Nowoczesna, niskoemisyjna kolej może stać się systemem zintegrowanego transportu opartego na koncepcji elektromobilności – mówi w rozmowie z portalem net.TG Gospodarka i Ludzie Marcin Śmiech, dyrektor Oddziału Zielona Kolej w PKP Energetyka
PKP Energetyka jest koordynatorem programu Zielona Kolej. To dobra, potrzebna inicjatywa?
Program Zielona Kolej to wspólna inicjatywa całej branży kolejowej, skupionej w Centrum Efektywności Energetycznej Kolei (CEEK). CEEK zrzesza firmy odpowiedzialne za konsumpcję aż 95 proc. energii elektrycznej na kolei w Polsce. Jest to wyrazem jednomyślności sektora w dążeniu do ograniczenia emisji dwutlenku węgla i wykorzystywania zielonej energii na szeroką skalę. CEEK powierzył rolę koordynatora programu naszej firmie.
Chętnie podjęliśmy się tego zadania, bo PKP Energetyka jest podmiotem odpowiedzialnym za bezpieczne i niezawodne dostawy energii elektrycznej dla kolei. Teraz będą one także przyjazne dla środowiska. Zielona Kolej zakłada stopniowe zwiększenie udziału odnawialnych źródeł w strukturze zasilania sektora, tak by w 2025 roku było to 50 proc., w 2030 roku 85 proc., a docelowo 100 proc. Kolej już dziś jest najbardziej zrównoważonym i ekologicznym środkiem transportu - pociąg towarowy emituje dwukrotnie mniej dwutlenku węgla, w przeliczeniu na tonokilometr, niż transport morski
i czterokrotnie mniej niż transport drogowy. Realizacja programu Zielona Kolej może znacząco zwiększyć konkurencyjność i atrakcyjność całej branży, tak by w pełni wykorzystać jej potencjał. To ambitny i długoterminowy plan rozwoju kolei, który już dzisiaj jest dynamicznie wdrażany, dzięki zaangażowaniu wielu podmiotów. Tylko w ostatnich miesiącach PKP Energetyka podpisała listy intencyjne, potwierdzające dołączenie do Zielonej Kolei, z DB Cargo Polska, CTL Logistics, Łódzką Koleją Aglomeracyjną i Kolejami Śląskimi.
Jaka jest szanse, że za kilka lat pociągi w Polsce będą zasilane tylko z OZE?
Polska kolej już dzisiaj jest częściowo zasilana z odnawialnych źródeł energii, w skali odpowiadającej udziałowi OZE w krajowym miksie energetycznym (14,8 proc.). Program Zielona Kolej pozwoli stopniowo zwiększać ten procent, aby docelowo doprowadzić do całkowitego oparcia zasilania sektora o źródła neutralne dla środowiska. Stopniowo będziemy zwiększać udział zielonej energii w miksie energetycznym dla kolei, ponieważ oczekują tego od nas klienci, a jednocześnie rośnie grono wytwórców oferujących energię z OZE. Podobnie od strony technicznej oraz infrastrukturalnej kolej jest gotowa na przejście na OZE. Nasz sektor, w odróżnieniu np. od drogowego, czy lotniczego nie wymaga wymiany taboru i budowy nowej infrastruktury towarzyszącej. W PKP Energetyka posiadamy także odpowiedni know-how i rozwiązania technologiczne, które umożliwią koordynację procesu zielonej transformacji.
Przez ostatnie 5 lat nasza spółka przeprowadziła organizacyjną i cyfrową rewolucję, dzięki której dzisiaj możemy oferować klientom dodatkowe możliwości w zakresie dekarbonizacji. Dodam, że obecnie sami realizujemy m.in. projekt budowy paneli PV na ponad 500 podstacjach trakcyjnych, które zmniejszą ich zapotrzebowanie na energię elektryczną. Jesteśmy przekonani, że nowoczesna i niskoemisyjna kolej może stać się doskonałym szkieletem całego systemu zintegrowanego transportu opartego na koncepcji elektromobilności.
Czy w przyszłości pociągi wodorowe będą konkurencją dla pociągów elektrycznych?
Bez wątpienia pociągi zasilane wodorem to bardzo atrakcyjna technologia, która może stanowić ważny czynnik dla rozwoju sektora kolejowego. Przypomnę, że w Polsce niemal 65 proc. linii kolejowych jest zelektryfikowanych, a 90 proc. przewozów pasażerskich i towarowych jest realizowanych przy wykorzystaniu trakcji elektrycznej. Kolej oparta o wodór będzie istotnym uzupełnieniem, szczególnie na tych odcinkach, które nie są zelektryfikowane i gdzie jeżdżą lokomotywy spalinowe. Poza aspektem ekologicznym, atutem pociągów zasilanych ogniwami paliwowymi jest także cicha praca silnika elektrycznego.
Do roku 2025 r. przeznaczycie aż 4,4 mld zł na inwestycje w infrastrukturę do zapewnienia zasilania trakcji elektrycznej pociągów.
Pod koniec maja br. prezes Urzędu Regulacji Energetyki zaakceptował dokument strategiczny określający zamierzenia inwestycyjne PKP Energetyka. Do roku 2025 wydamy 4,4 mld złotych na inwestycje w infrastrukturę niezbędną do zapewnienia zasilania trakcji kolejowej, zgodnie z rosnącymi potrzebami polskiej kolei. Naszym priorytetem jest program Modernizacji Układów Zasilania (MUZa), który realizujemy nieprzerwanie od 2011 roku. Będziemy prowadzili także działania w zakresie przyłączania nowych odbiorców do naszej sieci, inwestycje w istniejącą infrastrukturę, jak również wdrażania systemów IT. Plan Rozwoju PKP Energetyka uwzględnia także istotną rolę inwestycji w rozwój programu Zielona Kolej – przewiduje m.in. zwiększenie możliwości przyłączania OZE do sieci dystrybucyjnej, czy budowę instalacji fotowoltaicznych na potrzeby własne PKP Energetyka.
Spółka poinformowała, że uruchomiła największy trakcyjny magazyn energii w Europie, który zasili polską kolej. To innowacyjne rozwiązanie na polskim rynku energetycznym?
Instalacja w Garbcach o mocy 5,5 MW i pojemności użytecznej 1,2 MWh, którą uruchomiliśmy w lipcu br. jest rozwiązaniem wyjątkowym nie tylko w skali Polski, ale i całej europejskiej kolei. To największy w Europie magazyn energii zaprojektowany dla sektora kolejowego, który został stworzony od podstaw przez polskich inżynierów. Rozwiązanie uwzględnia specyfikę polskiej kolei i krajowego systemu zasilania poprzez określenie optymalnych wartości mocy i pojemności. Magazyny litowo-jonowe to dziś bardzo dobra technologia do zastosowania w sieci trakcyjnej. Mają one parametry pozwalające na bardzo szybkie oddawanie energii, gdy przy przejeździe pociągu występuje pik zapotrzebowania na moc.
Jednocześnie magazyn będzie mógł wykorzystywać ładowanie z OZE i Krajowej Sieci Energetycznej, co znacząco wzmocni bezpieczeństwo i jakość dostaw zasilania na rzecz kolei. Magazyn energii w Garbcach to pilotażowe rozwiązanie, które pozwoli w ciągu kilku miesięcy na zebranie niezbędnych danych dot. specyfiki pracy na sieci trakcyjnej. Docelowo planujemy budowę 300 tego typu obiektów w całym kraju.
Spółka PKP Energetyka powstała przed 20 laty , została wydzielona z PKP jako ta, która ma dostarczać energię trakcyjną dla pociągów osobowych i towarowych. Jak od tego czasu zmienił się profil działalności?
Misja spółki i jej profil działalności się nie zmienia - naszym podstawowym celem jest wspieranie rozwoju polskiej kolei. Na co dzień robimy to poprzez sprzedaż i dostarczanie energii elektrycznej, budowę i utrzymanie sieci trakcyjnej oraz realizację inwestycji infrastrukturalnych. Dbamy o niezawodność i jakość dostaw energii dla systemu transportu kolejowego w Polsce. Dzisiaj jednym z największych wyzwań sektora energetycznego i kolejowego jest przejście zielonej transformacji. To powód dla którego tak mocno zaangażowaliśmy się w realizację programu Zielona Kolej oraz działania na rzecz efektywności energetycznej sektora prowadzone wspólnie z naszymi partnerami z CEEK.
W okresie pandemii było mniej pasażerów i ładunków w pociągach, co przełożyło się na mniejszy ruch i zużycie energii trakcyjnej. Jak Spółce udało się przejść przez ten trudny okres?
Oczywiście okres pandemii był niezwykle trudny dla całego sektora kolejowego, w tym także PKP Energetyka. W tym czasie naszym absolutnym priorytetem było zapewnienie bezpieczeństwa naszym pracownikom oraz stabilności i pełnej ciągłości zasilania sieci. Jednocześnie, pomimo zmniejszonych wpływów, widząc trudną sytuację naszych klientów, zaproponowaliśmy możliwość rozliczania zakupionej energii w oparciu o zmniejszony plan pracy przewozowej. Pozwoliło to przewoźnikom dostosować ilość kupowanej energii trakcyjnej do ograniczonego rozkładu jazdy.
W warunkach pandemii utrzymaliśmy także realizację wszystkich toczących się inwestycji, których wartość w 2020 roku przekroczyła 700 mln zł, co było historycznie największą wartością w PKP Energetyka. Obecnie dalej skupiamy się na wspieraniu rozwoju polskiej kolei, szczególnie w aspekcie zielonej transformacji, tak by zwiększyć jej atrakcyjność i konkurencyjność.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Dziś wszystko jest zielone: zielona energia , a nawet ...zielona kolej