Czyste Powietrze to najpopularniejszy program wspierający termomodernizację. Jest obecnie w fazie gruntownych zmian. Niebawem ogłoszony zostanie jego nowy regulamin. Jest już niemal pewne, że w domach i innych budynkach objętych dotacjami nie będzie całkowitego zakazu instalowania czy użytkowania kominków.
Do tej pory gospodarstwa domowe, które zamierzały skorzystać z dotacji na termomodernizację, czyli uszczelnienie budynku i wymianę źródła ciepła, były zobowiązane do demontażu pieca węglowego. Regulamin Czystego Powietrza dopuszczał jedynie kominki rekreacyjne jako tzw. niepodstawowe źródło ogrzewania. Nowa edycja Czystego Powietrza miała całkowicie zakazywać używania i montażu kominków przez okres pięciu lat od zakończenia inwestycji w danym budynku. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wyszedł jednak naprzeciw potencjalnym beneficjentom, którzy argumentowali, że kominki znakomicie będą spełniać swoją rolę jako awaryjne źródło ciepła.
„W związku z pojawiającymi się publikacjami informujemy, że po konsultacjach uwzględniliśmy propozycje branży, przywrócenia w nowej wersji programu Czyste Powietrze zapisów dotyczących kominków. Zgodnie z przygotowywanym obecnie projektem nowego programu możliwe jest pozostawienie w budynku lub lokalu mieszkalnym miejscowego ogrzewacza pomieszczeń na paliwa stałe (wykorzystywanego na cele rekreacyjne), spełniającego wymagania Ekoprojektu” – podał NFOŚiGW w komunikacie.
A zatem właściciele kominków spełniających warunki określone w Ekoprojekcie będą mogli korzystać z dofinansowania z programu Czyste Powietrze tak, jak było to do tej pory.
Warto przy okazji przypomnieć, czym jest Ekoprojekt. Otóż od stycznia 2022 r. w całej Unii Europejskiej obowiązuje właśnie dyrektywa Ekoprojekt, polegająca na uwzględnieniu aspektów środowiskowych podczas projektowania produktu, aby miał jak najmniejszy wpływ na środowisko w całym cyklu życia. Unijni producenci już na etapie projektowania muszą dostosować się do istniejących wymogów dotyczących Ekoprojektu dla produktów związanych z energią, takich jak grzejniki, lodówki, odkurzacze czy komputery. Te wymogi zmniejszają zużycie energii i negatywny wpływ na środowisko. UE poszła o krok dalej, wprowadzając wymogi dotyczące Ekoprojektu dla prawie wszystkich produktów na swoim rynku. W kwietniu 2024 r. Parlament Europejski zatwierdził porozumienie osiągnięte z Radą w sprawie nowego rozporządzenia odnośnie Ekoprojektu, znacznie rozszerzające zakres produktów, które mu podlegają. Rozporządzenie wprowadziło dodatkowe wymogi i minimalne normy dotyczące trwałości, możliwości naprawy, efektywności energetycznej i recyklingu. Zajęło się również praktykami, które prowadzą do przedwczesnego starzenia się produktów, czy to z powodu utraty funkcjonalności ze względu na cechy konstrukcyjne, niedostępność części zamiennych lub brak aktualizacji oprogramowania. Zadbano przy okazji o to, aby wymogi dotyczące Ekoprojektu zostały wprowadzone w trybie priorytetowym wobec niektórych produktów o dużym wpływie na środowisko, w tym: żelaza, stali, aluminium, tekstyliów, mebli, opon, detergentów, farb i chemikaliów. Konsumenci mogą porównać informacje zawarte w paszportach produktów na portalu internetowym zarządzanym przez Komisję. Ułatwi to także kontrole organom publicznym. Produktom towarzyszy cyfrowy paszport, zapewniający konsumentom wszystkie istotne informacje potrzebne do podejmowania świadomych decyzji. Ponadto, nowe przepisy mają powstrzymać niszczenie niesprzedanych produktów, co stanowi marnowanie cennych zasobów gospodarczych i staje się problemem dla środowiska. Przepisy zobowiązują duże przedsiębiorstwa do zgłaszania liczby niesprzedanych produktów konsumenckich wyrzuconych w ciągu roku oraz powodów, dla których było to konieczne. Niszczenie niesprzedanej odzieży, dodatków odzieżowych i obuwia zostało zakazane dwa lata po wejściu w życie rozporządzenia, a w przyszłości mogą zostać dodane inne kategorie.
Dyrektywa Ekoprojektu określa również wytyczne odnośnie emisji z wkładów kominkowych czy piecyków, nazywanych miejscowymi ogrzewaczami pomieszczeń. W Unii Europejskiej można sprzedawać już tylko paleniska na drewno lub pellet spełniające postanowienia Ekoprojektu. Wytyczne ustanowiono, by eliminować produkty o najgorszej wydajności i realizować założenia dotyczące energii i klimatu. A zatem kominki wracają ku radości tych, którzy kochają żywy ogień wraz z towarzyszącym mu trzaskiem palonego drewna.
Szkopuł jednak w tym, że sejmiki województw mają możliwość wprowadzania ograniczeń lub zakazów dotyczących kominków. Wystarczy, że podejmą uchwałę antysmogową. Przepisy takie obowiązują w 14 województwach. W Krakowie dla przykładu obowiązuje całkowity zakaz stosowania węgla i drewna w kotłach, piecach i kominkach. O tym pamiętajmy.
Przypomnijmy, że Czyste Powietrze to pierwszy polski program dopłat do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych. Głównym celem programu jest poprawa jakości powietrza w Polsce. W ramach programu oferowane są dofinansowania na wymianę tzw. kopciuchów, czyli starych pieców węglowych. Pod koniec 2024 r. wstrzymano realizację inicjatywy i nie można już było składać nowych wniosków. Ta opcja pozostała dostępna tylko dla powodzian. Postanowiono zmienić zasady przyznawania dofinansowań, a także doprecyzować, kto będzie zaliczał się do grupy beneficjentów. Jak tłumaczył Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, program wymagał również modernizacji ze względu na wykryte nieprawidłowości i nadużycia ze strony jego beneficjentów.
– Chcemy położyć kres nadużyciom w programie Czyste Powietrze. Przeprowadziliśmy wzmożone kontrole, skutki nieprawidłowości to oddawane dotacje. Trzeba skończyć ze stuprocentowym dofinansowaniem na kilka domów, z wielokrotnym zawyżaniem rachunków przez nieuczciwych wykonawców za usługi i materiały, z wymuszaniem pełnomocnictwa, na podstawie którego firmy dostawały zaliczkę na swój rachunek, znikały z rynku, a cała odpowiedzialność spadała na nieświadomego beneficjenta – mówił jeszcze w listopadzie ub.r. Robert Gajda, zastępca prezesa zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Zmiany zatem będą dotyczyć wzmocnienia kontroli oraz wprowadzenia mechanizmu zapewniającego, by dotacje trafiały do najuboższych, a proces pozyskiwania dofinansowania był maksymalnie uproszczony.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
