Polska, która włączyła się w europejską pomoc dla zaatakowanej przez Rosję Ukrainy i robi w tej sprawie bardzo dużo, zyskała wsparcie funduszy norweskich, które nie tylko oferują pieniądze na ten cel, lecz także dzielą się wiedzą na temat form dialogu społecznego, umożliwiającą integrację i sprawiedliwe traktowanie poszukujących pracy uchodźców.
Projekt „Przeciwdziałanie ukraińskiemu kryzysowi uchodźczemu w Polsce poprzez poprawę dialogu społecznego i współpracy”, którego liderem jest Związek Zawodowy Pracowników Przemysłu Miedziowego w Lubinie jest rozszerzeniem realizowanego w latach ubiegłych projektu „Poprawa dialogu społecznego i współpracy w Polsce”.
Projekt ma na celu implementację norweskiej tradycji trójstronnego dialogu społecznego i doświadczeń w łączeniu pracowników, pracodawców oraz rządów w celu rozwiązania obecnego problemu społecznego – napływu uchodźców z Ukrainy do Polski. Projekt ma na celu:
* Wzmocnienie dialogu społecznego i współpracy trójstronnej poprzez przekazywanie norweskich najlepszych praktyk przydatnych w rozwiązaniu kryzysu związanego z uchodźcami ukraińskimi w Polsce.
* Zwiększenie zaufania między partnerami społecznymi, w tym rządem, co zaowocuje lepszą polityką integracyjną.
* Budowanie zdolności partnerów społecznych do angażowania się w trójstronny dialog społeczny, który doprowadzi do tego, że z napływu uchodźców skorzystają przedsiębiorcy, polscy pracownicy i polska gospodarka, a sami uchodźcy znajdą w Polsce bezpieczne schronienie dla siebie i swoich dzieci.
* Zwiększenie liczby ukraińskich uchodźców świadomych swoich praw i obowiązków jako pracowników.
* Włączenie najlepszych praktyk norweskich do krajowych warsztatów i szkoleń w Polsce oraz podnoszenie świadomości partnerów społecznych, w szczególności na temat praw i obowiązków ukraińskich uchodźców jako pracowników.
Warto więc przybliżyć czytelnikom, czym są fundusze norweskie finansujące ten projekt. Głównym celem funduszy EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego) i funduszy norweskich jest zmniejszanie różnic ekonomicznych i społecznych w obrębie EOG oraz wzmacnianie stosunków dwustronnych pomiędzy państwami-darczyńcami a państwem-beneficjentem. W zamian za udzielaną pomoc finansową państwa-darczyńcy korzystają z dostępu do rynku wewnętrznego UE, mimo że nie są jej członkami.
W III edycji Funduszy (lata 2014–2021) Polska, z alokacją brutto 809,3 milionów euro (z łącznej puli ponad 2,8 miliarda euro), podobnie jak w poprzednich edycjach stała się największym beneficjentem tych środków. Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowy są formą bezzwrotnej pomocy zagranicznej przyznawanej przez Islandię, Norwegię i Liechtenstein nowym członkom UE – kilkunastu państwom Europy Środkowej i Południowej oraz krajom bałtyckim. Programy w ramach III edycji Funduszy norweskich i EOG będą wdrażane do 2024 r. Wyjątek stanowi Fundusz Współpracy Dwustronnej, który będzie wdrażany do 30 kwietnia 2025 r.
Za koordynację wdrażania Funduszy norweskich i EOG w Polsce odpowiada Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR), pełniące rolę Krajowego Punktu Kontaktowego (KPK) dla Funduszy norweskich i EOG. Ministerstwo to prowadzi stałą współpracę z Biurem Mechanizmów Finansowych w Brukseli. Programy III edycji Funduszy są wdrażane przez polskie instytucje publiczne. Wyjątek stanowią obszary „Społeczeństwo obywatelskie” oraz „Dialog społeczny – godna praca”, które są zarządzane przez darczyńców (Biuro Mechanizmów Finansowych w Brukseli oraz Innovation Norway).
Jakie norweskie doświadczenia i praktyki mogą być pomocne w „zarządzaniu” sytuacją związaną z szeroką obecnością obywateli Ukrainy na Polskim rynku pracy? Można zacząć optymistycznie: Badania pokazują, że obywatele Ukrainy którzy opuścili kraj ze względu na rosyjską agresję, szybciej znaleźli swoje miejsce na rynku pracy niż wcześniejsze grupy uchodźców. Pokazują to zarówno badania OECD (What we know about the skills and early labour market outcomes of refugees from Ukraine, 2023), jak i Eurofond (Promoting social cohesion and convergence. Barriers to employment of displaced Ukrainians, 2023). Nie oznacza to jednak, że nie ma obszarów, w których potrzebne są dalsze działania. Należy:
- zwiększyć dostęp obywateli Ukrainy do bezpłatnej i dobrej jakości nauki języka polskiego;
- informować ich o prawach i obowiązkach pracowniczych;
- aby w pełni wykorzystać ich kwalifikacje i kompetencje, zwiększyć wsparcie w zakresie ich walidacji;
- ponieważ większość osób, które opuściły Ukrainę, to kobiety z dziećmi, należy zwiększyć dostęp do instytucjonalnej opieki nad dziećmi.
Można by długo wymieniać kolejne obszary. Najważniejsze jest jednak, by działania podejmowane przez rząd i samorządy były konsultowane z partnerami społecznymi, czyli związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. I właśnie w tym obszarze – budowania mechanizmów wymiany informacji, pozyskiwania i wykorzystywania doświadczeń związków zawodowych oraz pracodawców, rządu i samorządów – powinniśmy korzystać z modelu norweskiego.
Nie ma co ukrywać – kopiowanie doświadczeń nie jest proste, ponieważ modele stosunków społecznych opierają się nie tylko na regułach prawnych, lecz także na trudniejszych do naśladowania niepisanych zasadach i tradycjach. Podstawą modelu norweskiego jest przede wszystkim wzajemne zaufanie. Ten tak cenny element społecznych relacji nie spadł Norwegom z nieba – był on rezultatem długiego procesu uczenia się tego, jak przedstawiać swoje racje, nie zapominając o racjach drugiej strony. My też musimy się tego uczyć. Dlatego chcemy korzystać z doświadczeń krajów, w których ten dialog – na poziomie lokalnym i krajowym – odbywa się bez zakłóceń i z korzyścią dla wszystkich uczestniczących w nim stron.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
