Farmy wiatrowe na lądzie są w tej chwili najtańszą dostępną technologią OZE w Polsce

- Niestety należy spodziewać się, że ceny uprawnień EUA w długim terminie będą znacząco rosnąć – niewykluczone, że do 2030 r. dojdą do poziomów nawet powyżej 100 euro - uważ Paweł Mzyk, zastępca dyrektora Instytutu  Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego, kierownik  Krajowego  Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami.  

- Polskie hutnictwo, elektrownie narzekają na rosnące koszty emisji CO2. Czy już nie ma szans, by one zmalały?
- Niestety należy spodziewać się, że ceny uprawnień EUA w długim terminie będą znacząco rosnąć – niewykluczone, że do 2030 r. dojdą do poziomów nawet powyżej 100 euro. Już z naszych ubiegłorocznych prognoz  Centrum Analiz Klimatyczno – Energetycznych (CAKE), wynikało, że ceny na koniec obecnego okresu rozliczeniowego mogą osiągnąć wartości średnio na poziomie ok. 76 EUR. Należy podkreślić, że na utrzymywanie się wysokich cen uprawnień wpływa coraz bardziej ambitna polityka klimatyczna Unii Europejskiej i ciągłe ograniczanie podaży uprawnień w systemie EU ETS np. poprzez podnoszenie celów redukcyjnych, czy mechanizm rezerwy MSR.

- Unia Europejska jest  bezwzględna w  polityce klimatycznej?
- Nie należy spodziewać się, aby Unia Europejska zmieniła swoje stanowisko w kwestii polityki klimatycznej i tempa redukcji emisji. Kierunek, w jakim zmierzamy, jest jeden - osiągnięcie zerowej emisji netto w 2050 r. Tempo wymaganych redukcji niesie ze sobą konieczność dokonywania ogromnych inwestycji w technologie, które nie są jeszcze konkurencyjne kosztowo. Dopiero po uwzględnieniu w technologiach emitujących CO2 kosztu tej emisji kolejne technologie konieczne do uzyskania neutralności emisyjnej wygrywają konkurencję z paliwami kopalnymi. Ze względu na to, że najtańsze rozwiązania wykorzystywane są w pierwszej kolejności – należy spodziewać się stałego trendu wzrostowego cen uprawnień CO2.

Wysokie koszty emisji przekładają się na ceny energii elektrycznej, co w Polsce opierającej swój miks energetyczny głównie na węglu jest to szczególnie widoczne. W chwili obecnej jedynym rozwiązaniem w okresie do 2030 roku jest dynamiczny rozwój OZE w połączeniu z rozwojem gazu, również w kogeneracji – dekarbonizując ciepło sieciowe, ale i zabezpieczając system elektroenergetyczny w okresach niewystarczającej generacji niesterowalnych OZE. Także atom może stać się istotnym narzędziem w obniżaniu emisyjności polskiej gospodarki, jeśli program rozwoju energetyki jądrowej zostanie faktycznie zrealizowany, ale ta technologia tak, czy inaczej prawdopodobnie nie pojawi się w systemie przed rokiem 2033.

- Koszty emisji CO2 w Europie podrażają koszty produkcji i  konkurencyjność wyprodukowanych w Europie towarów. Czy nie robimy sobie w ten sposób krzywdy?
- Z jednej strony trzeba pamiętać, że wysokie ceny uprawnień EUA są źródłem wpływów do budżetu państwa z tytułu z ich sprzedaży w drodze aukcji. Im wyższe ceny uprawnień, tym więcej środków na inwestycje i również więcej środków dostępnych w ramach dedykowanych instrumentów wparcia, tj. Fundusz Modernizacyjny, Fundusz Innowacyjny, czy Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Wszystkie wymienione wyżej środki powinny wspomagać transformację energetyczną i pozytywnie wpływać na podejmowanie decyzji o inwestowaniu w nisko- i zeroemisyjne technologie. Z drugie jednak strony wysokie ceny uprawnień rzeczywiście wpływają na wzrost kosztów produkcji i konkurencyjność produkcji w Unii Europejskiej.

- Czy wszystkie źródła energii w OZE będą zeroemisjne lub małoemisyjne?
- Wśród technologii OZE wykorzystanie biomasy i biogazu może charakteryzować się znacznymi emisjami w trakcie pozyskiwania i transportu paliwa. Dlatego ważne jest żeby paliwo do tych źródeł wytwarzane było w sposób zrównoważony, najlepiej lokalnie żeby minimalizować emisje pośrednie. Technologiami o największym potencjale w Polsce są oczywiście fotowoltaika i wiatraki. Rozproszona fotowoltaika rozwija się bardzo dynamicznie w ostatnich latach ze względu na znaczny spadek kosztów i możliwość instalowania jej niemal na każdym dachu i w najbliższych latach należy się spodziewać utrzymania tego trendu ze względu na możliwość realnego obniżenia rachunków za energię. 

- A co z tzw. dużą fotowoltaiką?
- Jak pokazują wyniki aukcji OZE, duża fotowoltaika zaczyna również rozwijać się dynamicznie. Farmy wiatrowe na lądzie są w tej chwili najtańszą dostępną technologią OZE w Polsce, a  wyniki aukcji pokazują niższe koszty energii z tej technologii niż obecne ceny na rynku hurtowym. Potencjał rozwoju farm wiatrowych został ograniczony przez ustawę odległościową – obecnie toczą się prace nad uelastycznieniem jej zapisów i uwolnieniem potencjału tej technologii. Farmy wiatrowe na morzu charakteryzują wyższe koszty inwestycyjne niż lądowych, ale nie zajmują przestrzeni na lądzie i cechują się wyższym wskaźnikiem wykorzystania mocy w ciągu roku – wymagają mniejszych nakładów na bilansowanie generacji energii elektrycznej niż to jest w przypadku lądowego odpowiednika, co powodowałoby konieczność podjęcia inwestycji w modernizację i rozbudowę sieci.

Trzeba jeszcze pamiętać o energii geotermalnej. Co prawda zarówno na całym świecie, jak i w samej Polsce, nie jest ona najpopularniejszym z odnawialnych źródeł jednak jej potencjał jest ogromny. Takie źródła  nie powodują żadnych zanieczyszczeń, pokłady takiej energii są praktycznie niewyczerpane a jednocześnie są zasobami lokalnymi, tak więc mogą być pozyskiwane w pobliżu miejsca użytkowania i co bardzo ważne, w odróżnieniu od wiatraków, nie wywierają niekorzystnego wpływu na

- Bardzo dobrze rozwija się, wspomagana przez Rząd, fotowoltaika. Czy to dobry kierunek dla zmniejszenia emisji spalin?
- Dynamiczny rozwój rozproszonej fotowoltaiki to skutek z jednej strony wspomnianego wcześniej znacznego spadku kosztów technologii oraz subsydia w postaci programu Mój prąd. Obecny rozwój fotowoltaiki opiera się na zasadzie opustów, czyli możliwości oddania energii elektrycznej do sieci i odebraniu jej w dowolnym momencie roku z odpowiednim współczynnikiem. Dalszy wzrost fotowoltaiki powinien opierać się na większej autokonsumpcji wspartej chociażby magazynami energii instalowanymi w przyszłości w domach. Dalszy wzrost mocy rozproszonej fotowoltaiki w obecnej formie stwarza problemy z ograniczoną przepustowością sieci niskiego napięcia.

- By poprawić stan naszego powietrza musimy koniecznie wybudować elektrownię atomową?
- Elektrownia atomowa jest źródłem produkującym energię elektryczną w sposób przewidywalny, nie wymaga utrzymywania innych elektrowni w rezerwie tak jak ma to miejsce w przypadku fotowoltaiki czy wiatru. Ze względu na koszty tego rezerwowania – tym większe im większy udział jednostek niesterowalnych – uzyskanie znacznych redukcji emisji jedynie przy wykorzystaniu OZE jest rozwiązaniem droższym niż wykorzystanie miksu OZE i atomu. Decydujące z punktu widzenia atomu jest realne podjęcie działań mających na celu rozpoczęcie budowy, o której rozmawiamy już od lat. Bez tego termin oddania do użytku pierwszego bloku jądrowego będzie się przesuwać w czasie. Trzeba jednak pamiętać, że bodowa takiej elektrowni pociąga za sobą ogromne koszty inwestycyjne, nie mówiąc już o innych ograniczeniach. 

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.