W minionym roku w kopalniach węgla kamiennego doszło do czterech zgonów z przyczyn naturalnych. To tyle samo, ile rok wcześniej, ale o połowę mniej niż w latach 2021 i 2022. Jedynie w kopalniach rud miedzi można mówić o poprawie sytuacji. W porównaniu do 2022 r. liczba zgonów naturalnych spadła tam z czterech do jednego przypadku.
Mimo że przypadków nagłej śmierci z przyczyn naturalnych było w ub.r. mniej niż w poprzednich, to jednak spoglądając na statystyki obejmujące lata 2019-2023, obok problemu nie można przejść obojętnie. W tym bowiem okresie zarejestrowano aż 44 zgony z przyczyn naturalnych, w tym 33 (75 proc.) w kopalniach węgla kamiennego, 8 (18,2 proc.) w kopalniach rud miedzi, 2 (4,5 proc.) w kopalniach odkrywkowych oraz 1 (2,3 proc.) w górnictwie otworowym.
W sile wieku
Analiza zgonów naturalnych odnotowanych w latach 2019-2023 według grup wiekowych wykazała, że na 44 zgony, najwięcej – 30 (68,2 proc.) zaistniało wśród pracowników powyżej 41. roku życia. Z analizy tej wynika ponadto, że spada liczba zgonów pracowników w przedziale wiekowym 20-30 lat i powyżej 50 lat. Niepokojący jest natomiast fakt utrzymywania się zgonów pracowników w przedziale wiekowym 41-50 lat na stałym poziomie.
Prawie co czwarty zgon zarejestrowany w latach 2019-2023 dotyczył pracowników zatrudnionych na powierzchni. W porównaniu z poprzednim okresem (lata 2018-2022) nastąpił spadek liczby zgonów pracowników powierzchni o 5 przypadków, tj. 34,6 proc. Główną przyczyną zgonów naturalnych zarejestrowanych w latach 2019-2023 był zawał mięśnia sercowego wywołany ostrą niewydolnością krążeniowo-oddechową. Pod tym względem ub.r. również nie odbiegał od poprzednich. Wszystkie zgony zaistniałe w 2023 r. miały podłoże kardiologiczne. Ostra niewydolność krążeniowa w przebiegu świeżego zawału mięśnia sercowego, ostra niewydolność krążeniowo-sercowa w przebiegu najprawdopodobniej nagłych zaburzeń rytmu serca, zmiany w układzie sercowo-naczyniowym, ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa sercopochodna oraz nagłe zatrzymanie krążenia – oto przyczyny nagłych śmierci w miejscu pracy. W jednym przypadku we krwi poszkodowanego stwierdzono obecność substancji przeciwdepresyjnych i uspokajających, które w opinii biegłych mogły się przyczynić do niewydolności krążeniowo-oddechowej.
Ukryte schorzenia kardiologiczne
– Badania okoliczności, w jakich doszło do zgonów, obejmują m.in. warunki pracy oraz czynności wykonywane przez poszkodowanych bezpośrednio przed zdarzeniem. Otóż w latach 2019-2023 żaden z poszkodowanych pracowników nie wykonywał ciężkiej pracy fizycznej z nietypowym, nadmiernym wysiłkiem. Ukryte schorzenia kardiologiczne, które były przyczyną zgonów, ujawniły się w trakcie wykonywania zwykłych, nieobciążających fizycznie prac – wskazuje Alicja Stefaniak, dyrektor Departamentu Warunków Pracy i Szkolenia w Wyższym Urzędzie Górniczym.
Co jest najbardziej niepokojące, to fakt, że w 2023 r. cztery zgony na pięć zaistniałych w całym polskim górnictwie dotyczyły pracowników, którzy zmarli w okresie do pięciu miesięcy od dnia profilaktycznego badania lekarskiego. Okoliczności, w jakich doszło do takich zgonów, są poddane szczególnie wnikliwej analizie. Dotyczą one zgonów: ślusarza pod ziemią (lat 46) obsługującego agregaty hydrauliczne, próbkobiorcy pod ziemią (lat 35), który pobierał je z przenośnika taśmowego, sortowniczego węgla i kamienia (52 lata) obsługującego urządzenia załadowcze oraz elektromontera (lat 41) przebudowującego rurociąg.
Za późno na leczenie
– W dalszym ciągu ukryte schorzenia wewnętrzne, przeważnie sercowo-naczyniowe, to główna przyczyna zgonów zaistniałych w ruchu zakładów górniczych w latach 2019-2023 – dodaje dyrektor Alicja Stefaniak.
W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na fakt, że to właśnie choroby układu krwionośnego stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w Polsce, a sama specyfika ich przebiegu polega na długotrwałej bezobjawowości. Dolegliwości pojawiają się, gdy jest już za późno na skuteczne leczenie.
– Aktualne badania lekarskie i orzeczony przez lekarza medycyny pracy brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku nie wykluczają istnienia w organizmie schorzeń, o których pracownik może nie mieć pojęcia – zwraca uwagę Alicja Stefaniak.
Wyższy Urząd Górniczy promuje działania związane z wdrożeniem poszerzonych badań kardiologicznych oraz profilaktyki, związanej głównie z propagowaniem zdrowego trybu życia. Przeciwdziałaniu zgonom naturalnym poświęcona była także jedna z Akademii Bezpieczeństwa Wydawnictwa Gospodarczego. W sformułowanych na zakończenie postulatach wezwano zarządy spółek górniczych i dyrektorów kopalń, by bardziej interesowali się stanem zdrowia swych pracowników i poprzez różne działania propagowali zdrowy tryb życia. We wnioskach z Akademii naciskaliśmy także na samych lekarzy, aby starali się jak najdokładniej przeprowadzać badania kontrolne. Spadek liczby zgonów w latach 2019-2023 potwierdza skuteczność tych działań. Poszerzenie obowiązkowych badań profilaktycznych o zagrożenia chorobą wieńcową, obejmujące pracowników z grupy najwyższego ryzyka (powyżej 40. roku życia), w dalszym ciągu jest priorytetowe.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
