Izera ma być pierwszym zaprojektowanym w XXI wieku samochodem osobowym o napędzie elektrycznym polskiej produkcji. Ma też poniekąd symbolizować odejście od paliw kopalnych w motoryzacji na rzecz napędu akumulatorowego.
Mało kto ma jednak świadomość, że nazwa samochodu pochodzi od znajdujących się w Górach Izerskich rzeki i dawnej wsi, których rejon był jeszcze w latach po drugiej wojnie światowej terenem eksploatacji górniczej.
Izera to górska rzeka, której nurtem na długości kilkunastu kilometrów prowadzi granica Polski i Republiki Czeskiej. Po śląskiej stronie granicy w dolinie tej rzeki istniała niemiecka wieś Gross Iser – co można przetłumaczyć jako Wielka Izera. Po drugiej wojnie światowej nadano jej polską nazwę Skalno. W Skalnie jednak nikt nie zamieszkał. W 1945 r. wieś została wyludniona, a w ciągu kolejnej dekady jej zabudowania uległy zniszczeniu. Pozostał tylko budynek przedwojennej szkoły, funkcjonujący teraz jako schronisko górskie Chatka Górzystów. Obecnie nieistniejąca już wieś Skalno administracyjnie należy do gminy Mirsk w powiecie lwóweckim.
W sąsiednim powiecie lubańskim znajduje się uzdrowisko Świeradów-Zdrój. Na potrzeby tego uzdrowiska prowadzona była w Skalnie eksploatacja borowiny. Protokół zmiany styków między strażnicami Wojsk Ochrony Pogranicza nr 5 i 6 z grudnia 1947 r. wspominał, że rozgraniczenie to miało odtąd przebiegać „drogą na północno-zachodnim skraju kopalisk borowiny, a następnie północnym skrajem tych wykopalisk do rozgałęzienia dróg”. Musiał to być najwyraźniej wówczas jednoznaczny punkt orientacyjny.
Wydobycie zaczęto tam prowadzić jeszcze w czasach niemieckich. Po drugiej wojnie światowej eksploatację borowiny w Skalnie świeradowskie uzdrowisko wznowiło na początku maja 1948 r. Pokłady te jako czynne wymieniane były także w meldunkach WOP z kwietnia 1953 r.
Jak wynika z informacji zgromadzonych przez Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy, złoże torfu leczniczego zwanego borowiną w Skalnie nosi nazwę Skalno Izera X. Znajduje się ono na zachód od nieistniejącej już wsi, pomiędzy graniczną rzeką Izerą a żółtym szlakiem turystycznym, którym spod Chatki Górzystów można dojść w stronę schroniska PTTK na Stogu Izerskim.
Złoże Skalno Izera X o powierzchni 10,4 ha występuje bezpośrednio na powierzchni, bądź też pod liczącym najwyżej 20 cm nadkładem. Głębokość spągu złoża waha się od 1,2 m do 3,7 m. Złoże zostało rozpoznane szczegółowo i posiada zasoby bilansowe w kat. A+B, w ilości ponad 201 tys. m sześc. Brak jednak zasobów przemysłowych. Zasoby geologiczne zatwierdzone decyzją nr KZK/012/W/6008/92 według stanu na 30 czerwca 1990 r.
Nie ma jednak widoków na eksploatację borowiny w Skalnie. Rozporządzenie nr 8 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 3 lipca 2000 r. powołało bowiem do istnienia rezerwat przyrody Torfowiska Doliny Izery, obejmujący teren złoża Skalno Izera X.
Czy możemy się spodziewać, żeby samochód elektryczny, którego nazwa wzięła się od rzeki Izery, pojawił się na terenie dawnej wsi Skalno? Warunki ku temu są. Chociaż po wsi zostały tylko podmurówki domów, to prowadząca przez dawną wioskę droga od mostku nad Jagnięcym Potokiem na zachód została w XX wieku wyasfaltowana...
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
