Parlament Europejski opublikował listę 10 zagadnień, na które warto zwrócić uwagę w 2021 roku - poinformowało portal netTG.pl biuro europosłanki PiS Izabeli Kloc. Na liście znalazła się m.in. kwestia surowców krytycznych, które według przesłanej publikacji "są niezbędne do osiągnięcia celów UE, w tym zielonej i cyfrowej transformacji". Poniżej publikujemy pełną "dziesiątkę" europarlamentu:
1. Wyścig szczepień o bezpieczeństwo zdrowotne.
Koniec 2020 r. był początkiem kolejnej fazy walki z globalną pandemią. Zespoły badawcze ogłaszały pomyślne wyniki badań klinicznych III fazy, dając nadzieję na szybki powrót do normalności. Stawką jest nie tylko zdrowie ale i długoterminowe zaufanie publiczne do nauki oraz stopniowa poprawa pogarszającego się poziomu dobrobytu. Kluczowym zadaniem jest powstrzymanie pandemii poprzez skuteczną i sprawiedliwą globalną dystrybucję szczepionek.
Zgodnie z art. 168 TFUE, Unia Europejska jedynie uzupełnia polityki krajowe w zakresie zdrowia. UE ułatwia koordynację i generuje korzyści poprzez łączenie zasobów w celu sprostania wspólnym wyzwaniom, zmierzając w kierunku Europejskiej Unii Zdrowotnej.
17 czerwca 2020 r. Komisja Europejska przedstawiła europejską strategię dotyczącą szczepionek. Celem strategii było zapewnienie w ciągu maksymalnie 12-18 miesięcy skutecznych, niedrogich i dostępnych dla wszystkich w UE szczepionek.
W 2020 r. umowy zostały zawarte z producentami: AstraZeneca, Sanofi/GSK, Janssen Pharmaceutica NV, BioNTech, Pfizer, CureVac, Moderna – do tej pory warunkowo do obrotu dopuszczono dwie. Przed zatwierdzeniem przez Komisję Europejską, wszystkie potencjalne szczepionki podlegają kontroli dokonywanej przez Europejską Agencję Leków (EMA).
Na arenie międzynarodowej, UE zajmuje pozycję lidera w globalnych wysiłkach na rzecz przyspieszenia powszechności dostępu do szczepionek przeciwko COVID-19.
2. Plan naprawy UE – przekształcenie kryzysu w szansę.
Plan odbudowy dla Europy (1,8 bln EUR) składa się z: Next Generation EU (tymczasowego instrumentu pobudzającego ożywienie gospodarki o wysokości 750 mld EUR) oraz Wieloletnich Ram Finansowych na lata 2021-2027 (1,1 bln EUR). Łączna pula środków, która zasili europejską gospodarkę będzie większa o 60 proc. od tej, w poprzedniej perspektywie finansowej (2014-2020). Obecny pakiet finansowy ma na celu złagodzenie społeczno-gospodarczych skutków kryzysu spowodowanego koronawirusem. Rok 2021 będzie mieć kluczowe znaczenie dla uruchomienia planu naprawy.
Aby otrzymać wsparcie finansowe, państwa członkowskie muszą przedłożyć krajowe plany odbudowy, które uwzględniają zalecenia i ustalone dla poszczególnych krajów cele w zakresie osiągnięcia neutralności klimatycznej i postępu cyfryzacji. Komisja szacuje, że NGEU może przyczynić się do zwiększenia produktu krajowego brutto UE (PKB) średnio o około 2 proc., tworząc do 2 mln dodatkowych miejsc pracy do 2024 r.W przypadku niektórych państw członkowskich, środki z NGEU mogą wynieść nawet do 5 proc. krajowego PKB. Wyzwaniem dla państw członkowskich będzie absorpcja tych funduszy i osiągnięcie pełnego potencjału planu odbudowy.
Elementy planu naprawy UE, cele i mechanizmy są już określone. Ale do uruchomienia tego innowacyjnego narzędzia wciąż brakuje dwóch zasadniczych działań:
Niedawne porozumienie w sprawie wszystkich elementów pakietu finansowego, w tym dotyczących praworządności, oznacza że można zacząć proces ratyfikacji przez parlamenty narodowe zmienionej decyzji w sprawie zasobów własnych. Biorąc pod uwagę obecne nadzwyczajne okoliczności, istnieje oczekiwanie że uda się ten proces przyspieszyć i zakończyć w przeciągu 6 miesięcy. Jest to niezbędny krok, aby umożliwić Komisji wzięcie pożyczki na rynkach kapitałowych i finansowanie instrumentu naprawczego.
Państwa członkowskie muszą przygotować wiarygodne krajowe plany odbudowy. Plany te mają dotyczyć tego, jak zamierzają wydać środki, które ostatecznie mają zostać przekazane beneficjentom do końca kwietnia 2021 r. Do oceny Komisji i Rady będzie należało ich zatwierdzenie. Rządy zaczęły przygotowywać te propozycje w siedmiu obszarach flagowych, na podstawie wytycznych przedstawionych przez Komisję. Chodzi o mobilizację koniecznych inwestycji i wprowadzenie reform strukturalnych w ramach sześciu europejskich priorytetów: 1) sprawiedliwie i zielone przemiany, 2) cyfryzacja, 3) spójność gospodarcza i społeczna, 4) konkurencyjność, 6) wzrost odporności na kryzys.
3. Zapewnienie żywności dla wszystkich.
Dostęp do żywności jest podstawowym prawem człowieka, w UE był to główny cel wspólnej polityki rolnej (CAP), funkcjonującej od 1962 r. Walka z głodem to znaczący cel Agendy Zrównoważonego Rozwoju ONZ i bezpieczeństwo żywności ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia 14 z 17 celów zrównoważonego rozwoju. Pandemia koronawirusa i późniejszy kryzys gospodarczy wpłynęły na łańcuchy dostaw żywności na całym świecie, również w UE. Kryzys może prawie podwoić liczbę ludzi cierpiących z powodu ostrego głodu na świecie i zagrozić dostępowi do wysokiej jakości żywności dla milionów obywateli UE. Obecna sytuacja uwydatniła również pilną potrzebę przemyślenia sposobu produkcji, handlu i konsumpcji żywności, stwarzając okazję do podniesienia poziomu ambicji w zakresie reform globalnych systemów żywnościowych.
W 2021 r. nastąpi połączenie wielu międzynarodowych inicjatyw, umożliwiając osiągnięcie konsensusu w sprawie solidniejszego zarządzania w tej dziedzinie. Przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla w 2020 r. Światowemu Programowi Żywnościowemu (ang. WFP) jest postrzegane jako znak czasu. W niektórych krajach UE duża część ludności musi polegać na pomocy żywnościowej – pandemia pogłębiła ten problem.
Przeciwdziałaniu temu problemowi mają służyć:
• Strategia „od pola do stołu” (element Zielonego Ładu) przewidująca prawodawstwo dotyczące ram dla zrównoważonego systemu żywnościowego, które przyczynią się do rozwoju we wszystkich politykach związanych z żywnością. Plan awaryjny w celu zapewnienia dostaw żywności i bezpieczeństwo żywnościowe zostaną również rozwinięte do końca 2021 r.
• Plan naprawy UE przeznaczony do likwidacji szkód wyrządzonych przez kryzys COVID-19, w tym pomocy państwom członkowskim we wzmocnieniu i ochronie sieci bezpieczeństwa socjalnego oraz zabezpieczeniu środków do życia dla osób najsłabszych.
• Inicjatywa Food Coalition (powstała w maju 2020 r.), pod przewodnictwem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), której celem jest ujednolicone globalnych działań w odpowiedzi na światowe kryzysy żywnościowe, powstałe w następstwie pandemii.
• Szczyt systemów żywnościowych ONZ we wrześniu 2021 r. będzie miał za zadanie promocję zmian systemowych w takich obszarach, jak planowanie przestrzenne, gospodarka cyfrowa, zachęty handlowe, innowacyjne rolnictwo i zmiana diety.
UE jest dobrze przygotowana do zajęcia czołowej pozycji debacie, przekształcając w czyn aspekty współpracy międzynarodowej w ramach Europejskiego Zielonego Ładu i strategii od pola do stołu. Rada zaapelowała o ambitny zestaw celów na szczyt i przedstawi swoje kluczowe priorytety polityczne w konkluzjach, które zostaną przyjęte wiosną 2021 r.
4. Efektywna walka z nierównościami.
Badanie przeprowadzone przez Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) i Agencję Praw Podstawowych (FRA) pokazuje że pomimo wysiłków na rzecz ich ograniczenia, dyskryminacja i nierówności z powodu: płci, wieku, pochodzenia etnicznego, koloru skóry, niepełnosprawności, orientacji seksualnej, tożsamości płciowej, religii czy statusu migracyjnego pozostają zjawiskiem powszechnym. Akty dyskryminacji i ataki na tym tle często nie są zgłaszane, a wiele z osób zgłaszających nie jest zadowolona z rozpatrzenia ich skarg.
W 2021 r. Komisja zamierza przejść do realizacji strategii, a uwaga skupi się na konkretnych wyzwaniach związanych z wdrażaniem środków i doprowadzeniem do rzeczywistych zmian. W programie prac Komisji na 2021 r. jasno określono zamiar wykorzystania kryzysu do wzmocnienia nowych strategii równości. Ewentualny kryzys gospodarczy nie może przerodzić się w kryzys społeczny.
Perspektywa równości może łatwo skończyć się marginalizacją lub zostać przeoczona jeśli nie zostanie uwzględniona od samego początku i monitorowana za pomocą jasnych celów, ewaluacji i dedykowanemu finansowaniu. Przeszłe doświadczenia pokazały, że postęp w dziedzinie równości i różnorodności jest bardzo powolny.
5. Kultura w czasach kryzysu.
W rezolucji z dnia 17 września 2020 r. w sprawie kulturowego odrodzenia Europy, Parlament Europejski wezwał Komisję i państwa członkowskie do przeznaczenia co najmniej 2 proc. otrzymanych środków z Funduszu Odbudowy i Odporności na odbudowę sektora kultury i sektora kreatywnego. Wsparcie UE na rzecz łagodzenia ryzyka bezrobocia w sytuacjach nadzwyczajnych (program SURE), ma wspomóc finansowanie pracy krótkoterminowej i objąć również artystów, freelancerów i mikroorganizacje funkcjonujące w sektorze kultury i sektorze kreatywnym.
W 2021 r. zostanie zweryfikowana skuteczność środków stworzonych na rzecz ratowania sektora kultury.
Naukowcy ostrzegają, że obecny kryzys nie będzie odosobnionym incydentem. Co więcej, nikt nie może przewidzieć jak długo potrwa ta sytuacja. Artyści i działacze kultury muszą dostosować swoją działalność do nowych warunków. Adaptacja artystów do funkcjonowania w cyfrowej rzeczywistości ma umożliwić i promować zdalne uczestnictwo odbiorców, a także praktyczne rozwiązania umożliwiające bezpieczną obecność uczestników wydarzeń.
Istotne dla przedstawicieli sektora kultury i kreatywnego będą następujące rozwiązania:
Wsparcie państwa, prywatnych darczyńców oraz crowdfunding na rzecz wykonawców występujących na żywo oraz innych artystów będzie miał kluczowe znaczenie i będzie wyrazem uznania dla ich pracy artystycznej, w czasie gdy ośrodki kultury pozostają zamknięte.
Płatne online treści umożliwiają artystom rozwijanie ich kreatywności i funkcjonowanie zawodowe. Pandemia COVID-19 i związane z nią ograniczenia, dzięki rozwiązaniom cyfrowym, mogą w dłuższej perspektywie skutkować nowymi projektami artystycznymi.
6. Cyfrowy impuls dla gospodarki o obiegu zamkniętym.
Europejski Zielony Ład oraz cyfrowa dekada Europy znajdą się w ramach priorytetów legislacyjnych na rok 2021.
Gospodarka o obiegu zamkniętym jest kluczowym elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Rośnie przekonanie, że gospodarka o obiegu zamkniętym pomoże sprostać potrójnemu wyzwaniu, jakim jest niedobór zasobów, wpływ na środowisko i odpady.
Nowy plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, przyjęty w marcu 2020 r. przewiduje działania: zapewniające by zrównoważone produkty stały się normą w UE, wzmacniające pozycję konsumentów, zmniejszające ilość odpadów, promujące dłuższe działanie produktów. Plan działania skupia się na sektorach w których wykorzystuje się najwięcej zasobów i w których potencjał zastosowania obiegu zamkniętego jest wysoki.
Dodatkowo, 10 grudnia KE zaproponowała rewizję dyrektywy bateryjnej w celu wprowadzenia wymagań dotyczących zrównoważonego rozwoju oraz usprawnienie zbiórki, przetwarzania i recyklingu zużytych baterii, a także zapewnienie odzysku materiałów.
Technologie cyfrowe umożliwiły falę innowacji przemysłowych, gospodarczych i społecznych. W ciągu zaledwie kilku lat zmieniły one całkowicie sposób pracy, konsumpcji i komunikacji. Ten szybki rozwój może posłużyć jako model dla przyspieszenia przejścia na zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym. Szybkie przejście na cyfrową gospodarkę o obiegu zamkniętym ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenia zależności UE od importu materiałów. Pozwoli osiągnąć długoterminowy zrównoważony dobrobyt przy jednoczesnej minimalizacji wpływu na klimat i szkody środowiskowe. Jeśli się proces transformacji się powiedzie, cyfrowa gospodarka o obiegu zamkniętym może przyczynić się do rozwoju strategicznej autonomii UE i pomóc w zapewnieniu wiodącej roli dla europejskiego przemysłu.
7. Surowce krytyczne dla Europy.
Surowce krytyczne mają szczególne znaczenie dla przemysłu europejskiego (sektorów strategicznych tj. technologii cyfrowych, energii odnawialnej, elektrycznej mobilności, lotnictwa) oraz dla gospodarki. Surowce krytyczne są niezbędne do osiągnięcia celów UE, w tym zielonej i cyfrowej transformacji. Zapewnienie ich dostępności jest jednym z priorytetów obecnej Komisji Europejskiej, a nagłe zakłócenie globalnych łańcuchów dostaw spowodowanych przez kryzys związany z koronawirusem był sygnałem ostrzegawczym.
Po ogłoszeniu we wrześniu 2020 r. szeregu środków mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa i zrównoważenia dostaw surowców krytycznych (ang. critical raw materials – CRM), należy spodziewać się, tego że w 2021 roku zostaną podjęte działania następcze w wielu obszarach.
European Raw Materials Alliance (utworzony w październiku 2020 r.) w pierwszej fazie będzie działał na rzecz zwiększenia pilnie potrzebnej odporności jeżeli chodzi o metale ziem rzadkich oraz magnesy, a także surowce do magazynowania i konwersji energii. Następnie zajmie się innymi surowcami, zidentyfikuje bariery, możliwości i inwestycje oraz będzie wspierać innowacje i infrastrukturę. UE zainicjuje również działania badawcze i innowacyjne, aby poprawić zrównoważone użytkowanie zasobów w obiegu zamkniętym, koncentrując się m.in. na: przetwarzaniu odpadów (w celu uzyskania wtórnych CRM), zastępowaniu CRM surowcami niekrytycznymi. Zostaną zintensyfikowane wysiłki na rzecz zwiększenia wewnętrznego zaopatrzenia w CRM. Działania będą polegać na powstawaniu projektów wydobywczo-przetwórczych, rozpoznania potrzeb inwestycyjnych i możliwości finansowania. Regiony górnicze będą traktowane priorytetowo, a UE będzie wspierać regionalny rozwój CRM, i tam gdzie to możliwe, przejście od węgla do eksploatacji i odzysku CRM.
Pomocne instrumenty UE w tym zakresie obejmują: Mechanizm sprawiedliwej transformacji, program InvestEU i europejski program na rzecz umiejętności. W celu przyspieszenia wdrażania nowych projektów, w ramach programu Horizon Europe w 2021 r. będą prowadzone badania procesów eksploatacji i przetwarzania CRM o ograniczonym wpływie na środowisko. Do końca 2021 r. Komisja opracuje kryteria zrównoważonego finansowania, koordynując prywatne i publiczne inwestycje w sektorze wydobywczym i przetwórczym. W związku z tym, że popytu na CRM nie można w pełni zaspokoić ze źródeł krajowych, UE skoncentruje się na poprawie dostępu do rynków światowych: w 2021 r. nawiąże pilotażowe partnerstwa strategiczne z Kanadą, zainteresowanymi krajami afrykańskimi i innymi sąsiednimi.
8. Nowa procedura zarządzania granicami Europy.
Przedstawiony we wrześniu 2020 r. nowy pakt w sprawie migracji i azylu, miał umożliwić lepszą integrację polityk UE w zakresie migracji, azylu, zarządzania granicami i współpracy zewnętrznej w zakresie migracji oraz zakończenie reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego (ang. CEAS). Kluczową propozycją w tym pakiecie było ustanowienie nowej procedury szybkiej identyfikacji obywateli państw trzecich, którzy nie są upoważnieni do wjazdu na teren UE, kierując ich do przejścia procedur azylowych lub powrotowych. Dodatkowym wyzwaniem w zarządzaniu granicami był wybuch pandemii, która przyczyniła się do zwiększenia ryzyka zachorowań również osób ubiegających się o międzynarodową ochronę w Unii Europejskiej. Ekonomiczne skutki pandemii mogą powodować kolejne ruchy migracyjne.
Wstępne reakcje państw członkowskich na propozycję Komisji Europejskiej były mieszane. Mimo że Parlament Europejski nie przyjął jeszcze żadnego stanowiska dotyczącego nowych rozwiązań, to prawdopodobne wydaje się, że punktem spornym mogą być kwestie ochrony praw podstawowych i wsparcia finansowego dla państw członkowskich w najwyższym stopniu zmagających się z problemem migracyjnym.
Przyszłościowa polityka migracyjna dla Europy wymagałaby zarówno podsumowania przeszłych doświadczeń, jak i przewidywania szerszych wyzwań i długoterminowych potrzeb, takich jak dalsze zwalczanie współzależności między migracją a zdrowiem publicznym oraz sprostanie wyzwaniom demograficznym w Europie.
Negocjacje w sprawie paktu będą złożone i mogą zostać dodatkowo opóźnione przez nowe powiązania z przyszłymi propozycjami. Postęp może być uzależniony od tempa wdrażania innych środków na granicach zewnętrznych, np. rozszerzenia mandatu Frontexu czy wprowadzania europejskiego systemu zarządzania granicami.
9. Turcja i jej niepokojące działania we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego.
Działania władz tureckich dotyczące nielegalnych poszukiwań złóż gazu ziemnego i interwencji wojskowych naruszających wody terytorialne i przestrzeń powietrzną krajów sąsiednich zostały potępione przez społeczność międzynarodową. Ze szczególnym niepokojem odnotowano podpisanie memorandum porozumienia w listopadzie 2019 r. z tymczasowym rządem Libii, które ma na celu określenie nowych granic morskich. W związku z niską oceną ochrony praw człowieka i praworządności w Turcji, Unia Europejska zawiesiła negocjacje akcesyjne i fundusze przedakcesyjne w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027.
W przypadku kontynuowania przez Turcję prowokacyjnych działań, UE ma możliwość wstrzymania modernizacji unii celnej UE-Turcja. Możliwa jest także decyzja o rozszerzeniu sankcji, w tym o nowe cła na wybrane produkty takie jak stal.
Na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 10-11 grudnia 2020 r. przywódcy UE zwrócili się do Wysokiego Przedstawiciel/wiceprzewodniczącego Komisji Josepa Borrella o sporządzenie raportu o stanie stosunków politycznych, gospodarczych i handlowych między UE a Turcją oraz o sugestie dotyczące poszerzenia sankcji – propozycje mają być przedstawione do marca 2021 r.
10. Nowy prezydent Stanów Zjednoczonych.
Wygrana Joe Bidena w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych Ameryki, według analityków, może nadać nowy impuls stosunkom transatlantyckim, w tym UE-NATO.
Inicjatywami, które mogą przyczynić do osiągnięcia tego celu są:
• nowy dialog UE-USA w zakresie bezpieczeństwa i obrony,
• Rada UE-USA ds. Handlu i Technologii,
• dialog transatlantycki w sprawie odpowiedzialności platform internetowych i dużych technologii,
• umowa w sprawie sztucznej inteligencji (SI),
• pełny udział UE w proponowanym przez prezydenta-elekta szczycie poświęconym demokracji.
Komunikat Komisji Europejskiej i Wysokiego Przedstawiciela pt. „Nowa agenda UE-USA na rzecz globalnej zmiany ”, z grudnia 2020 r., wymienia walkę z koronawirusem, ożywienie gospodarcze, zmianę klimatu, technologię, handel, multilateralizm i wspólne wartości, promocję demokracji, pokój i bezpieczeństwo jako kluczowe obszary.
Warto wspomnieć, że 10-11 grudnia 2020 r. Rada Europejska podkreśliła strategiczne znaczenie odnowienia stosunków z USA. Ewentualna wizyta nowego prezydenta USA w Brukseli na początku 2021 roku będzie pierwszą okazją do oceny zmiany w dynamice dotychczasowych relacji. Według wielu analiz działania nowej administracji prezydenta Joe Bidena mogą być zbieżne z polityką Unii Europejskiej w dziedzinach takich jak: multilateralizm, promocja praw człowieka i demokracji, zmiany klimatu, czy podejście do reżimów autorytarnych (głównie wobec Rosji).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
