji podanej w procedurze badania opisanej w normie zharmonizowanej (np. gęstość lub prędkość detonacji MW, itp.).
Jednostka Notyfikowana – Główny Instytut Górnictwa
Aktualnie w zakresie oceny zgodności materiałów wybuchowych do użytku cywilnego w Unii Europejskiej funkcjonuje 14 jednostek notyfikowanych zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 93/15/WE (szczegółowy ich wykaz można znaleźć na stronie internetowej: http://ec.europa.eu/enterprise/newapproach/nando/).
W ramach Jednostki Notyfikowanej – Głównego Instytutu Górnictwa – w zakresie materiałów wybuchowych do użytku cywilnego:
Badania i kryteria oceny materiałów wybuchowych
Modelowanie procesu detonacji materiału wybuchowego zależy od przyjętych założeń i często nie sprawdza się w praktycznym eksperymencie. Wynika to z natury materiału wybuchowego, dla którego proces detonacji przebiega szybko i jest uzależniony od wielu różnych czynników. Dlatego też dla określenia jego parametrów fizycznych niezbędne jest wykonanie znacznej liczby badań na drodze eksperymentalnej.
Tabela 2. Wymagania dla materiałów wybuchowych
Tabela 3. Wymagania dla lontów detonujących i prochowych
Tabela 4. Wymagania dla zapalników i przekaźników
Na terenie GIG Kopalni Doświadczalnej „BARBARA” znajduje się między innymi bunkier strzałowy o niespotykanej, półkulistej konstrukcji, w którym wykonuje się większość badań materiałów wybuchowych przez detonację. Ten żelbetonowy obiekt posiada dźwiękochłonne wloty wentylacyjne ze specjalnymi tłumikami, które ograniczają hałas. Został wybudowany dla obniżenia hałasu emitowanego do środowiska naturalnego ze względu na ostrzejsze normy europejskie obowiązujące aktualnie w tym zakresie (Fot. 1).
Fot. 1. Bunkier strzałowy w GIG Kopalni Doświadczalnej „BARBARA”
GIG Kopalnia Doświadczalna „BARBARA” posiada stanowisko do badań gazów postrzałowych powstających po detonacji materiałów wybuchowych, spełniające wymagania normy zharmonizowanej PN-EN 13631-16:2006. Oznacza się na nim zawartość: tlenku węgla (CO) oraz mieszaniny tlenków azotu NO i NO2 oznaczanych ogólnie jako NOx. Badanie przeprowadza się w stalowej komorze strzałowej o objętości nie mniejszej niż 15 m3 z zastosowaniem analizatorów do ciągłego pomiaru ww. tlenków w czasie 20 min.
Rys. 3. Schemat komory strzałowej o pojemności 15 m3
Do badań przygotowuje się po trzy ładunki MW o masie od 450 g do 750 g. Umieszczony w otworze moździerza ładunek inicjuje się zgodnie z zaleceniem producenta badanego MW. Pomiaru zawartości toksycznych tlenków tj. tlenku węgla CO i tlenków azotu NOx w gazach postrzałowych dokonuje się w sposób ciągły za pomocą dwóch analizatorów gazów. Wygląd stanowiska badawczego przedstawia Fot. 2.
Badanie bezpieczeństwa wobec pyłu węglowego
Badanie bezpieczeństwa wobec metanu
Badanie parametrów elektrycznych oraz czasów detonacji dla zapalników elektrycznych (ZE) zgodnie z europejskimi normami zharmonizowanymi wykonuje się w GIG KD „BARBARA” na całkowicie automatycznym, skomputeryzowanym stanowisku badawczym przedstawionym na Fot. 4.
Podsumowanie
2. Główny Instytut Górnictwa z powodzeniem rzetelnie realizuje postanowienia Dyrektywy 93/15/WE oceniając wyroby polskich i zagranicznych producentów, jak również czynnie uczestniczy w corocznych spotkaniach jednostek notyfikowanych w zakresie materiałów wybuchowych do użytku cywilnego.
3. Jednostka Notyfikowana GIG do tej pory wydała 165 świadectw (certyfikatów) badania typu WE zgodnie z wymaganiami Dyrektywy 93/15/WE dla materiałów wybuchowych do użytku cywilnego nie tylko polskich producentów, ale również zagranicznych (np. ELOVITZA – Bułgaria, VIDEX – Bułgaria, AUSTIN DETONATOR – Czechy, MAXAM Europe – Hiszpania, Backer Oil Tools – Niemcy, MAXAM Por – Portugalia i inne).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
