Mijają kolejne rocznice związane osobą Wojciecha Korfantego. Przy każdej tego rodzaju okazji odbywają się sesje, obrady i konferencje poświęcone jego myśli społecznej narodowej i państwowej. Ich plonem są liczne broszury, materiały i publikacje stale ukazujące nowy wymiar tego wielkiego polityka, działacza społecznego, wydawcy, dziennikarza i publicysty. Wobec tak licznych hołdów, wyrazów uznania, analiz i opracowań, pomników, tablic pamiątkowych nazw ulic i placów, wydaje się, że uczyniono wszystko, co było możliwe, aby jego dorobek życia przybliżyć współczesnym pokoleniom rodaków.
Mimo tych wszystkich godnych pochwały i uznania działań wydaje się, że sam Wojciech Korfanty nie byłby zadowolony z takiego właśnie podejścia do pamięci o jego osobie. W przedstawianiu jego wielkości, dorobku i osiągnięć stosuje się na ogół popularny fasadowy schemat, w jakim z reguły przedstawia się w naszej obrzędowości wszelkie rocznice i biografie bohaterów narodowych. Wylicza się ich wszystkie dokonania, oddaje się należny hołd, wspomina się o okolicznościach, genialności itp. cechach ich charakteru. Stawia się pomniki, odsłania tablice pamiątkowe, składa się wieńce i zapala znicze. Owszem, to wszystko jest potrzebne, ale jednocześnie jest tylko ceremonią, która jest mało inspirująca do naśladowania, do kontynuowania i do rozwijania rozpoczętego przez nich dzieła.
Kolejnym pokoleniom Wojciech Korfanty imponuje swoim rozmachem myśli politycznej, koncepcji i sposobu jej realizacji w konkretnych warunkach. Chciano by go naśladować, ale jak, skoro na pomniku jest tylko kilka słów, a w popularnych o nim wspomnieniach same ogólniki, które nie wiadomo jak przełożyć na konkretne warunki, w jakich przyszło nam żyć i działać. Jest oczywiste, że aktualnie obchodzony rok Wojciecha Korfantego przyczyni się do szerszego zainteresowania się jego osobą. Czy jednak organizatorzy, uczeni i politycy potrafią zainteresowanie to wypełnić treścią, która będzie w codziennym życiu umożliwiała milionom rodaków naśladowanie swego bohatera? Otóż, w tej sprawie są poważne wątpliwości. Wydaje się, że nie rezygnując z całego barwnego i uroczystego ceremoniału wspomnieniowego wymaga on jednak pilnego uzupełnienia o liczne i popularne biografie, dzieła, wypowiedzi, analizy, listy i wspomnienia dotyczące rozwiązywania konkretnych spraw w naszej najnowszej historii. Tego wszystkiego brak.
Uchodźstwo
Pierwsze opracowania dotyczące myśli politycznej Wojciecha Korfantego opracowane zostały przez jego przyjaciół pod koniec drugiej wojny światowej w Londynie. Jest to czas szczególnego dla Polski wyboru drogi do niepodległości. O drodze tej wiele możemy dowiedzieć się z wydanego tutaj opracowania pt. "Podstawowe Zagadnienia Polski Współczesnej w programie i pracach Wojciecha Korfantego". O czym jest ta praca wydana w warunkach wojennych mówią już pierwsze jej zdania z pierwszego rozdziału, które również z okazji 70 rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej warto przypomnieć: "W maju 1939 r., prasa niemiecka ogłosiła fotografie Paderewskiego, Witosa i Korfantego, jako trzech mężów najwięcej przez Niemców znienawidzonych. Nazywając ich "trójką podszczuwaczy przeciw Niemcom", prasa niemiecka nie taiła radości z powodu losu, jaki ich spotkał w niepodległej Polsce". Korfanty, który twardo walczył o prawa Polski do Śląska, nigdy jednak nie odwzajemniał uczucia nienawiści do Niemców. Można nawet powiedzieć, że wręcz przeciwnie doceniał ich dokonania na polu kultury, nauki i techniki oraz zawsze wyciągał rękę do zgody.
W sprawach politycznych tak krajowych, jak i międzynarodowych, trzeba zauważyć niezwykły dar analizy politycznej i logicznych wniosków, jakie wyciągał z niej Wojciech Korfanty, które wprowadzał w życie. Należą do nich m.in. postulaty ujęte później w Karcie Atlantyckiej dla całego świata. Jak pisze we wstępie do tego dzieła jego redaktor Michał Kwiatkowski: "Myśli i wskazania Wojciecha Korfantego oraz założenia, z których wychodził, powinien każdy Polak znać i przemyśleć na podstawie dzisiejszych naszych przejść i doświadczeń..." Dzieło to przede wszystkim akcentuje chrześcijański charakter myśli politycznej Wojciecha Korfantego. Czytając tę nigdy więcej w Polsce nie drukowaną pracę można powiedzieć, że niektóre jej fragmenty zostały jakby wczoraj napisane. Przykładem niech będą następujące uwagi: "Przecież każdy człowiek uczciwy, każdy chrześcijanin, każdy patriota musi się rumienić ze wstydu, czytając dzieła i mowy bohaterów dnia, które się narzuca narodom jako nowe ewangelie. Cośmy dotychczas uważali za cnotę, przedstawiane jest w nich za zbrodnię, a co uchodziło za zbrodnię, zaleca się jako cnotę. Chce się zniszczyć chrześcijańskie pojęcie życia i świata i stworzyć nowy pogląd na świat, który nie zna poszanowania osobowości ludzkiej, które jest źródłem kultury i wielkości narodów europejskich. A jaka wieje z nich pogarda człowieka, jaka pogarda dla tradycji i dumy narodowej". * Niewielki nakład tej pozycji miał za zadanie przypomnieć, utrwalić i zachować myśl polityczną Wojciecha Korfantego.
Pierwsza biografia
Jest paradoksem historii, że najlepszą do dziś dnia biografię Wojciecha Korfantego w 1975 roku napisał wrocławski historyk i polityk PRL - Marian Orzechowski, którą wydał Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu. Oczywiście, wszelkie zawarte w niej tendencyjne oceny należy odrzucić, jako rytualne dla tamtego okresu czasu, gdyż bez nich dzieło to nie mogłoby się w ogóle ukazać. Pod względem faktograficznym, ilości zebranych materiałów i dokładności przez prawie 35 lat nikt nie mógł mu jednak dorównać.
Jednocześnie autor na ile było to możliwe, z równą dokładnością omówił jego dzieciństwo, młodość, działalność polityczną, społeczną i dziennikarsko - publicystyczną. Stosunkowo dokładnie opisał on najtrudniejsze chwile w życiu Korfantego, jakim była przymusowa jego emigracja w Pradze i w Paryżu, a następnie tragiczny powrót do kraju. W owym czasie mimo ideowych oskarżeń zawartych w tej książce, była ona powszechnie niedostępna. Jej nakład w wysokości 1750 egzemplarzy sprawił, ze trafiła ona tylko do największych w kraju bibliotek i wąskiego grona specjalistów zajmujących się osobą Wojciecha Korfantego. Z tego powodu nie miała ona szans dotarcia do szerokiego grona jego kontynuatorów na Górnym Śląsku i w całym kraju.
Niewątpliwą zasługą tego dzieła jest stosunkowo szczegółowe przedstawienie dziecinnych i młodych lat naszego bohatera. Przypomnieć trzeba, że Wojciech Korfanty urodził się w wielodzietnej rodzinie górniczej. Jego ojciec Józef był górnikiem kopalni Fanny. On sam zaś w czasie wakacji podejmował pracę górnika dołowego w kopalniach Górnego Śląska. Opisywana tu biografia, mimo wszelkich ideowych zakłamań w niekorzystnych dla Polski czasach, spełniła swoją rolę zachowania pamięci o Wojciechu Korfantym.
Na Śląsku
Od chwili sierpniowego przełomu politycznego w 1980 roku, mimo stanu wojennego na Górnym Śląsku odżywa pamięć o Wojciechu Korfantym. W 1984 roku ukazuje się tu jego fundamentalna praca o Trzecim Powstaniu Śląskim pt. "Wojciecha Korfantego "Marzenia i Zdarzenia". Jest to zbiór jego polemicznych artykułów i wypowiedzi, jakie na gorąco pisał on w odpowiedzi na kierowane pod jego adresem zarzuty o zaprzepaszczenie szans na jeszcze większe zwycięstwo. Jest to dzieło niezwykłe, tak pod względem faktograficznym, jak i literackim i dziennikarskim, które w odcinkach ukazywało się w gazecie codziennej "Polonia". W końcowym tekście z tego cyklu napisał on: "I podkreślić jeszcze wypada, że powstania górnośląskie są jedynymi w dziejach Polski, w których lud prosty od pługa, kilofa i łopaty walczył o wolność i niepodległość Polski, lud pozbawiony niemal zupełnie inteligencji i mieszczaństwa, które mogłoby go poprowadzić. A szedł ten lud na pole walki nie dlatego, że rząd lub pan obiecywał mu uwłaszczenie lub inne korzyści materialne, lecz walczył jako uświadomiony obywatel w poczuciu, że na nim spoczywa ciężar odpowiedzialności za przyszłość narodu i państwa".**
Jest to pierwsza praca o stosunkowo dużym nakładzie 15 tysięcy egzemplarzy, mająca szansę dotarcia do szerszego grona odbiorców. Pomimo tego, dzisiaj jest ona już antykwaryczną rzadkością. Pewnym powtórzeniem pomysłu londyńskiego wydania jest praca pod redakcją Edwarda Balawajdera "Wojciech Korfanty - Naród, Państwo, Kościół", jednakże z innym wyborem tekstów, wydana w 1992 r. przez Księgarnię św. Jacka w Katowicach. Kilka lat później ten sam redaktor, w tym samym wydawnictwie przygotował kolejną pozycję pt." Wojciech Korfanty - Myśl katolicko - społeczna i działalność" z przedmową abp Damiana Zimonia. Obie te niezwykle cenne pozycje wydane w nakładzie ok. jednego tysiąca egzemplarzy, mają charakter symboliczny w stosunku do potrzeb i konieczności upowszechnienia myśli politycznej Wojciecha Korfantego.
Ostatnim dziełem poświęconym myśli Wojciecha Korfantego jest publikacja zbioru jego listów, które opracował znany katowicki humanista i uczony profesor Henryk Przybylski. Albumowo wydane przez Górnosląską Wyższą Szkołę Handlową im. Wojciecha Korfantego dzieło to rozeszło się natychmiast, co świadczy o głodzie czytelniczym i faktograficznym dotyczącym osoby Wojciecha Korfantego. W przeglądzie śląskiej literatury nie sposób pominąć miesięcznik "Śląsk", który obok artykułów i tekstów związanych z Wojciechem Korfantym zamieszcza wiele dokumentów związanych z jego osobą. Jednym z nich jest sławna jego mowa z dnia 25 października 1918 roku wygłoszona w Reichstagu, w której z całą mocą zażądał niepodległości Polski, wyciągając jednocześnie przyjazną dłoń do Niemców.***
Można jeszcze odnotować periodyczne broszury i okazjonalne wydawnictwa ukazujące się przede wszystkim w Katowicach i we Wrocławiu. Ich nakłady to kilkaset sztuk na ogół przeznaczonych dla uczestników sympozjów, konferencji i innych uroczystości.
Biblioteka Wojciecha Korfantego
Doceniając wszystkie uroczystości związane z rokiem Korfantego trzeba zauważyć bardzo skromne propozycje wydawnictw nawiązujących do jego myśli politycznej, gospodarczej i społecznej, które mimo upływu kolejnych dziesiątków lat zachowały swój uniwersalny i stale aktualny charakter. Jedyna poważniejsza inicjatywa Biblioteki Śląskiej wydania w tym roku zbioru jego przemówień i wystąpień z lat 1907 - 1918 na forum Reichstagu i Landtagu to zaledwie wstęp do jego wielkich dokonań na polu publicystyki, pisarstwa politycznego i doktryny katolickiej nauki społecznej, której był wierny do końca życia.
Pod tym względem istnieje pilna potrzeba utworzenia biblioteki dzieł Wojciecha Korfantego. Po pierwsze najwyższy już czas wydać jego dzieła zbiorowe. Po drugie należy dokonać masowych wznowień najbardziej popularnych jego wystąpień. I po trzecie, trzeba utworzyć powszechnie dostępny zbiór jego wszystkich wypowiedzi, publikacji, wydań, artykułów i wspomnień w postaci biblioteki Wojciecha Korfantego. Trzeba, moim zdaniem zrobić wszystko, co jest możliwe, aby znane było nie tylko wielkie dzieło dokonań materialnych Wojciecha Korfantego, ale też, aby jego dzieło ducha mogło trafić pod przysłowiowe strzechy każdego domu na Śląsku i w całej Polsce.
---------
*Michał Kwiatkowski - Podstawowe Zagadnienia Polski Współczesnej. Wydane staraniem jego przyjaciół. Londyn 1944.
**Wojciecha Korfantego "Marzenia i zdarzenia". Redakcja : Władysław Zieliński. Śląski Instytut Naukowy. Katowice 1984.
***Wojciech Korfanty; "Chcemy Polski" - Śląsk. Nr 6(80).Rok VIII. Czerwiec 2002.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
