Francuski EDF jak Henryk Walezy

Nocą z 18 na 19 czerwca 1574 r. potajemnie i bez konsultacji z senatem, Henryk Walezy uciekł z Polski do Francji. Król nie był szczególnie zainteresowany sprawami polskimi, dużo bliższa mu była polityka francuska, gdzie właśnie miał szansę objąć tron po śmierci swojego brata. 442 lata po tamtym wydarzeniu jeden z największych energetycznych koncernów w Polsce i Europie zdecydował się na podobny ruch, chociaż już nie całkiem potajemnie. Teraz wzorem starosty oświęcimskiego Ministerstwo Energii rzuca się za EDF i próbuje, jak najdłużej będzie to możliwe, zatrzymać spółkę w kraju.

EDF pojawiło się w Polsce 17 lat temu, więc zabawiło w kraju dłużej niż pierwszy polski król elekcyjny. W tym czasie za pomocą swoich 9 zakładów produkcyjnych spółka przejęła 10 proc. produkcji energii i 17 proc. produkcji ciepła, zatrudniając ponad 3 tys. pracowników. Pierwsze wzmianki o szybkim wycofaniu się spółki z polskiego rynku pojawiły się we wrześniu ub.r. Francuski monopolista i trzeci po względem wielkości producent prądu w Polsce postanowił przejrzeć swoją politykę dotyczącą niskich emisji i skupić się na swojej podstawowej działalności - energetyce jądrowej. Ponadto pojawił się tutaj również wątek dużo bardziej prozaiczny - pieniądze, a w zasadzie ich brak.

Pozbywając się swoich węglowych aktywów nad Wisłą, EDF chce przenieść pozyskane środki do swoich atomowych projektów we Francji i Wielkiej Brytanii. Ponadto firma musi zaangażować się w budowę w swoim macierzystym kraju wielkiego zbiornika na odpady radioaktywne - Cigeo. Sytuacji nie poprawia fakt, że przychody z operacji w Polsce topnieją z roku na rok, a nieudana inwestycja w kotły do spalania biomasy w Gdańsku udowodniła, że na dywersyfikację w Polsce nie ma póki co większych szans.

Elektrownie i elektrociepłownie
w Rybniku, Gdańsku, Gdyni, Krakowie, Wrocławiu, Zielonej Górze, Toruniu i Tarnobrzegu są wyjątkowo łakomym kąskiem dla spółek z branży, dlatego już ustawiła się po nie kolejka chętnych. Najbardziej zainteresowana wydawała się czeska EPH, do tej pory znana na rodzimym rynku głównie z inwestycji w górnictwo - PG Silesia. Dzięki swoim powiązaniom z chińską CEFC Group, EPH dysponuje wręcz nieograniczonym dostępem do gotówki i zeszłoroczne akwizycje obiektów energetycznych w Europie zachodniej mogą sugerować, jak wielki apetyt na polską energetykę mają Czesi z Chińczykami. EPH kupiło od E.ON'u gazowe i węglowe zakłady we Włoszech, węglowo-biomasową elektrownię Lynemouth w Wielkiej Brytanii od RWE, udziały w słowackich elektrowniach od Enel'a i kolejne trzy zakłady na Węgrzech... od EDF.

Atak na polskie aktywa EDF może nadejść także z zachodu i północy. Wstępne zainteresowanie elektrociepłownią Wybrzeże (Gdańsk i Gdynia) wyraziły już francuska Veolia i fińskie Fortum. Dodatkowo na przełomie roku pojawiły się plotki, że na te same zakłady mają chrapkę również Rosjanie, chociaż żadne konkrety nie padły.

Resort energii
nie zamierza jednak odpuścić. Już na początku roku mówiło się, że część aktywów przejąć może PGNiG Termika, a na EC Wybrzeże zaciera ręce gdańska Energa, pomimo braku funduszy po kiepskim finansowo roku 2015. Z tego właśnie powodu na początku sierpnia br. pojawiły się doniesienia, że potajemnie resort zwrócił się do EDF Polska z prośbą o możliwość jak najdłuższego pozostania w Polsce, aż wszystkie spółki energetyczne na tyle odbudują swoje pozycje finansowe, że bez problemu będą mogły sięgnąć po aktywa francuskiego giganta.

Zdaje się jednak, że EDF pozostaje niewzruszone na prośby resortu energii, podobnie jak król Henryk pozostawał głuchy na wezwania do powrotu podczas kolejnych poselstw i delegacji. Ministerstwo nie zamierza jednak czekać i już pokazuje zęby, a nawet więcej - wytacza legislacyjne działa. Pod koniec sierpnia Rada Ministrów postanowiła dopisać do listy podmiotów chronionych (dotychczas znajdowały się na niej m.in. Grupa Azoty i KGHM Polska Miedź) kolejne firmy: PKP Energetyka, PKN Orlen, Tauron Polska Energia, Engie Energia Polska i właśnie EDF Polska. Decyzja uderzyła bezpośrednio we Francję, ponieważ drugi francuski gigant (wcześniej funkcjonujący pod nazwą GDF) również rozważał sprzedaż swojej węglowej elektrowni w Połańcu.

Ustawa z 24 lipca 2015 r.
o kontroli niektórych inwestycji ma na celu zapobieganie m.in. wrogim przejęciom firm z sektorów wyliczonych w ustawie i uznanych przez władze za podlegające ochronie. Szefowie resortów energii i Skarbu Państwa, każdy w zakresie określonym ustawą, mają prawo zgłoszenia sprzeciwu wobec różnego rodzaju transakcji, skutkujących tzw. istotnym uczestnictwem lub dominacją nad podmiotem chronionym (m.in. transakcje nabycia udziałów/akcji w firmie chronionej lub nabycia od takiej firmy przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części - w tym przypadku ważnych zakładów energetycznych). Ustawa stanowi, że nabycie lub osiągnięcie istotnego uczestnictwa albo nabycie dominacji w firmie chronionej mimo zgłoszenia przez władze sprzeciwu jest nieważne. Decyzja sprzeciwu co do danej transakcji nie jest wprawdzie ostateczna (ustawa przewiduje możliwość odwołania od decyzji do sądu administracyjnego także przez podmiot chroniony), ale istotnie blokuje transakcje takie jak ta, którą szybko chce przeprowadzić EDF.

Korzystając z państwowego parasola w swoim macierzystym kraju, EDF zapomniał chyba, że w Polsce na podobna ochronę nie może liczyć. Wpisanie tego koncernu na listę podmiotów chronionych uderzy również w czeskie EPH i na chwilę zahamuje ich plany podboju energetycznej mapy Europy. Ze wszystkich polskich spółek energetycznych najbardziej cieszyć się na pewno może Enea, która już teraz ma problem ze zbytem węgla z Bogdanki, a produkowana górka będzie jeszcze większa po wejściu w życie projektu Polskiego Holdingu Węglowego. Chociaż do tej pory nie mówiło się głośno o tym, żeby Enea miała przejmować od Francuzów którekolwiek z ich aktywów, to z pewnością przyda się jej kilka elektrowni lub elektrociepłowni celem ulokowania tam swojej lubelsko-śląskiej produkcji węgla.

Dawid Salamądry, ekspert Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego i portalu polishcoaldaily.com.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.