Unijna polityka dekarbonizacji doprowadziła do zmniejszania wydobycia i uzależnienia od importu surowców z Rosji.
Zabraknie nam węgla do ogrzewania domów? Przestrzega przed tym Izba Gospodarcza Sprzedawców Polskiego Węgla (IGSPW) i pisze list do premiera. Z kolei Forum Energii uważa, że w latach 2022-2027 możemy ograniczyć zużycie węgla w ogrzewnictwie i ciepłownictwie o ponad 75 proc. (z 8,7 mln t do 2 mln t) i o 65 proc. zużycie gazu (z 4,4 mld m sześc. do 1,6 mld m sześc.). Tak czy inaczej zima 2022/23 będzie droga dla gospodarstw domowych, i to zarówno tych korzystających do ogrzewania z węgla, jak i gazu.
Forum Energii wylicza, że gospodarstwa domowe ogrzewane indywidualnie w 2020 roku zużyły w sumie 8,7 mln t węgla. W roku 2021 import w sektorze drobnych odbiorców wyniósł 7,1 mln t. Udział Rosji w imporcie węgla energetycznego wyniósł 87,7 proc.
– Głównym powodem importu są parametry jakościowe oraz cena. Domowe instalacje nie posiadają układów odsiarczania spalin i urządzeń odpylających stosowanych w elektroenergetyce, więc potrzebują wyższej jakości paliwa. W Polsce nie ma go w wystarczającej ilości. W ostatnim roku cena węgla w gospodarstwach domowych wzrosła o ponad 100 proc. W styczniu 2021 r. wynosiła 880 zł za tonę, a w kwietniu 2022 r. 1770 zł za tonę. Rezygnacja z węgla z Rosji oznacza, że powinniśmy wyeliminować to paliwo z ogrzewnictwa, co poprawi jakość powietrza i zmniejszy emisje CO2. Zmniejszy też presję rosnących kosztów, choć wymagać będzie dużych nakładów inwestycyjnych – wyjaśniają dr Joanna Maćkowiak-Pandera i Piotr Kleinschmidt, autorzy opinii pt. „Kreml zakręca kurek? Wykluczmy gaz i węgiel z gospodarstw domowych”.
Z kolei IGSPW informuje, że ustawa o embargu na rosyjski węgiel z 15 kwietnia, choć z moralnego punktu widzenia słuszna, niesie ze sobą konsekwencje, które mogą dotknąć boleśnie 4 mln gospodarstw domowych ogrzewających się indywidualnie.
– Patrząc na bestialstwa rosyjskich wojsk na Ukrainie, nie sposób nie zgodzić się, że należy zastosować wszelkie możliwe metody, by osłabić Federację Rosyjską. Unijna polityka dekarbonizacji doprowadziła do zmniejszania wydobycia węgla. Podaż węgla malała szybciej niż popyt, a lukę uzupełniał węgiel z importu, w 80 proc. właśnie z Rosji. Powody to niska cena, relatywnie niskie koszty logistyki i jakość dopasowana do potrzeb polskiego rynku – podkreśla Łukasz Horbacz, prezes IGSPW.
Ostrzega, że odcięcie tego węgla z dnia na dzień rodzi problemy. To brak ok. 11 mln t węgla, potencjał do ogromnych wzrostów cen węgla oraz brak odpowiedniej jakości węgla dla sektora komunalno-bytowego.
– W rok 2021 weszliśmy z gigantycznymi zapasami 5 mln t w energetyce i górnictwie. W ciągu roku do kraju zaimportowano 10 mln t, a dla zbalansowania rynku na koniec roku i tak zabrakło 2 mln t. To daje łączne zapotrzebowanie na poziomie 17 mln t ponad roczną krajową produkcję – wylicza Horbacz.
Podkreśla, że Izba kibicuje krajowym producentom węgla, jednak nie sądzi, aby wydobycie do końca 2022 roku miało być dużo wyższe niż w roku poprzednim.
– Znaczący wzrost produkcji wymagałby miliardowych inwestycji i co najmniej kilkunastu miesięcy, by zobaczyć efekty – informuje.
IGSPW informuje, że z powodu embarga Rosja Putina nie wyeksportuje do Polski 8 mln t. To mniej niż 4 proc. ich eksportu węgla. A co straci Polska? W kraju braknie 11 mln t węgla, w tym 6 mln t w energetyce, 5 mln t w sektorze komunalno-bytowym.
„O ile te 6 mln t to zaledwie ok. 20 proc. zużycia energetyki, o tyle w sektorze komunalno-bytowym 5 mln t to niebagatelne 40 proc. całego rynku” – czytamy w liście do premiera Morawieckiego.
Izba ostrzega, że ceny węgla znacznie wzrosną. Dodatkowo, nawet jeżeli do sektora komunalno-bytowego trafi jakaś część węgla z importu, to będzie on gorszej jakości niż węgiel rosyjski: z USA – zasiarczony, z RPA – wysokopopiołowy, z Indonezji – za miękki, z Australii – tam są węgle o szerokim spektrum parametrów, ale koszty frachtu z Australii są bardzo wysokie. Pozostaje więc Kolumbia, gdzie węgiel już kupują traderzy z całej Europy, licytując coraz to wyższe ceny.
– Branża węglowego ogrzewnictwa indywidualnego poczyniła w ostatnich latach znaczące postępy w walce ze smogiem. Przybywa kotłów na ekogroszek w standardzie ecodesign. Jakość powietrza stopniowo się poprawia. Szkoda byłoby to zaprzepaścić. Znów śmieci będą segregowane na palne i niepalne, a te palne na takie, które można spalać za dnia, i takie, które można spalać nocą. Ubóstwo energetyczne będzie bić wszelkie rekordy – ostrzega Łukasz Horbacz.
Izba proponuje wprowadzenie mechanizmów ochronnych dla osób korzystających z węgla do ogrzewania swoich domów. To obniżenie do zera stawki VAT na węgiel co najmniej do końca roku. Przy cenie węgla na poziomie 2500 zł brutto VAT to niemal 500 zł. Druga propozycja to przekierowanie szerszego strumienia wysokojakościowych, tańszych krajowych węgli opałowych do sektora komunalno-bytowego poprzez sieci dealerskie.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
