Górnictwo: projekt nowelizacji ustawy dotyczącej likwidacji kopalń

Resort energii przygotował projekt nowelizacji tzw. ustawy górniczej, porządkujący zasady finansowania likwidacji kopalń, naprawy szkód spowodowanych przez likwidowane zakłady oraz zabezpieczenia czynnych kopalń np. przed zalaniem. To działania finansowane z budżetu państwa.

Projekt nowelizacji na początku maja został skierowany do uzgodnień międzyresortowych i opublikowany w zasobach Rządowego Centrum Legislacji. Uzgodnienia powinny zakończyć się jeszcze w maju, później nowelizacją ma zająć się parlament. Zmienione przepisy miałyby wejść w życie zaraz po ogłoszeniu, z mocą obowiązywania dwóch najistotniejszych regulacji od 1 stycznia 2016 r.

Potrzeba nowelizacji - jak wynika z uzasadnienia projektu - wynika zarówno z wcześniejszych zmian prawnych (ustawa górnicza z 2007 r. była już nowelizowana w grudniu 2015 r.), jak i związanych z tymi zmianami nowych zasad dotyczących procesów likwidacji kopalń. Chodzi o m.in. sprecyzowanie, jakie działania są finansowane z dotacji budżetowej.

Obecnie - dzięki wprowadzonym już zmianom - zakłady trafiające do Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK) mogą jeszcze przez jakiś czas wydobywać węgiel, a pracownicy kopalń przeniesionych do SRK mogą korzystać z finansowanych przez budżet osłon socjalnych. Konieczne jest też stałe naprawianie szkód wywołanych działalnością kopalń - zarówno tych już zlikwidowanych, jak i tych będących w trakcie lub przygotowywanych do tego procesu. Trzeba chronić sąsiednie zakłady przez zalaniem podziemnymi wodami - te wszystkie działania finansuje budżet.

Proponowana nowelizacja porządkuje przepisy w tym zakresie i precyzuje zakres oraz charakter zadań finansowanych ze środków budżetowych - chodzi m.in. o to, by z dotacji można było finansować cały proces likwidacji, naprawy szkód i zabezpieczenia, zarówno w trakcie działania wygaszanej kopalni, jak i później. Dotyczy to nie tylko likwidowanych kopalń węgla kamiennego, ale także siarki (kopalnia Machów i wyrobiska b. kopalni Piaseczno) i soli (kopalnia Bochnia).

Zgodnie z projektem nowelizacji, z dotacji budżetowej finansowane są: prowadzenie likwidacji kopalń, których likwidację rozpoczęto przed 1 stycznia 2019 r., zadania związane z zabezpieczeniem kopalń sąsiednich przed zagrożeniem wodnym, gazowym oraz pożarowym w trakcie i po zakończeniu likwidacji kopalni, naprawianie szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego w trakcie i po zakończeniu jego likwidacji, w tym szkód powstałych w wyniku reaktywacji starych zrobów, a także działania wykonywane po zakończeniu likwidacji kopalni.

Dzięki nowelizacji zabezpieczenie finansowe ma dotyczyć całego procesu związanego z likwidacją - wszystkich zadań wykonywanych w trakcie i po zakończeniu likwidacji kopalni, zadań związanych z zapewnieniem jej bezpieczeństwa oraz upraszczaniem systemu odwadniania, a także naprawy szkód wywołanych ruchem zakładu górniczego w trakcie i po zakończeniu jego likwidacji.

Konieczność uporządkowania stanu prawnego wynika z kilku wcześniejszych zmian przepisów: nowelizacji ustawy górniczej z grudnia 2015 r., nowelizacji ustawy o działach administracji rządowej z listopada 2015 oraz rozporządzenia ministra finansów z grudnia 2015 r., zmieniającego klasyfikację części budżetowych oraz ich dysponentów.

Zmiany spowodowały, że środki budżetowe przeznaczone na finansowanie procesów związanych z restrukturyzacją sektora górnictwa węgla kamiennego zostały ujęte w części budżetowej pod nazwą "gospodarka złożami kopalin", podczas gdy organem uprawnionym do zawierania umów o dotacje w myśl ustawy górniczej jest minister właściwy do spraw energii. Aby nie było rozbieżności, konieczne jest sprecyzowanie w ustawie, iż chodzi o ministra właściwego ds. gospodarki złożami kopalin. Nowelizacja ma też umożliwić ministrowi energii przejęcie wybranych kompetencji resortu skarbu.

Bez nowelizacji po 30 czerwca tego roku nie byłoby możliwe uruchomienie środków z rezerwy celowej na dofinansowanie zadań wykonywanych w trakcie likwidacji kopalń, świadczeń osłonowych w postaci urlopów górniczych i urlopów dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz pokrycia bieżących strat produkcyjnych przedsiębiorstwa. Niemożliwe byłoby też finansowanie z budżetu państwa działań polikwidacyjnych i naprawianie szkód wywołanych ruchem zakładu zlikwidowanego oraz będącego w trakcie likwidacji. Do 30 czerwca obowiązują jeszcze przepisy wykonawcze do ustawy górniczej przed jej grudniową nowelizacją - stąd m.in. potrzeba szybkiej zmiany w ustawie.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.