Jeżeli relacje górnictwa z samorządami mają się dobrze układać, to niezbędna jest naprawa kilku aktów prawnych, zwłaszcza tych odnoszących się bezpośrednio do podatków i opłat. Każdy większy konflikt może uniemożliwić funkcjonowanie nawet najlepiej prosperującej kopalni.
Brakuje jednoznacznych uregulowań dotyczących opodatkowania nieruchomości znajdujących się w podziemnych wyrobiskach kopalń. Nie ma też zamkniętego ich katalogu, który zapobiegłby sporom na tym tle w przyszłości. Minął właśnie rok od momentu, gdy przedstawiciele Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce interweniowali u premier Beaty Szydło i prezydenta Andrzeja Dudy w sprawie pilnego podjęcia prac nad nowelizacją ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Gminom chodzi o stworzenie niebudzącej wątpliwości prawnych definicji budowli dla celów podatkowych. Niestety, do tej pory odpowiedzi brak. Tymczasem gminy górnicze przez wiele lat odprowadzały do budżetu państwa podatek janosikowy - obowiązkową wpłatę do budżetu państwa, dokonywaną przez samorządy o najwyższych dochodach.
- Regulujemy nasze zobowiązania wobec górnictwa. Podatek od wyrobisk musimy zwrócić z odsetkami, ale „janosikowego” państwo nie zamierza nam zwrócić – przyznaje Tadeusz Chrószcz, przewodniczący Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce.
Jest szansa, ale...
Dlatego wiele śląskich samorządów obawia się zablokowania procesów inwestycyjnych i braku możliwości absorpcji środków unijnych w przyszłości.
Tymczasem w 2019 r. wygasają koncesje wielu zakładów górniczych. Ich prolongaty zależą również od samorządów, które będą je uzgadniały. Zdaniem ekspertów koncesje wielu zakładów górniczych wiszą dziś na przysłowiowym włosku. Stracimy na tym wszyscy, ponieważ złoża węgla stanowią o bezpieczeństwie energetycznym kraju. W myśl przepisów podstawowym warunkiem odmowy wydania koncesji jest sytuacja, w której zamierzona działalność uniemożliwia wykorzystanie nieruchomości zgodnie z ich przeznaczeniem lub w sposób określony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (bądź studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego). Słowem, jeśli władze danej gminy udowodnią, że górnictwo szkodzi rozwojowi i środowisku, to zaprzestanie eksploatacji stanie się nieuniknione.
- I właśnie tego obawiają się przedsiębiorcy górniczy. Na dodatek nasze prawodawstwo wciąż niezbyt precyzyjnie definiuje ochronę złóż surowców, takich jak np. węgiel. Ta ochrona funkcjonuje w różnych aktach prawnych, w sposób bardzo rozproszony. Tymczasem potrzeba nam jasnych i zarazem jednolitych regulacji. Nowe uwarunkowania prawne muszą m.in. uściślić pojęcie „interesu publicznego” i złóż strategicznych. Pojawia się szansa na to, że działalność górnicza będzie bardziej priorytetowo traktowana, bo proces legislacyjny zmierzający w tym kierunku już się rozpoczął. Niewykluczony jest jednak scenariusz, w którym prawodawca postawi przed przedsiębiorcą tak wyśrubowane warunki środowiskowe, że działalność górnicza pod względem ekonomiczno-technicznym stanie się po prostu nieopłacalna – zauważa Piotr Kujawski, dyrektor Departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem w Wyższym Urzędzie Górniczym.
Kompromis poszukiwany
Tadeusz Chrószcz, przewodniczący Stowarzyszenia Gmin Górniczych w Polsce przyznaje, że na Śląsku samorządy zależą od górnictwa i vice versa. Jednak niesprzyjające przepisy prawne mogą spowodować, że gminom przestanie zależeć na kopalniach.
- Zwłaszcza, że stajemy przed kolejną groźbą ograniczenia dochodu z opłaty eksploatacyjnej, którą przewiduje projekt ustawy o Państwowej Służbie Geologicznej, przedstawiony przez resort środowiska – wskazuje Chrószcz.
Dziś jeszcze, mimo wielu spornych kwestii, relacje pomiędzy samorządami a spółkami górniczymi układają się w miarę poprawnie. Duża w tym rola nadzoru górniczego, jako organu bezstronnego w sporach pomiędzy przedsiębiorcami górniczymi a samorządami.
- Z inicjatywy Wyższego Urzędu Górniczego od kilkunastu lat działają zespoły porozumiewawcze. To właśnie one stały się płaszczyzną trójstronnej współpracy samorządów terytorialnych, przedsiębiorców i organów nadzoru górniczego w sprawach planowanych eksploatacji oraz zakresów usuwania szkód górniczych przez spółki węglowe – przyznaje dyrektor Piotr Kujawski.
Dialog i kompromis są bezcenne, chociażby ze względu na fakt, że Polska Grupa Górnicza (a dawniej Kompania Węglowa) płaci każdego roku prawie 220 mln różnego rodzaju podatków. W tym 104 mln zł to opłata z tytułu podatku od osób fizycznych, 64,3 mln zł stanowi podatek od nieruchomości, 35,2 mln zł wynosi opłata eksploatacyjna, a 15 mln zł inne opłaty związane z funkcjonowaniem kopalń. To spore kwoty zarówno dla budżetu państwa, jak i samych gmin.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
To stowarzyszenie chciwych gmin próbuje wymusić korzystne dla siebie zmiany w prawie. Zamydlają oczy mówiąc o nieprecyzyjnych przepisach, za które dzisiaj płacą. Prawda jest taka, że płacą za własną chciwość. Bo jak wymyślili sobie, że można kopalnie opodatkować za dziurę w ziemi, to jakoś nie mieli wątpliwości i żadnych niejasności nie mieli. Bo przecież jakby mieli, to by może wystąpili po jakąś oficjalną wykładnię, żeby mieć podkładkę pod swoje żądania.
dopóki samorzady maja zysk z kopalń to nie bedzie problemu z koncesjami
wydaje mi sie jak trzeba bedzie załatwic koncesje to nie bedzie problemu dla kopaln ktore dobrze prosperuja