W tym wpisie zajmiemy się określeniem czym są tytułowe głośniki, przyjrzymy się różnym ich rodzajom, sprawdzimy jakie zalety i wady wynikają z zastosowanej konstrukcji oraz na co warto zwrócić uwagę przy zakupie.
Czym są głośniki sufitowe?
Są to głośniki instalacyjne, zwane też często głośnikami montażowymi. Przeznaczone są do zabudowy w sufitach, najczęściej w tych podwieszanych, ponieważ wymagają one pewnej przestrzeni za powierzchnią, w której są montowane. Z głośnikami sufitowymi jest jak z górą lodową. Po zamontowaniu widoczny jest jedynie jej wierzchołek, czyli maskownica głośnika, a całość urządzenia schowana jest pod taflą wody, która jest analogicznym odpowiednikiem powierzchni ściany. W związku z tym kluczowym parametrem, który należy brać pod uwagę na etapie rozpoczynania poszukiwań odpowiedniego modelu głośnika, jest ilość miejsca w suficie podwieszanym ściśle korespondująca z głębokością montażową głośnika (określi nam to głośniki o jakiej maksymalnej głębokości możemy wybrać). Istnieje też opcja montażu podtynkowego, ale jest to kwestia dosyć problematyczna ze względu na konieczność wykłucia pod głośnik dziury w suficie oraz doprowadzeniu do niego kabli głośnikowych i zasilających. W obu przypadkach montaż głośników najlepiej wykonać podczas remontu lub na etapie planowania i budowy pomieszczenia.
Jeśli chodzi o widoczną część głośnika, czyli maskownice, to jej kształt najczęściej jest okrągły lub kwadratowy, więc z pewnością dopasują się do każdego pomieszczenia. Wśród modeli dostępnych na rynku można znaleźć klasyczne maskownice wykonane z różnego rodzaju metalu lub dobrej jakości plastiku (specjalnie zaznaczamy, że są to plastiki dobre jakościowo, żeby się do nich nie zrażać, bo powszechnie to słowo kojarzy się z tak zwaną “tanizną”). Ponadto, do pomieszczeń wymagających pewnej delikatności i wkomponowania się w otoczenie, zaprojektowane zostały głośniki z ładnymi, designerskimi maskownicami, wykonanymi przykładowo z materiału. Taki typ nada się dobrze do eleganckich restauracji i wszędzie tam, gdzie nie można pozwolić sobie na zaburzanie estetyki wnętrza za sprawą nieodpowiedniego wyglądu sprzętu audio.
Rodzaje, zastosowania oraz ich wady i zalety
Głośniki typowe
Na samym początku złapmy punkt zaczepienia, którym będą typowe głośniki sufitowe stanowiące większość oferty różnych producentów, nadające się dobrze do większości zastosowań. Są to modele pasywne o konstrukcji dwudrożnej w obudowie otwartej. Szybko tłumacząc: pasywność oznacza wymóg zewnętrznego wzmacniacza, dwurożność obecność przetwornika średniotonowego i wysokotonowego (najczęściej w konfiguracji współosiowej), a otwartość informuje o braku tylnej obudowy, zwanej inaczej puszką głośnika. Znajdą one zastosowanie w pomieszczeniach takich jak sale konferencyjne, biura typu open-space, korytarze, recepcje hotelowe, restauracje, kluby fitness, siłownie, galerie handlowe oraz w zastosowaniach domowych np. wsparcie w systemie multiroom.
Głośniki zamknięte
Usprawnieniem pociągającym za sobą wzrost ceny jest zamknięcie konstrukcji głośnika. Uniemożliwienie membranie promieniowania dźwięku (z jej tylne strony) skutkuje bardziej opanowanym i spójniejszym dźwiękiem, co znacznie ograniczającza jego wchodzenie w interakcje z elementami konstrukcji sufitów. Nawet bardziej przydatne może się to okazać przy sufitach z paneli perforowanych, gdzie dźwięk ma dużą swobodę w przemieszczaniu się pomiędzy obiema stronami membrany, co przy obudowie otwartej mogłoby skutkować niechcianą interferencją dwóch fal wyprodukowanych w przeciwfazie, a w związku z tym zakolorowaniami dźwięku.
Bass-reflex
Głośniki o konstrukcji zamkniętej bywają czasami wyposażone w otwór, poprawiający odpowiedź głośnika na niskie częstotliwości, czyli tzw. bass-reflex. Mogą one się świetnie sprawdzić tam, gdzie nie wymagany jest mocny i klarowny dół pasma, ale jednocześnie oczekujemy czegoś więcej, niż zagwarantować może konstrukcja dwudrożna całkowicie zamknięta. Takie głośniki sprawdzą się dobrze bez zakupu dodatkowego głośnika niskotonowego, o ile membrana przetwornika średniotonowego jest odpowiednio duża (zazwyczaj wystarczy co najmniej 6 cali). Przykładowo takie głośniki mogą znaleźć zastosowanie w domowym systemie multiroom czy w lokalach gastronomicznych do odtwarzania muzyki w tle.
Subwoofer
Jeśli natomiast zależy na mocnym i odpowiednio wspartym dolnym krańcu spektrum częstotliwości, to do tego celu przygotowane są subwoofery instalacyjne, również przeznaczone do montażu w suficie, które stanowią uzupełnienie już wybranych głośników średniotonowych. Poza oczywistymi zaletami niestety niesie to ze sobą jedną dużą wadę, czyli ilość zajmowanego przez nie miejsca, w związku z tym nie wszędzie znajdą zastosowanie. Głośniki niskotonowe umieszczone w pomieszczeniach o źle dopasowanej akustyce (ze zbyt dużym czasem pogłosu) niosą ze sobą jedno uciążliwe zagrożenie, którym jest zamulony i nieczytelny w odbiorze dźwięk.
Łączność bezprzewodowa
Oprócz pasywnych głośników przewodowych dostępne są również aktywne modele bezprzewodowe, wymagające jedynie podpięcia do nich źródła zasilania. Często można je zasilić poprzez bezpośrednie wpięcie do obwodu instalacji elektrycznej (oczywiście nie zaleca się wykonywania tego samodzielnie, a najlepiej zrobić to rękami elektryków). Do małych pomieszczeń dedykowane są specjalne zestawy składające się z dwóch lub trzech głośników. Wtedy jeden z nich jest głośnikiem głównym zajmującym się odbiorem dźwięku (z urządzenia nadającego) oraz rozsyła już wzmocniony sygnał audio do pozostałych głośników pasywnych. Łączność bezprzewodową można też uzyskać poprzez zastosowanie sufitowych głośników przewodowych i połączenie ich ze wzmacniaczem dającym możliwość bezprzewodowego podłączenia źródła dźwięku do systemu audio.
Warunki specjalne
Wysoka temperatura czy podwyższona wilgotność nie stanowią problemu dla niektórych głośników specjalnie zaprojektowanych do sprostania tym wymaganiom. Takie głośniki certyfikowane są odpowiednio wysoką klasą szczelności IP i mogą być używane w miejscach takich jak łazienki czy nawet sauny. Dodatkowo ten typ głośników jest często klasyfikowany jako głośniki łazienkowe
Czym się kierować przy wyborze?
Po zapoznaniu się z czym mamy do czynienia i przyglądnięciu się różnym wariantom wraz z ich unikalnymi właściwościami, możemy przejść do porad i zapoznać się z ważnymi parametrami, które należy rozważyć. Na samym początku, tak jak było wspomniane wcześniej, należy zadać fundamentalne i najważniejsze pytanie: Czy w danym pomieszczeniu jest możliwe zamontowanie głośników sufitowych, a jeśli tak to ile go dokładnie jest? Najbardziej chodzi oczywiście o wymiar, który określi nam głośniki o jakiej maksymalnej głębokości możemy wybrać. Po ustaleniu można zastanowić się nad naszymi oczekiwaniami brzmieniowymi i funkcjonalnymi dopasowanymi do indywidualnych potrzeb. Należy sobie zadać pytanie jaka liczba głośników jest nam potrzebna (aby nagłośnić dany obszar), określić ich rodzaj i typ połączenia ze źródłem dźwięku.
Mając już wybraną flotę głośników można przejść do wyboru wzmacniacza audio (o ile nie zdecydowaliśmy się na modele aktywne). Tutaj wypadałoby wziąć pod uwagę dwie kwestie - całkowitą moc RMS wszystkich głośników, która pozwoli dobrać wzmacniacz o odpowiedniej mocy wyjściowej (której wartość powinna wynosić co najmniej tyle ile całkowita moc RMS głośników) oraz zastanowić się na ile stref głośności chcemy rozprowadzać dźwięk. Podział na strefy pozwala na indywidualne regulowanie poziomu głośności pojedynczej strefy, przykładowo w każdym z nagłaśnianych pomieszczeń.
Przedział cenowy oczywiście jest bardzo istotny, ale często najlepiej wyjść od określenia wymagań, które głośnik powinien spełniać według naszych potrzeb, a następnie zastanowić się czy któryś model oferuje to w rozsądnej cenie, a jeśli nie to należy nieco przeformułować nasze oczekiwania co do parametrów głośnika bądź zredefiniować ile pieniędzy możemy na to wydać.
Parametry
Teraz przejdźmy do krótkiego opisu najistotniejszych parametrów technicznych:
Moc RMS określa parametry wzmacniacza audio wymagane do poprawnej współpracy. Pamiętajmy, że wbrew powszechnie utartym schematom ten parametr nie obrazuje nam jak głośno zagra dany model, gdyż jest to parametr elektryczny i określa zapotrzebowanie energetyczne głośnika. Zdecydowanie warto uważać na podawane przez producenta inne rodzaje mocy, takie jak moc dynamiczna, muzyczna czy moc szczytowa, ponieważ z reguły cechują się one wyższymi wartościami w watach i takie postawienie sprawy jest zwykłym chwytem marketingowym, bo wydaje się, że głośniki są lepsze i mocniejsze (nie mówiąc już o podawaniu mocy nie określając jej typu).
Impedancja znamionowa głośnika również określa warunki poprawnej współpracy ze wzmacniaczem audio. Dodatkowo znajomość jej wartości pozwoli na zaplanowanie ewentualnego połączenia więcej niż jednego głośnika do zacisku wzmacniacza w sposób równoległy lub szeregowy (obliczenia można dokonać na podstawie wzorów na impedancję)
Efektywność/Skuteczność - to właśnie ten parametr informuje o tym jak głośno może zagrać dany model. Jego wartość podawana jest w decybelach, a pomiar jest ściśle określony i wykonywany w odległości 1 metra od głośnika. Dla lepszego zobrazowania tego parametru zobaczmy na krótki przykład. Głośniki o efektywności 93dB zagrają tak samo głośno, jak głośniki o skuteczności 90dB, z tym że pobiorą 2 razy mniej energii elektrycznej. Nie jest to jednak ostateczny parametr określający głośność głośnika, gdyż mają na to wpływ jeszcze inne czynniki, ale to są już szczegóły
Typ zalecanej instalacji - niskoimpedancyjna lub stałonapięciowa w wariancie 70/100 volt. Ten drugi typ jest stosowany w systemach PA (Public Address). Część głośników posiada możliwość pracy we wszystkich typach instalacji
Pasmo przenoszenia i wymiar membrany - te informacje pozwolą dobrać głośniki z różnymi przetworniki tak, aby efektywnie pokryć całe słyszalne pasmo częstotliwości w przestrzeni, która ma być nagłośniona
Podsumowanie
Niedługi artykuł jest w stanie tylko nieco nakreślić obszar możliwości jakie oferują głośniki sufitowe oraz ogólnikowo przybliżyć temat. Głośniki te są dowodem na to, że dobrą jakość dźwięku można zapewnić bez dodatkowego zajmowania miejsca. Szczególnie dobrym wyborem okazują się w pomieszczeniach z sufitem podwieszanym. Najwygodniejszą opcją są zdecydowanie głośniki oparte o łączność bezprzewodową. Potencjalne straty jakości w porównaniu z połączeniem przewodowym są znikome i nie warto sobie nimi zaprzątać głowy, jeśli chodzi o sprzęt do zastosowań domowych czy komercyjnych.
Na sam koniec wymieńmy jeszcze raz jedną największą zaletę, czyli nieocenioną oszczędność przestrzeni w danym pomieszczeniu, oraz największą wadę - instalacji nie można przeprowadzić tak po prostu bez ubrudzenia sobie rąk, a trzeba się trochę namęczyć z przygotowaniem otworów pod głośniki oraz z wykonaniem niezbędnych połączeń elektrycznych i połączeń audio.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
