Emerytury górnicze i pomostowe – poradnik TG i ZUS

W październiku br przypada mi nagroda jubileuszowa za 30 lat pracy. Czy przechodząc na urlop górniczy, przykładowo w czerwcu, należy mi się ona (w całości lub w części), czy tylko dodatek do pensji na urlopie górniczym w wysokości 1/60 miesięcznie.
Nagroda jubileuszowa nie jest świadczeniem przysługującym z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Szczegółowych informacji w tym zakresie udzieli panu pracodawca.

Jaki będzie zastosowany przelicznik za urlop górniczy po przejściu na emeryturę górniczą: jeden do jednego, czy może 1,5 lub 1,8 dniówki, w zależności od wykonywanej pracy przed urlopem górniczym?
Zgodnie z art. 51 ustawy emerytalnej przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur stosuje się przeliczniki do wymienionych w tym przepisie okresów pracy.
Okres urlopu górniczego, zgodnie z art. 11b ust. 6 ustawy o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, traktuje się na równi z okresem pracy górniczej, ale tylko uprawniającym do nabycia uprawnień emerytalnych. Ustalając wysokość emerytury ZUS uwzględni okres urlopu górniczego jako okres składkowy.

Od lutego 1993 r. pracuję w kopalni węgla kamiennego, w latach 1993-2009 pracowałem jako górnik pod ziemią, od października 2009 r. do dnia dzisiejszego pracuję na stanowisku inspektora gospodarki materiałowej pod ziemią, w tym okresie wszystkie dniówki mam zjazdowe. Czy okres przepracowany w charakterze inspektora będzie zaliczony do pracy górniczej w pełnym wymiarze? Czy mogę ubiegać się o urlop górniczy?
Pracownikowi, zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku inspektora gospodarki materiałowej pod ziemią, okres tej pracy może być uznany za pracę górniczą, jeżeli pracę pod ziemią wykonuje przez co najmniej połowę dniówek roboczych w miesiącu. W przypadku udokumentowania okresu pracy pod ziemią miesięcznym wykazem zjazdów, miesiące, w których pracownik pracował pod ziemią we wszystkie dniówki, podlegają zaliczeniu do pracy pod ziemią, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Pracownik może ubiegać się o przyznanie urlopu górniczego, jednak wniosek w sprawie ustalenia okresów uprawniających do emerytury oraz okresu brakującego do nabycia uprawnień do emerytury może zgłosić wyłącznie Spółka Restrukturyzacji Kopalń. W oparciu o dołączoną do wniosku dokumentację ZUS ustali okres brakujący do uzyskania prawa do emerytury dla potrzeb urlopu górniczego.

3460 dniówek półtorakrotnych chciałbym zamienić na dniówki emerytalne. Jeżeli dobrze policzyłem, to wyszło mi 7 lat 8 miesięcy i 14 dni. Czy nie policzyłem błędnie?
Przyjmuje się, że jeżeli okres pracy przypada przed dniem 1 stycznia 1981 r., pełny miesiąc przepracowany pod ziemią to 25 dni oraz 22 dni - jeżeli okres pracy przypada po dniu 31 grudnia 1980 r. (§31 rozporządzenia MPiPS z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe). Zakładając, że wszystkie dniówki półtorakrotne zostały wypracowane po dniu 31 grudnia 1980 r., należy przyjąć, że wyliczenie przedstawia się następująco: 3460: 22 = 157 miesięcy i 6 dni (157x22=3454; 3460-3454=6) 157:12=13 lat i 1 miesiąc (157:12=13; 13x12=156; 157-156=1). Zatem 3460 dniówek półtorakrotnych stanowi okres pracy wynoszący: 13 lat, 1 miesiąc i 6 dni. Do uprawnień do górniczej emerytury ze względu na wiek może być dodatkowo uwzględniony w liczbie: 6 lat 6 miesięcy i 18 dni (0,5 z 13 lat, 1 miesiąca i 6 dni).

Pracuję na kopalni pod ziemią od 30 czerwca 1987 r. do teraz. Przepracowałem 24 lata i 1 dzień jako górnik oraz jako osoba dozoru niższego i średniego. Kolejne 8 miesięcy przepracowałem jako inspektor techniczny pod ziemią. Od 2012 r. do nadal pracuję na stanowisku nadsztygara górniczego ds. tąpań. W okresie pracy w charakterze inspektora i nadsztygara posiadam 6 miesięcy pełnych dniówek zjazdowych w pełnym wymiarze (np. 22 dni robocze w miesiącu — wykonane 20 zjazdów w tym miesiącu + 2 dni urlopu). Czy i kiedy będę mógł przejść na emeryturę bez względu na wiek?
ZUS może rozpatrzyć uprawnienia do emerytury jedynie na podstawie zgłoszonego przez ubezpieczonego wniosku. W celu określenia daty nabycia prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek należy wystąpić do właściwej jednostki organizacyjnej ZUS z odpowiednim wnioskiem. Do wniosku należy dołączyć w szczególności dokumenty (zaświadczenia lub świadectwa pracy) potwierdzające okresy pracy górniczej, wraz ze wskazaniem okresów/dni niewykonywania pracy z podaniem przyczyn, oraz wykaz zjazdów pod ziemię za okresy pracy, które podlegają zaliczeniu do pracy górniczej, wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w oparciu o miesięczne wykazy zjazdów. Dodatkowo należy dołączyć odpis kary zasiłkowej ze wskazaniem okresów niezdolności do pracy, występujących po dniu 14 listopada 1991 r.

W 2016 r. przechodzę na emeryturę. Mam do wyboru wcześniejszą, czyli od 60 lat, i emeryturę pomostową, również od 60 lat. Która będzie dla mnie korzystniejsza?
Wysokość emerytury pomostowej czy też emerytury przysługującej według nowych, zreformowanych zasad jest ustalana indywidualnie dla każdego ubezpieczonego na podstawie obowiązujących przepisów ustawy o emeryturach pomostowych oraz ustawy emerytalnej — w oparciu o przedłożoną do wniosku dokumentację oraz dane zewidencjonowane na indywidualnym koncie ubezpieczonego. W związku z powyższym nie jest możliwe wskazanie, które świadczenie będzie korzystniejsze. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej ustaje z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury ustalonej decyzją organu rentowego. Zatem jeżeli ubezpieczony w pierwszej kolejności wystąpi z wnioskiem o emeryturę i prawo do tej emerytury zostanie ustalone decyzją organu rentowego, ZUS nie ustali prawa do emerytury pomostowej.

W lutym 2014 r. otrzymałem pozytywną decyzję ZUS o przyznaniu mi emerytury górniczej po 25 latach pracy. Do dnia dzisiejszego pracuję i moja emerytura została zawieszona. W maju kończę pracę w obecnym zakładzie i chcę emeryturę "odwiesić". Proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania: czy emerytura zostanie z automatu przeliczona o obowiązującą w tym roku kwotę bazową bez wskazywania nowych lat do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy? Jeśli podejmę dodatkową pracę z wysokością zarobku poniżej 130 proc. następnego miesiąca, to wiadomo, że co kwartał mogę doliczać staż, ale czy w następnym roku, po 1 marca 2016 r., mogę przeliczyć emeryturę z nową kwotą bazową? Wskaźnik mam wyliczony z lat 2003-2012 jako 248,43 proc. Z moich wyliczeń wynika, że za lata 2004-2013 powinno być 254,31 proc., a za lata 2005-2014 powinno być 250,1 proc. Za 2015 r. nie wiadomo, jaki wyjdzie i jaki będzie wynik lat 2006-2015. Zakładam, że będzie wyżej niż 248,43 proc. A jeśli na pytanie drugie odpowiedz będzie negatywna, to czy kiedykolwiek można emeryturę górniczą przeliczyć: a) część socjalna razy podstawa wymiaru z roku złożenia nowego wniosku b) wszystkie składniki razy podstawa wymiaru z roku złożenia nowego wniosku?
Postępowanie w sprawie świadczeń emerytalno-rentowych wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa emerytalna przewiduje w konkretnych przypadkach postępowanie z urzędu (art. 116 ustawy emerytalnej). Osoba, występująca z wnioskiem o podjęcie wypłaty świadczenia i ponowne ustalenie jego wysokości, powinna zgłosić swoje żądanie i do wniosku dołączyć wymagane dowody (świadectwo lub świadectwa pracy, potwierdzające rozwiązanie stosunku/stosunków pracy oraz zaświadczenie o wysokości uzyskiwanych wynagrodzeń z okresu przypadającego po przyznaniu świadczenia). Możliwość ponownego ustalenia wysokości świadczenia wskutek zmiany podstawy wymiaru i obliczenia świadczenia od aktualnie obowiązującej kwoty bazowej wynika z zapisu art. 110 ustawy emerytalnej i dotyczy przypadków niżej opisanych: gdy ubezpieczony do ponownego ustalenia podstawy wymiaru wskaże wynagrodzenie w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzedniego. W sytuacji, kiedy ubezpieczony w ogóle nie pobrał świadczenia wskutek zawieszenia prawa i do ponownego ustalenia podstawy wymiaru wskaże wynagrodzenie w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, nie wymaga się w tym przypadku, aby nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był wyższy od ostatnio obliczonego, a także gdy ubezpieczony do ponownego ustalenia podstawy wymiaru wskaże wynagrodzenie wyłącznie z okresu po przyznaniu świadczenia i pod warunkiem, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniesie co najmniej 130 proc., nawet jeżeli wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest niższy lub równy poprzedniemu. Występując z wnioskiem o podjęcie wypłaty górniczej emerytury, ZUS nie rozpatrzy z urzędu przeliczenia emerytury od aktualnie obowiązującej kwoty bazowej, jeżeli z takim wnioskiem pan nie wystąpi. Jeżeli podejmie pan emeryturę i wystąpi z wnioskiem o przeliczenie podstawy wymiaru, dołączając do wniosku zaświadczenie o wysokości uzyskanych wynagrodzeń za 2013 i 2014 rok, ZUS ponownie przeliczy wysokość emerytury od aktualnej kwoty bazowej. Ponowne przeliczenie od nowej kwoty bazowej po 1 marca 2016 r. będzie możliwe, należy jednak dodać, że każdą sprawę ZUS rozpatruje indywidualnie, w oparciu o obowiązujące przepisy prawa. W indywidualnych sprawach stan faktyczny może wskazywać na inne, korzystniejsze rozwiązania, np. uwzględnienie do przeliczenia podstawy wymiaru wynagrodzeń z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu ubezpieczenia. W tej sytuacji proponuję zwrócić się z zapytaniem do właściwej jednostki ZUS o wskazanie możliwości ponownego, najkorzystniejszego przeliczenia emerytury i na jakich zasadach to może nastąpić.

Konsultację przygotowali eksperci Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Chorzowie.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.