O nowych rozwiązaniach w kwestiach urlopów portal netTG.pl Gospodarka - Ludzie rozmawia z Pawłem Sikorą, radcą prawnym.
- Kodeks pracy przynosi garść zmian także w kwestiach urlopów. Pracowników sektora wydobywczego z pewnością zainteresują niektóre z nich. Zacznijmy od wyjaśnienia zmian w urlopach rodzicielskich.
- Przypomnę, że przed zmianą przepisów był to fakultatywny, nieobowiązkowy urlop, mający na celu kontynuowanie płatnej opieki nad dzieckiem, udzielany po urlopie macierzyńskim, na pisemny wniosek pracownika, w maksymalnie 4 częściach, z których pierwsza musiała przypadać bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, a pozostałe części – jedna po drugiej. Żadna z części nie mogła być krótsza niż 8 tygodni. Wyjątkiem była jedna część 16-tygodniowa, która mogła być udzielona w terminie późniejszym. Urlop ten był płatny: pierwsze 6 tygodni to 100 proc. pensji, następnie 60 proc. Ewentualnie na wniosek składany maks. 21 dni po porodzie udzielany był urlop macierzyński, a po nim rodzicielski, płatne w 80 proc. Po zmianach przepisów pracownicy będą mogli korzystać z urlopu rodzicielskiego w dowolnym terminie, nie dłużej jednak niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia i nie więcej niż w 5 częściach. Po nowelizacji nastąpiło również wydłużenie urlopu rodzicielskiego: do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka (32 dotychczas), 43 tygodni – w przypadku porodu mnogiego (34 dotychczas). Samo wydłużenie dotyczy również rodziców dzieci z niepełnosprawnościami odpowiednio do 65 i 67 tygodni.
- Czy urlop rodzicielski przysługuje każdemu z rodziców, matce i ojcu?
- Zgodnie z nową regulacją osobno matce i osobno ojcu przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka. Czyli niewykorzystany urlop przez jednego z rodziców, w zakresie wskazanych 9 tygodni, przepada. Generalnie chodzi o to, aby również ojcowie zajmowali się dziećmi. Co istotne, w przypadku łączenia przez pracownika – rodzica dziecka, korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika – rodzica, nie dłużej jednak niż odpowiednio 82 tygodnie (ciąża pojedyncza) lub 86 tygodni (ciąża mnoga). Przedłużenia dotyczą również rodziców dzieci niepełnosprawnych. Wydłużenie urlopu rodzicielskiego dla pracowników przyjmujących dziecko lub dzieci na wychowanie to: 41 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka; 43 tygodnie – więcej niż jednego dziecka, a 38 tygodni w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka. Płatność jest realizowana na nowych zasadach: 100 proc. zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego i 70 proc. zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego, lub w razie złożenia wniosku do 21 dni od porodu o udzielenie urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim – uśredniona wysokość to 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku za okres obu urlopów. Wyjątek stanowi 9 tygodni urlopu dla mamy i taty, gdzie zasiłek wynosi zawsze 70 proc.
- Przed zmianą przepisów pracownik miał prawo do dwutygodniowego urlopu ojcowskiego, który był fakultatywnym i płatnym uprawnieniem przysługującym pracownikowi – ojcu wychowującemu dziecko. Jakie wprowadzono zmiany w tym zakresie?
- Pracownik nadal może skorzystać z urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni (10 dni roboczych), nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia, albo do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Na okres urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Z urlopu można skorzystać jednorazowo lub w dwóch, tygodniowych częściach. Reasumując, co do zasady warunki urlopu ojcowskiego nie uległy zmianie, poza tym, że nastąpiło skrócenie okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego z 24 do 12 miesięcy od urodzenia dziecka.
- Nowością jest za to urlop opiekuńczy. Co się z nim wiąże?
- Ustawodawca wprowadził cały nowy dział w Kodeksie pracy „Urlop opiekuńczy”. Pracownikowi, według nowych przepisów, w ciągu roku kalendarzowego przysługuje urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, w wymiarze 5 dni. Urlop ten będzie mógł być wykorzystany jednorazowo albo w częściach. Wniosek należy złożyć w terminie nie krótszym niż jeden dzień przed jego rozpoczęciem. Za czas urlopu opiekuńczego pracownik nie zachowa prawa do wynagrodzenia. Okres korzystania z urlopu opiekuńczego będzie wliczał się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (np. odprawa, nagroda jubileuszowa). Co ważne, pojęcie „członek rodziny” oznacza syna, córkę, matkę, ojca i małżonka (małżonkę), ale ustawodawca dopuszcza również udzielenie tego urlopu na opiekę nad osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym (np. partner/partnerka).
- W prawie brakowało dotychczas instytucji zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej. Czy doszło do zmiany?
- Owszem. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika, w wymiarze 2 dni lub 16 godzin, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia. Pracodawca będzie obowiązany udzielić tego zwolnienia na wniosek pracownika zgłoszony najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia, w terminie wskazanym przez pracownika.
W praktyce może to być wniosek złożony nawet w trakcie pracy. Pracownik decyduje, czy chce korzystać z tego urlopu w dniach czy w godzinach, np. może wykorzystać 3 godziny urlopu, a następnie wrócić do pracy (w tym czasie udzielić pomocy osobie bliskiej). Tak jak w przypadku urlopu na żądanie pracownik będzie składał wniosek w każdej dostępnej formie. Podczas korzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pracownik nadal pozostaje w stosunku pracy i zachowuje swoje prawa pracownicze.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
