Na obszarach Górnego i Dolnego Śląska znajduje się sporo terenów poeksploatacyjnych, takich jak opuszczone żwirownie, piaskownie, nieczynne kamieniołomy czy innego rodzaju wyeksploatowane wyrobiska. Choć może to zaskakiwać, jednak po latach od zakończenia wydobycia miejsca te niejednokrotnie stają się siedliskiem cennych gatunków roślin i zwierząt. Czy takie tereny zasługują, by objąć je ochroną w formie rezerwatu przyrody?
Zdania organów odpowiedzialnych za przyrodę w trzech śląskich województwach są pod tym względem rozbieżne. Opolskie dostrzega potencjał przyrodniczy nieczynnych kopalń. Natomiast w województwach śląskim i dolnośląskim nie ma planów względem takich miejsc.
Wiosną 2021 r. opublikowana została ekspertyza, wskazująca planowane rezerwaty przyrody w województwie opolskim. Wśród kilkudziesięciu propozycji jest aż dziewięć propozycji obejmujących tereny pogórnicze, w tym dawne kamieniołomy, wyrobiska kruszywa czy nawet teren po podziemnej kopalni gipsu.
- Opracowana „Ekspertyza kierunków rozwoju sieci opolskich rezerwatów przyrody” stanowi podstawę dla procesu wyznaczania w przyszłości nowych rezerwatów przyrody w granicach województwa opolskiego, ale nie jest wiążąca co do czasu ustanowienia rezerwatu, jego rodzaju, jak i formy ochrony - stwierdza Alicja Majewska, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Opolu.
Inne podejście do wartościowych przyrodniczo terenów przekształconych przez człowieka, w tym do byłych kopalń, prezentuje władze ochrony przyrody w województwie dolnośląskim.
- RDOŚ we Wrocławiu nie planuje aktualnie utworzenia rezerwatów przyrody na obszarach antropogenicznie przekształconych. Zgodnie z definicją rezerwatów przyrody wynikającą z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody rezerwaty przyrody obejmują obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym. W przypadku wartości przyrodniczych obszarów antropogenicznie przekształconych bardziej zasadne wydaje się objęcie ich niższymi formami ochrony przyrody, takimi jak: pomnik przyrody lub stanowisko dokumentacyjne – uważa Katarzyna Łapińska, regionalny konserwator przyrody we Wrocławiu,
Na terenie województwa dolnośląskiego zlokalizowanych jest 67 rezerwatów przyrody. W tym gronie istnieją rezerwaty w przeszłości na antropogenicznie przekształconych obszarach byłych kopalń, np. „Jeziorko Daisy” oraz „Skałki Stoleckie”. W minionych dziesięciu latach nie było propozycji tworzenia rezerwatów na terenach pogórniczych. Zgłoszono tylko dwie inne propozycje: na terenie leśnym w gminach Męcinka i Paszowice, w powiecie jaworskim utworzono 11 maja 2015 r. rezerwat „Mszana i Obłoga”. Natomiast w 2013 r. do RDOŚ we Wrocławiu wpłynął wniosek Prezesa Śląskiego Towarzystwa Ornitologicznego w sprawie utworzenia na obszarze około 781,01 ha wrocławskich pól irygacyjnych rezerwatu przyrody pod nazwą. „Wrocławskie Pola Irygacyjne”. Rezerwat nie został utworzony z uwagi na uwarunkowania tego terenu.
Także województwo śląskie nie planuje powoławania nowych rezerwatów przyrody na terenach pogórniczych.
- Nie posiadamy jednego dokumentu z listą projektowanych rezerwatów, czy też listy rezerwatów do powiększenia. Nie zamawialiśmy również żadnych ekspertyz w tym temacie. Inicjatywy powiększenia lub powołania nowego rezerwatu pojawiają się, ale w ramach naszej bieżącej działalności. W ostatnim roku udało się powiększyć chociażby rezerwat Rajchowa Góra. Na ten moment trwają ustalenia dotyczące powołania jednego, to projektowany Rezerwat Gąszczyk w Częstochowie i powiększenia kilku rezerwatów. Co do powiększeń, to żadne z nich nie wyszło jeszcze z fazy uzgodnień z zarządcami gruntów, a bez zgody zarządcy lub właściciela nie możemy podjąć żadnych decyzji - odpowiada Łukasz Zych, rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
