Daniny publiczne przedsiębiorstw górniczych

Ponad 30 opłat i podatków, którymi obłożone jest polskie górnictwo węglowe, stawia pod tym względem branżę na jednej z pierwszych pozycji na świecie.

Znawcy tematu rozgraniczają pojęcie podatku od opłaty, wskazując m.in., iż podatek jest podstawowym źródłem przychodów budżetu państwa, a dochód z niego ma charakter ogólny, natomiast opłata jest ubocznym źródłem dochodu dla budżetu i dochód z niej jest przeznaczony na konkretny cel działania. Podatki i opłaty obciążające branżę, podzielone są na te wynikające z działalności górniczej, łączące się z korzystaniem ze środowiska, związane z pracownikami i prowadzoną działalnością gospodarczą.

I. Podatki i opłaty geologiczno-górnicze

Opłata za koncesję na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin
Po uzyskaniu koncesji przedsiębiorca wnosi opłatę ustalaną w koncesji jako iloczyn stawki opłaty oraz wyrażonej w kilometrach kwadratowych powierzchni terenu objętego koncesją. Opłata ma charakter jednorazowy i jest wnoszona w terminie 14 dni od dnia, w którym koncesja stała się ostateczna.

Opłata za udostępnianie informacji geologicznej

Korzystanie z informacji geologicznej w celu wydobywania kopalin ze złóż, do której prawa przysługują Skarbowi Państwa, następuje, w drodze umowy, za wynagrodzeniem.

Opłata za użytkowanie górnicze
Ustanowienie użytkowania górniczego następuje w drodze umowy na czas oznaczony, nie dłuższy niż 50 lat. W umowie określa się wynagrodzenie i sposób jego zapłaty.

Opłata eksploatacyjna
Przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na wydobywanie kopalin ze złóż, wnosi opłatę eksploatacyjną ustaloną jako iloczyn jej stawki oraz ilości kopaliny wydobytej ze złoża bilansowego i pozabilansowego, w okresie rozliczeniowym. Stawki opłat eksploatacyjnych dla poszczególnych rodzajów kopalin określa załącznik do ustawy. 40 proc. opłaty trafia na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz 60 proc. na rachunek gminnego funduszu.

Podatek od wydobycia niektórych kopalin
Przedmiotem opodatkowania jest masa wydobytej miedzi oraz srebra zawarta w koncentracie albo w samej rudzie, jeżeli podatnik nie przetwarza jej w koncentrat. Stawkę podatku ustala się odrębnie dla miedzi i odrębnie dla srebra. Według analityków z Instytutu Sobieskiego w roku 2013 do budżetu państwa z tytułu tego tylko podatku miedziowego wpłynęło około 2 mld zł.

Fundusz likwidacji zakładu górniczego
Tworzy go przedsiębiorca, który uzyskał koncesję. W przypadku eksploatacji odkrywkowej, fundusz stanowi nie mniej niż 10 proc. należnej opłaty eksploatacyjnej. Jeżeli wydobywanie kopaliny następuje z wykorzystaniem robót podziemnych lub przy pomocy otworów wiertniczych, to fundusz będą stanowiły środki o równowartości nie mniej niż 3 proc. odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych ustalonych stosownie od przepisów o podatku dochodowym. Środki gromadzone na tym rachunku mogą być uruchomione na ukierunkowane działania tylko w zakresie likwidacji a w tym również rekultywacji zakładu górniczego, po uprzednim uzyskaniu decyzji dyrektora okręgowego urzędu górniczego, zatwierdzającej stosowny plan ruchu.

II. Opłaty za korzystanie ze środowiska

Ponoszone są w przypadku: wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi, poboru wód, składowania odpadów. Wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska zasilają Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie i gminne fundusze. Po ustaleniu wysokości opłaty, przedsiębiorca wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego.

III. Podatki i opłaty związane z pracownikami i prowadzoną działalnością

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
Wysokość składek uzależniona jest od wynagrodzenia pracownika. W ramach funduszu wyodrębnione są inne fundusze tj.: fundusz emerytalny, rentowy, chorobowy, wypadkowy i rezerwowy. To jedna z ważniejszych pozycji mogąca stanowić nawet 37 proc. wszystkich płatności dokonywanych przez firmę górniczą.

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Państwowy fundusz celowy. Jego przychodami są składki opłacane przez pracodawcę w zależności od wysokości podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Dysponentem środków finansowych jest minister właściwy ds. pracy.

Fundusz Pracy
Państwowy fundusz celowy. Jego przychodami są obowiązkowe składki płacone przez pracodawców za swoich pracowników, stypendystów i otrzymujących świadczenia. Dysponentem jest minister właściwy ds. pracy, który przekazuje środki do samorządów województw i powiatów w celu łagodzenia skutków bezrobocia. 30 proc. środków dostaje dla samorząd wojewódzki, 70 proc. samorząd powiatu.

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Tworzony ze składek pracodawców. Wysokość składek zależy od relacji liczby osób zatrudnionych w zakładzie do liczby zatrudnionych z określonym stopniem niepełnosprawności oraz od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale.

Podatek dochodowy od osób fizycznych
Dotyczy dochodu osiągniętego przez pracowników. Płatnik jest zobowiązany dla każdego pracownika obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek w ciągu roku. Zaliczki te są wpłacane na rachunek urzędu skarbowego do 20. dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni.

Podatek dochodowy od osób prawnych
Obciąża dodatnie efekty działalności gospodarczej (zysk, dochód). Zaliczki miesięczne na ten podatek wpłacane są na rachunek urzędu skarbowego do 20 dnia każdego miesiąca, za miesiąc poprzedni. Udział tego rodzaju podatku w płatnościach publicznych może stanowić od 5 do 8 proc. wszystkich płatności.

Podatek od towarów i usług VAT
Obejmuje podmioty wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą. Naliczany jest jako cena netto razy stawka podatku, co oznacza np. cena jednej tony produktu finalnego (węgiel) lub kopaliny towarzyszącej razy stawka. Deklaracje dla podatku od towarów i usług składa się we właściwym urzędzie skarbowym za okres miesięczny w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który składana jest ta deklaracja.
Wpłata z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa Obciąża przedsiębiorstwa państwowe i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. Wypłaty z zysku dokonywane są zaliczkowo w okresach miesięcznych lub kwartalnych i stanowią bezpośrednie wpływy do budżetu państwa.

IV. Inne podatki i obciążenia wynikające z prowadzonej działalności

Podatek od nieruchomości
Jeden z najistotniejszych podatków dla budżetów gmin. Przedmiotami opodatkowania są budynek, budowla i grunty. Podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia (budynku, gruntu) razy stawka ustalona przez radę gminy. Podatek płacony jest do 15 dnia każdego miesiąca.

Podatek od środków transportu
Dotyczy środków transportów o masie przekraczającej 3,5 t. Zasila budżety gmin, z przeznaczeniem na utrzymanie sieci dróg gminnych. Wysokość stawek określa rada gminy. Wpłata podatku odbywa się do dnia 15 lutego i do dnia 15 września.

Opłata roczna i należność za wyłączenie gruntów rolnych lub leśnych z produkcji
W przypadku zajęcia takich gruntów pod działalność górniczą konieczne jest uzyskanie zgody na wyłączenie. Wielkość opłat zależy od powierzchni wyłączenia, od klasy zajętego gruntu lub typu siedliskowego lasu. Opłaty roczne uiszcza się jednorazowo do 30 czerwca każdego roku.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.