Nakładem Wydawnictwa Górniczego ukazał się „Węglowy remanent”, który przedstawia najważniejsze informacje o branży po okresie transformacji ustrojowej, światowe trendy w przemyśle wydobywczym i energetyce, a także perspektywy i scenariusze dla polskiego węgla. To pierwsza taka publikacja.
Mamy nadzieję, że „Węglowy remanent” stanie się przyczynkiem do dyskusji o branży. W związku z tym zaprosiliśmy do udziału w wymianie poglądów na temat górnictwa węgla kamiennego przedstawicieli biznesu, nauki, polityki i strony społecznej. Zadaliśmy wszystkim trzy identyczne pytania. Poniżej odpowiedzi Filipa Grzegorczyka, prezesa zarządu Tauron Polska Energia.
Filip Grzegorczyk, prezes zarządu Tauron Polska Energia:
1. Czy jesteśmy w stanie przygotować się na dekoniunkturę węglową? Co robić, aby w polskim górnictwie węgla kamiennego nie powtórzyła się sytuacja z lat 2013-2015, kiedy spółki węglowe stanęły na skaju bankructwa?
Odpowiedzią górnictwa na widmo dekoniunktury węglowej jest konsekwentna realizacja Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce, który powstał w wyniku szerokich konsultacji branżowych i społecznych. Narzędziem wspierającym działania w sektorze węglowym ma być nowa, kompleksowa ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, która – jak zapisano w programie – powinna zostać przyjęta do 2020 roku. Program opiera się na realizacji określonych kluczowych projektów, w tym także na przygotowaniu górniczych inwestycji na najbliższe kilka lat. Celem głównym Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce jest tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora górnictwa, opartego na kooperacji, wiedzy i innowacjach. Na powyższe składa się wiele czynników, wśród których należy wymienić:
Odzyskanie efektywności ekonomiczno–finansowej (sektora górnictwa) przez dostosowanie zdolności produkcyjnych do potrzeb rynku oraz możliwości eksportowych,
Zapewnienie pokrycia krajowych potrzeb na węgiel, zwłaszcza do produkcji energii elektrycznej oraz ciepła,
Zapewnienie dostępu do nowych złóż węgla oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu inwestycji tam, gdzie zapewnią one najwyższą efektywność ekonomiczną,
Zmniejszenie oddziaływania sektora górnictwa na środowisko oraz zwiększenie wykorzystania odpadów wydobywczych,
Innowacje w górnictwie w kierunku stworzenia modelu Inteligentnej Kopalni i poprawy bezpieczeństwa pracy.
Nie czekając na wprowadzenie rozwiązań systemowych, TAURON już teraz wychodzi naprzeciw zmianom zachodzącym w sektorze górnictwa i wprowadził w obszarze wydobycia zmianę organizacyjną, ukierunkowaną na procesowy model zarządzania. Celem uzyskania poprawy efektywności kosztowej, priorytetem TAURON jest posiadanie aktywów wydobywczych, które będą jednymi z najbardziej nowoczesnych i najlepiej zarządzanych w polskim górnictwie. Dlatego też Program dla sektora górnictwa musi być, po jego przyjęciu przez Rząd, realizowany ściśle z nową polityką energetyczną i surowcową państwa. Uważam, że polskie górnictwo posiada wystarczający potencjał rozwojowy, technologiczny, jak również znaczący potencjał społeczny, aby przez najbliższych 30 lat było gwarantem niezależności energetycznej.
Grupa TAURON sukcesywnie inwestuje w aktywa górnicze, tak, aby zapewnić stabilne i efektywne wydobycie węgla kamiennego z myślą o długofalowym zaopatrzeniu Grupy TAURON. Poprzez działania restrukturyzacyjne prowadzone w obszarze Wydobycie, zmierzające do obniżenia kosztów i wzrostu wydajności, a także działania modernizacyjne wdrożone w swoich kopalniach znacząco poprawił w I półroczu tego roku wskaźnik wydobycia i sprzedaży węgla kamiennego. We wrześniu br. ruszyły przygotowania terenu pod budowę nowego szybu w ZG Sobieski w Jaworznie. Wydobycie węgla przy wykorzystaniu nowego szybu rozpocznie się w 2023 roku. Łączna wartość projektu wyniesie ok. 550 mln zł. W pozostałych zakładach TAURON Wydobycie również realizowane są inwestycje.
W ZG Janina w Libiążu kontynuowany jest Strategiczny Projekt Inwestycyjny pn. „Budowa poziomu 800 m”. Po zakończeniu etapu pogłębiania szybu Janina VI, kontynuowane jest drążenie wyrobisk służących do udostępnienia poziomu 800 m oraz realizowane są prace zmierzające do budowy docelowej infrastruktury powierzchniowej pogłębionego szybu. W ramach tego projektu prowadzona jest modernizacja Zakładu Przeróbki Mechanicznej Węgla wraz z przebudową infrastruktury służącej do składowania produktów i zagospodarowania odpadów.
W ZG Brzeszcze, zgodnie z założeniami Programu Inwestycyjnego oddano do użytkowania nowo pozyskany kompleks ścianowy oraz uruchomiono ścianę 05 w bogatym w węgiel bardzo dobrej jakości pokładzie 510. W ramach Programu Inwestycyjnego kontynuowane są prace związane z przebudową i rekonstrukcją wyrobisk, które docelowo pozwolą na uniezależnienie się od przekazanej do Spółki Restrukturyzacji Kopalń części kopalni. W ramach realizowanych inwestycji wykonano inwestycje związane z kompensację mocy biernej oraz ukończono modernizację łaźni górniczej wraz z adaptacją pomieszczeń dla Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego, przeniesionej z zlikwidowanej części Zakładu Górniczego.
2. W jakim kierunku należy pójść, aby mimo zmniejszania się ilości węgla kamiennego w miksie energetycznym, nie zmniejszyć zapotrzebowania na ten surowiec?
Sektor energetyczny w Polsce przechodzi obecnie technologiczną transformację. Jednak to wciąż górnictwo jest i będzie w najbliższych latach podstawą bilansu energetycznego państwa. Pozwoli to na utrzymanie wysokiego stopnia niezależności energetycznej kraju, a także wzmocni konkurencyjność gospodarki.
Zaprezentowane założenia polskiego miksu energetycznego Polski do 2030 r. wskazują na stabilną w nim rolę węgla kamiennego. Zgodnie z deklaracjami, miks ma opierać się w 60 proc. na węglu. Wytwarzanie energii elektrycznej z węgla ma utrzymać się w ciągu najbliższych lat na podobnym do obecnego poziomie, a może nawet ulec zwiększeniu.
Górnictwo musi aktywnie uczestniczyć w poszukiwaniu nowych metod i technologii produkcji paliw niskoemisyjnych oraz promować innowacyjne techniki spalania węgli poprzez wspieranie produkcji nowoczesnych urządzeń grzewczych, ograniczających emisję szkodliwych związków.
Ponadto górnictwo, jako branża, powinno wspierać innowacyjne rozwiązania w zakresie nowych, alternatywnych zastosowań dla węgla. Jednym z nich jest pomysł budowy instalacji zgazowania węgla. W kwietniu br. TAURON podpisał list intencyjny w sprawie projektu zgazowania węgla o wartości od 400 do 600 mln euro. Instalacja, dzięki której część zużywanego w przemyśle nawozów azotowych gazu ziemnego będzie można zastąpić gazem syntezowym otrzymanym w wyniku zgazowania węgla, ma powstać w Kędzierzynie-Koźlu. Ministerstwo Energii zakłada, że inwestycja ruszy w latach 2021-2022. Ma zużywać ok. 1 mln ton węgla kamiennego rocznie. W dalszej przyszłości może pojawić się też możliwość wykorzystania gazu z procesu zgazowania węgla do wytwarzania energii elektrycznej w nowym bloku o mocy 500 megawatów. Budowa instalacji zgazowania węgla jest przedsięwzięciem, które w pełni wpisuje się w to, co rozumiemy, jako czyste technologie węglowe. Liczymy, że pokonanie barier, które zawsze towarzyszą wdrażaniu innowacyjnych projektów, otworzy drogę do szerokiego wykorzystania węgla kamiennego w nowych zastosowaniach. Nasza wspólna instalacja będzie produkowała gaz syntetyczny, którego odbiorcą będzie Grupa Azoty. My analizowaliśmy rynek chemiczny i wydaje się, że jest przestrzeń do rentownego wykorzystania tego gazu. W tym projekcie skupiamy się na obszarze, który jest bardziej rentowny. Jeśli z czasem okaże się, że ma sens zgazowanie węgla na potrzeby energetyki, będziemy o tym myśleć. Model biznesowy dla projektu zgazowania zakłada zużywanie węgla z młodych pokładów z kopalni Janina, który jest trudny w spalaniu.
W dążeniu do znalezienia nowych zastosowań dla węgla kamiennego należy także poszukiwać wsparcia ze strony instytucji krajowych lub zagranicznych, np. NCBiR dla skutecznego uruchomienia Programu sektorowego dla górnictwa węgla kamiennego w zakresie Badanie i Rozwój. TAURON w ramach swojej działalności uruchomił program Pilot Maker, dzięki któremu poszukiwane są niekonwencjonalne pomysły (w formie start up-ów) również dla branży wydobywczej.
3. Czy węgiel odzyska dobrą opinię w Unii i na świecie? Czy światowe gospodarki wrócą do tego surowca?
Pytanie powinno brzmieć: Czy lansowane negatywne opinie o węglu są obiektywne i usprawiedliwione? Zdania w tej kwestii są podzielone, jednak to one powodują negatywny PR dotyczący węgla i branży wydobywczej. Powyższe powoduje co najmniej ograniczenie, jeżeli nie zaniechanie badań i poszukiwań innowacyjnych metod wykorzystania węgla zarówno dla celów energetycznych, jak i w innych gałęziach gospodarki. W efekcie węgiel jawi się jako źródło wszelkiego zła, co częściowo jest prawdą – jednak wyłączenie w przypadku jego prymitywnego spalania.
Lansowane stosowanie mniej emisyjnych innych paliw i w ortodoksyjnym podejściu ukierunkowanie głównie na pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł energii, obarczone jest wysokim ryzykiem uzależnienia od importu, bądź od warunków atmosferycznych. Dodatkowo może prowadzić do nieodwracalnej utraty dostępu do zasobów złóż węgla, które obecnie posiadamy.
Podsumowując powyższe stwierdzenia, postawiłbym tezę, że nie należy bezmyślnie marnotrawić posiadanych możliwości, gdyż na wypadek ewentualnych kryzysów, powrót do węgla jako surowca, może się okazać bardzo kosztowny i bolesny. W ostatecznym rozrachunku dla eksploatacji i wykorzystania węgla w wytwarzaniu energii kluczowe znaczenie będzie mieć polityka klimatyczna (m.in. ceny uprawnień do emisji CO2) i polityka środowiskowa UE. W tym zakresie priorytetem jest jednak dla nas podjęcie wszelkich działań zmierzających do zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Węgiel kamienny jest paliwem, które „mamy pod ręką”, a wielkość złóż gwarantuje bezproblemowe wydobycie tego surowca jeszcze przez dziesiątki lat. Z odsieczą idą nowe technologie ograniczające produkcję zanieczyszczeń do atmosfery. Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom zastosowanym m.in. w powstającym bloku energetycznym 910 MW w Jaworznie, znaczącemu ograniczeniu ulegnie emisja CO2 do atmosfery. Po zakończeniu tej inwestycji, ze względu na ponad 10 proc. wzrost sprawności w stosunku do bloków oddanych do eksploatacji w latach 70 i 80 ubiegłego wieku, do atmosfery trafi o 2 mln ton CO2 mniej. Ponadto, w ramach wymagań polityki klimatycznej, blok zostanie przygotowany pod budowę instalacji wychwytu CO2 ze spalin (CCS ready).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
