Dzieje się to, o czym od dawna mówili eksperci: produkcja energii elektrycznej z węgla w Polsce spada. Po raz pierwszy w historii, w 2020 r. jego udział w miksie wytwórczym był niższy niż 70 proc. Zastępują go źródła odnawialne i gaz.
W pandemicznym 2020 r. krajowa produkcja spadała szybciej niż zapotrzebowanie, a tę lukę wypełniał import energii. Takie wnioski płyną z czwartej edycji raportu Forum Energii pt. „Transformacja energetyczna w Polsce”.
– Sam udział węgla w produkcji energii nie jest tak istotny, jak może się wydawać. Ważniejsze jest, jakie są moce zainstalowane, które korzystają z węgla. Elektrownie węglowe jako jedyne są w stanie pracować niezależnie od warunków atmosferycznych. Nie da się zaradzić trendom, że mocno dotowane źródła odnawialne będą produkować coraz więcej energii. Ale one nie zapewnią nam bezpieczeństwa – komentuje wnioski raportu prof. Władysław Mielczarski, ekspert z Politechniki Łódzkiej.
Dodaje, że będziemy musieli dopłacać do elektrowni węglowych, kopalni węgla kamiennego i brunatnego, które zostaną po restrukturyzacji branży wydobywczej, bo od tego zależy nasze bezpieczeństwo energetyczne. Wszystko po to, by uniknąć takich sytuacji, jak niedawno w Teksasie, gdzie przestało wiać, a do tego przyszedł mróz.
– Firmy, które normalnie o tej porze roku miały rachunki za energię wysokości 30 tys. USD, musiały nagle zapłacić wielokrotnie więcej. Ten przykład pokazuje, jak niezwykle istotne jest zapewnienie ciągłości dostaw. Niezależnie od tego, czy węgiel będziemy zużywać na co dzień, czy też z niego częściowo zrezygnujemy, to i tak musimy utrzymywać kopalnie i spalające go elektrownie – mówi ekspert.
Autorzy raportu podkreślają, że malejący udział węgla w wytwarzaniu energii to skutek nakładających się na siebie zjawisk. W ub.r. spadło zapotrzebowanie na prąd. Dodatkowo, m.in. ze względu na gwałtownie rosnące koszty emisji CO2, ale i stale wysokie koszty krajowego węgla, produkcja energii w Polsce staje się mniej konkurencyjna. W 2020 r. produkcja była najniższa od dekady – wyniosła 158 TWh (4 proc. mniej niż w 2019 r.). Kolejne rekordy bije za to import tańszego prądu do Polski. W ten sposób pokrywamy blisko 8 proc. rocznego zapotrzebowania.
Coraz szybciej rośnie wykorzystanie OZE. Taka produkcja energii wyniosła 28 TWh. Dynamicznie rozwijała się energetyka słoneczna – w ub.r. produkcja energii z PV była 3,5-krotnie wyższa niż rok wcześniej.
– Energetyka wiatrowa w Polsce nadal znajduje się w kryzysie. Wciąż obowiązująca ustawa odległościowa skutecznie blokuje rozwój nowych projektów. Choć udział OZE w zużyciu energii wzrasta, to nie wystarcza, by Polska mogła wypełnić unijne zobowiązania w tym zakresie. Dobrze, że rozpędu zaczynają nabierać inwestycje w energetykę wiatrową na morzu, ale zanim będziemy mogli zaraportować jej udział w miksie, minie jeszcze kilka lat – mówi dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.
Prof. Mielczarski przypomina, że jeśli chodzi o elektrownie dyspozycyjne, to mamy do czynienia z trzema ich typami: węglowymi, gazowymi i jądrowymi.
– Tych ostatnich nie mamy. Ale gazowe i węglowe w sumie powinny stanowić co najmniej 50 proc. mocy produkcyjnych, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne kraju – podsumowuje.
Z raportu Forum Energii wynika, że większe znaczenie w miksie energetycznym zyskuje gaz – zaspokaja już 10 proc. produkcji. Polska dywersyfikuje dostawy tego surowca: z Rosji importujemy obecnie 44 proc. gazu. Jeszcze kilka lat temu było to blisko 80 proc.
Pandemia koronawirusa uwydatniła problemy w energetyce skutkujące ogromnymi kosztami krajowej produkcji energii z węgla i przyspieszyła odchodzenie od tych surowców. Rząd snuje plany budowy elektrowni jądrowej. Czy to realne? Zdaniem prof. Mielczarskiego na pewno nie w obecnej sytuacji.
– Nie będzie atomu. Powodów jest kilka. Nie mamy od kogo kupić technologii, jeśli z góry – ze względów bezpieczeństwa – odrzucamy takich dostawców, jak Rosja, Chiny i Korea. Zostają nam Stany Zjednoczone i Francja. W USA producentów elektrowni jądrowych praktycznie już nie ma. Z kolei francuskie firmy nie mają już mocy przerobowych, bo są zaangażowane w trzy projekty i mają opóźnienia w ich realizacji. Więc nawet gdybyśmy bardzo chcieli postawić bloki jądrowe, to nie ma ludzi ani mocy przerobowych. Poza tym, po prostu nie mamy na to pieniędzy. Jeden blok to koszt 40 mld dolarów. Za tę kwotę można postawić 6 węglowych lub 10 gazowych bloków – podkreśla ekspert.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
