Dwudziesty stopień zasilania, ogłoszony w Polsce po raz pierwszy od ćwierćwiecza, przypomniał, że różnie może być z tym "bezpieczeństwem energetycznym". Skoro upały i susza naruszyły funkcjonowanie Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, to co może stać się, gdy nowych mocy wytwórczych jeszcze nie będzie, a przestarzałe trzeba będzie wyłączyć, a na dodatek do tego wszystkiego dojdzie upał i susza? Niemożliwe? Takie zagrożenie jest jak najbardziej realne.
Wystarczyło, że było zbyt mało wody w rzekach do schłodzenia bloków w elektrowniach węglowych oraz doszło do awarii bloku w elektrowni Bełchatów, by wspomnieć o czasach słusznie minionych i pomyśleć o przyszłości. Przy okazji media wygrzebały z zapomnienia raport NIK ("Funkcjonowanie i bezpieczeństwo elektroenergetycznych sieci przesyłowych") z listopada 2013 r., w którym to "przewidziano", że w 2015 r. dojdzie do pierwszych przerw w dostawach prądu.
To nie był pierwszy urzędowy dzwonek na alarm. Kilka miesięcy wcześniej Ministerstwo Gospodarki wydało 80-stronicowe "Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej". Co prawda było ono poświęcone okresowi od 1 stycznia 2012 r. do 31 grudnia 2012 r., ale to w tym dokumencie (stworzonym przez Departament Energetyki MG i zaakceptowanym przez wiceministra Tomasza Tomczykiewicza) sporo jest o przyszłości polskiej energetyki, łącznie z tym, że "wysokość oszacowanego deficytu mocy w okresach szczytowych zapotrzebowań wskazuje, że szczególnie w latach 2016-2017 istnieje realne zagrożenie wystąpienia niedoborów mocy dyspozycyjnej".
Aż 55 proc. mocy wytwórczych polskiej energetyki charakteryzuje się wysokim stopniem zużycia, gdyż wytwarzanych jest w 183 turbozespołach, pracujących od ponad 30 lat. Urządzenia (111 turbozespołów,) będące w eksploatacji krócej niż 20 lat, dają tylko 25 proc. mocy krajowej. Trzeba do tego dodać to, iż 61 proc. sumarycznej wydajności kotłów energetycznych zainstalowanych jest w urządzeniach pracujących dłużej niż 30 lat. Idzie o 284 kotły. Tylko 71 kotłów (19,6 proc.) zostało zbudowanych przed 20 laty i wcześniej.
Prawodawstwo unijne oraz ekonomia nakazują wyłączenie najbardziej destrukcyjnych dla środowiska i niewydajnych instalacji. I w tym momencie pojawia się, tak ostatnio nagłaśniane w mediach, pojęcie "blackoutu", o którym pisaliśmy w TG w numerze 32. Czy jest to zagrożenie realne, czy też media pompują balon zagrożenia, okaże się. Liczby podane w raporcie NIK i sprawozdania MG są jednoznaczne.
Prognozowane w 2013 r. na rok 2015 szczytowe zapotrzebowanie na moc zimą wyniesie 26311 MW. Szczytowe zapotrzebowanie z rezerwą mocy określono na 28681 MW. Tymczasem moc dyspozycyjna Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (KSE) w zimowym szczycie oszacowano na 28586 MW. Niedobór mocy: 95 MW. Stosunkowo niewiele. Już zimą 2016 r. ma on wynieść 803 MW, a zimą roku 2017 energetyka ma zanotować 1101 MW niedoboru mocy dyspozycyjnej.
Latem też ma być nieszczególnie. W okresie szczytowego zapotrzebowania na moc w 2016 r. zabraknie w systemie 523 MW prądu, w 2017 r. niedobór wyniesie 684 MW, a rok później już tylko 30 MW. Później ma być już dobrze, tzn. KSE będą nadwyżki mocy. Co prawda do 2030 r. Polska musi wyłączyć z użytkowania archaiczne systemy, które już teraz mają 30 lat i więcej, ale (w przeciwieństwie do ekspertów) resort gospodarki uważa, że utracone z tego tytułu moce zostaną zastąpione generowanymi przez energetykę jądrową i OZE. Widać wpływ unijnej ekopolityki na mapę inwestycji energetycznych w Polsce. W latach 2013-203 rok w rok mocy będzie przybywało z OZE. W ciągu tych 18 lat moc wytwórcza tzw. zielonej energii ma wynieść 8545 MW (dla porównania: z nowych instalacji opartych na węglu kamiennym ma uzyskiwać się 5650 MW, a 1310 MW mają dawać nowe inwestycje w energetyce wspieranej przez węgiel brunatny).
Ten harmonogram budowy nowych mocy oparto, co podkreśla resort, "na projektach inwestycyjnych charakteryzujących się największym stopniem ich przygotowania lub zaawansowania prac, które uznano za najbardziej prawdopodobne do realizacji". Pamiętać należy, że czas zweryfikował i tę ocenę. W 2012 r. projekt budowy przez Kompanię Węglową elektrowni węglowej z 1000-megawatowym blokiem uznano zapewne za realny. Teraz raczej z powyższego harmonogramu z nowych mocy tej uzyskanej z węgla kamiennego trzeba byłoby ująć 1000 MW.
NIK wskazuje, że przed blackoutem w skali makro mogą nas uchronić elektrownie wiatrowe. MG wskazuje na potrzebę wdrażania technologii smart meteringu i smart gridu (zarządzanie w czasie przepływem prądu w czasie rzeczywistym) i tworzenie rezerw mocy. OK. Powstaje jednak pytanie: co będzie, gdy dojdzie do opóźnienia w budowie elektrowni jądrowych?
Przypomnijmy, że Program Polskiej Energetyki Jądrowej, przyjęty przez rząd na początku 2014 r. zakłada, że pierwszy prąd z atomówki ma popłynąć w 2025 r., bo budowa pierwszego bloku i jego rozruch mają zakończyć się najdalej do końca 2024 r. Inwestycja w kolejne bloki i drugą elektrownię (w sumie 4 bloki po 1500 MW) wg omawianego "Sprawozdania..." potrwa do 2030 r. (choć wg programu PGE budowę drugiej elektrowni zakończyć ma w 2035 r.).
Co zatem stałoby się, gdyby pierwszy blok atomówki nie ruszył w 2025 r.? Rząd w rachunkach uznaje, że w tym roku siłownia jądrowa ruszy, i dlatego w prognozie dyspozycyjnej KSE w szczycie zimowym przewiduje 1360 MW nadwyżki (w lecie ma to być1137 MW).
Czy to oznacza, że gdy zabraknie mocy w szczycie, a na dodatek swoje dołoży aura, to 20. stopień zasilania będziemy mieli nie na kilka dni, jak to było w sierpniu? Możliwe, ale tylko wówczas, gdy nie będziemy mieli za co kupić prądu od naszych sąsiadów. W przeciwieństwie do energetyki (produkującej rocznie plus minus 160 TWh energii elektrycznej) infrastrukturę do przesyłu prądu mamy wydajną, więc Krajowy System Przesyłowy (KSP) może bez problemów technicznych wchłaniać prąd z Niemiec, Czech, Słowacji, Szwecji i Ukrainy (bo z tymi państwami mamy interkonektory). Tymi połączeniami można zaimportować ok. 6 proc. energii zużywanej w kraju lub wyeksportować ok. 11 proc. Pamiętajmy, że w 2014 r. po raz pierwszy od ćwierćwiecza Polska więcej prądu zaimportowała niż wyeksportowała. To już jest jednak zupełnie inny temat...
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
