ZGH Bolesław - światowy lider w stosowaniu do produkcji cynku wsadów z recyklingu

Pandemia koronawirusa zachwiała wieloma sferami gospodarki. Niektóre gałęzie przemysłu jeszcze długo będa odrabiać straty. Jak producenci cynku radzą sobie z obecnym kryzysem i jaką widzą dla siebie przyszłość - na te i inne pytania w wywiadzie udzielonym portalowi netTG.pl odpowie BOLESŁAW OCHAB, prezes Zakładów Górniczo-Hutniczych Bolesław, które mają 7-procentowy udział w europejskiej produkcji cynku. 

- Jesteście największym dostawcą cynku i stopów na rynek krajowy, ale także na czeski, słowacki, austriacki i węgierski. Jak pandemia wpłynęła na rynek cynku?
- Pandemia nie wpłynęła znacząco na spadek popytu na rynkach obsługiwanych przez ZGH Bolesław. Jedynie w połowie ub.r. największy klient ZGH Arcelor Mittal zmniejszył odbiory, co było skutkiem spadku popytu na blachy cynkowane, ale w kolejnych miesiącach sytuacja wróciła do normy. Działania marketingowe ZGH zmierzają do umocnienia pozycji na dotychczasowych rynkach, jak i wejścia na nowe. W ostatnim roku rozpoczęliśmy sprzedaż na tak, trudne rynki jak: Białoruś, Rosja i Serbia.

- Wyroby ZGH mają zastosowanie w budownictwie, do produkcji blach, powłok chroniących metale przed korozją oraz do produkcji farb i lakierów. Jak rozwój „zastępczych” technologii wpływa na popyt cynku?
- Popyt na cynk na świece systematycznie wzrasta: w 2010 r. było to 12,5 mln t, a w 2019 r. 13,7 mln t. Cynkowanie pozostanie przez długie lata głównym sposobem na ochronę przed korozją elementów stalowych. Oprócz tradycyjnego zastosowania cynk jest używany do produkcji mosiądzów, stopów ciśnieniowych służących do odlewania elementów dla przemysłu budowlanego, motoryzacyjnego, a także meblarskiego.

Czysty tlenek cynku oraz biel cynkowa mają zastosowanie w m.in. w produkcji opon, gum, ceramiki i w branży farmaceutycznej. Cynk stosuje się w nawozach sztucznych przeznaczonych do zanieczyszczonych gleb. Nanotlenki produkowane na bazie cynku mają zastosowanie w przemyśle kosmetycznym – kremy czy też filtry UV.

Szybkie odchodzenie od tradycyjnych źródeł energii na świecie i w Europie spowoduje dalszy wzrost zapotrzebowania na cynk w panelach fotowoltaicznych, w turbinach wiatrowych, a także w bateriach służących do magazynowania energii.

- Oprócz hutnictwa i górnictwa ZGH Bolesław zajmują się także wytwarzaniem i sprzedażą ciepła, energii elektrycznej oraz paliw gazowych? To dochodowa działalność?
- Tak, dostarczamy energię do odbiorców zewnętrznych we wszystkich wymienionych obszarach. Działalność koncesjonowana wynika m.in. z rozległej infrastruktury energetycznej zakładu, która z biegiem czasu zmieniała swoje przeznaczenie, tj. najpierw wykorzystywana była dla potrzeb ZGH, a następnie dla potrzeb podmiotów zewnętrznych, w tym do spółek zależnych.

Aktualnie udział tej działalności we wszystkich obszarach (ciepło, prąd, gaz) jest niewielka i stanowi ok. 1 proc. przychodów firmy. Niezależnie jednak od skali jest dobrym przykładem synergii pomiędzy ZGH a lokalnymi odbiorcami. I ten kierunek z pewnością chcemy rozwijać.

- W zeszłym roku zakończyliście budowę hali elektrolizy cynku, tzw. hali wanien, która kosztowała 295 mln zł. W jakim zakresie poprawi ona technologię i wielkość produkcji?
- W uruchomionej nowej hali wanien zastosowano najnowocześniejszą na świecie technologię produkcji cynku elektrolitycznego. Innowacyjny charakter stosowanej technologii polega na możliwości produkcji cynku z surowców pochodzących w 50 proc. z recyklingu, a dokładniej z recyklingu zawierających cynk odpadów z hutnictwa stali oraz z recyklingu zmagazynowanych na tzw. stawach osadowych odpadów z procesu flotacji rud cynkowo-ołowiowych.

Tak wysoki stopień wykorzystania surowców wtórnych zapewni spółce większą elastyczność w zarządzaniu dostawami surowców z różnych źródeł. Nowa hala elektrolizy cynku umożliwia również zwiększenie produkcji cynku elektrolitycznego z aktualnych 80 tys. t na rok do 100 tys. t. Spółka zakłada stopniowe dochodzenie do wykorzystania zwiększonych zdolności produkcyjnych następnych 2-4 lat, stosownie do potrzeb rynkowych.

Dodatkowe korzyści wynikające z realizacji inwestycji to obniżenie - w wyniku automatyzacji procesu - zatrudnienia w hucie o ok. 75 osób, zmniejszenie energochłonności procesu produkcji cynku o ok. 50 kWh/t (2 proc.), obniżenie kosztów zakupu surowców ze względu na większy udział surowców pochodzących z recyklingu. Oczywiście całość produkcji otrzymanego cynku elektrolitycznego jest w gatunku najwyższej jakości SHG o zawartości Zn 99,995 proc. Jakość tego cynku pozwala na produkcję całej gamy stopów ocynkowniczych z takich pierwiastków, jak: Al, Sn, Bi, Sb, Ni, Mn, Cu, Ti - w zależności od potrzeb klientów.

- W 2020 r., po 46 latach, zakończyliście wydobycie rudy cynkowo-ołowiowej w kopalni Olkusz-Pomorzany. Co w zamian?
- Przyszłość huty nie jest zagrożona. Jesteśmy światowym liderem w zakresie zastosowania do produkcji wsadów pochodzących z recyclingu, które są konkurencyjne w stosunku do tradycyjnych wsadów siarczkowych. Planujemy, aby w niedalekiej przyszłości ok. 50 proc. wsadów pochodziło z tych źródeł. Koncentrat cynku z naszej kopalni w Czarnogórze, koncentraty tlenkowe z recyclingu, koncentrat pochodzący z przerobu odpadów poflotacyjnych zapewnią większościowy udział wsadu potrzebnego do produkcji huty.

Pozostałą ilość koncentratów, podobnie jak większość producentów cynku w Europie, kupujemy na podstawie kontraktów długoterminowych m.in. w jednym z krajów skandynawskich i na Bałkanach. Podpisaliśmy również porozumienie dotyczące zakupu całości rudy, która ma być wydobywana w ponownie uruchamianej kopalni cynku i ołowiu w jednym z krajów europejskich.

- Grupa kapitałowa ZGH Bolesław to również: HC Miasteczko Śląskie (91,09 proc. udziału), BOLTECH (100 proc.), Gradir Montenegro (99,47 proc.) i Agencja Ochrony Osób i Mienia KARO (100 proc.). W jakim zakresie wpływają one na działalność ZGH?
- Grupa kapitałowa ZGH jest jedynym producentem cynku w Europie Środkowej. ZGH i HCM produkują obecnie ok 160 tys. t cynku rocznie, co stanowi ok. 7 proc. udział w produkcji europejskiej. W miarę wzrostu produkcji udział ten będzie się systematycznie zwiększał. Wspólna polityka marketingowa, zakupowa sprawiają, że pozycja grupy na bardzo wymagającym rynku jest bardziej konkurencyjna. Jesteśmy unikalną w skali światowej grupą, która posiada pięć technologii związanych z produkcją cynku: proces elektrolizy (Bolesław), proces ISP (Huta Cynku Miasteczko Śląskie), proces Waelza oraz proces odchlorowania i odfluorowania tlenków. Pozwala to na optymalne gospodarowanie surowcami i odpadami wewnątrz grupy oraz przybliża nas do celu, jakim jest gospodarka w obiegu zamkniętym w przemyśle cynkowym.

- Pracujecie nad uruchomieniem instalacji pozwalającej na odzysk ciepła z technologii oraz realizujecie koncepcję budowy własnych kogeneracyjnych źródeł energii elektrycznej. Na jakim etapie są te projekty?
- Jesteśmy przedsiębiorstwem energochłonnym i energia jest dla nas strategicznym obszarem. Dzisiaj cała Europa koncentruje się na efektywności energetycznej, zielonej energii i wszystkich działaniach zmierzających do neutralności klimatycznej i nie inaczej jest w ZGH. W ostatnim czasie uruchomiliśmy pilotażową instalację odzysku ciepła o mocy 1 MW z procesu recyclingu odpadów cynkonośnych. Mając na uwadze bardzo pozytywne efekty tego projektu, w tym roku chcemy rozbudować tę instalację do mocy 5 MW.

Równolegle pracujemy nad budową wysokosprawnej kogeneracji gazowej o mocy 13 MWe. Aktualnie posiadamy pozwolenie na budowę oraz „dopięte” mamy wszelkie kwestie formalne umożliwiające nam rozpoczęcie budowy. W najbliższych miesiącach chcemy wybrać wykonawcę, któremu powierzymy realizację tego zadania. Planowany termin oddania do eksploatacji nowej jednostki to koniec 2022 r. Docelowo kogeneracja zapewni ok. 30 proc. zapotrzebowania na energię elektryczną zakładu i razem z odzyskiem ciepła stanowić będzie podstawowe źródło ciepła, zastępując tym samym aktualnie eksploatowaną kotłownię węglową.

ZGH Bolesław posiada ok. 600 ha gruntów, z których znaczna część może być przeznaczona pod budowę odnawialnych źródeł energii. Niewątpliwie w najbliższym czasie chcemy wykorzystać ten potencjał. Aktualnie jesteśmy na etapie analizy różnych scenariuszy rozwoju grupy w tym kierunku. Myślę, że konkretne projekty będą jeszcze w tym roku.

- Od 11 grudnia 2012 r., po zbyciu przez Skarb Państwa 86,92 proc. akcji ZGH Bolesław SA, spółka należy do Grupy Kapitałowej Stalprodukt SA. Czy to dobre rozwiązanie własnościowe?
- Zdecydowanie tak. W 2012 r., w chwili prywatyzacji, sytuacja ZGH była bardzo trudna: utrzymywały się wysokie ceny energii elektrycznej, co dla nas ma duże znaczenie, cena giełdowa cynku była bardzo niska, a prognozy nie były optymistyczne, także w części górniczej ZGH, którą po prywatyzacji dofinansowano. To pozwoliło na udostępnienie części złóż „Kluczy” i wydłużyło pracę kopalni.

Rozpoczęto także przygotowania części hutniczej do samodzielnego funkcjonowania, by po zakończeniu wydobycia rudy z kopalni mogła ona funkcjonować, ale już w oparciu o wsad pochodzący z innych źródeł. Dlatego zdecydowano się zainwestować we wtórny przerób odpadów poflotacyjnych i w ten sposób pozyskiwać materiał wsadowy do produkcji cynku.

Podjęto również decyzję o budowie hali tlenków, by móc pozyskiwać materiał wsadowy z recyklingu odpadów z hutnictwa stali. Zdecydowano się także na budowę hali elektrolizy cynku, tzw. halę wanien, którą pracuje od końca 2020 r. Stosowana w niej technologia pozwala na produkcję cynku z surowców pochodzących w 50 proc. z recyklingu, tj. z odpadów z hutnictwa stali oraz ze zmagazynowanych na tzw. stawach osadowych odpadów z procesu flotacji rud cynkowo-ołowiowych. Od chwili prywatyzacji na inwestycje wydatkowano ponad 1 mld zł, wobec 40 mln zł, które były w zobowiązaniach prywatyzacyjnych nowego właściciela.

Po prywatyzacji wydłużono wydobycie rudy i zakończono dopiero w grudniu 2020 r., o kilka lat później niż planowano. Rok 2021 część hutnicza rozpoczęła w lepszej rzeczywistości - z nową halą elektrolizy cynku, mając zabezpieczony materiał wsadowy do produkcji cynku, w tym pochodzący z recyklingu.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.