Wyzwanie związane z walką z koronawirusem i nadchodząca wiosna odciągają uwagę od problemu smogu. Tymczasem on sam nie zniknie i jak bumerang powróci za kilka miesięcy razem z rozpoczęciem sezonu grzewczego. Szczególnie do miast i miasteczek – gdzie podobnie jak w Żywcu ponad 80 proc. energii do ogrzewania pochodzi z węgla - czytamy w najnowszym raporcie Forum Energii pt. Antysmogowa mapa drogowa dla Żywca. Czyste ciepło do 2030 roku. Jego autorzy wskazują, jakie kroki należy podjąć, by pozbyć się smogu w perspektywie 2030 r.
- Pandemia koronawirusa minie, a smog zostanie. Rocznie mieszkańcy płacą za zanieczyszczenie powietrza co najmniej 137 mln zł – zdrowiem swoim i swoich dzieci. Z naszych analiz wynika, że czyste źródła ciepła wraz ze skuteczną termomodernizacją będą kosztowały ok. 400 mln zł. Oznacza to, że z perspektywy kosztów zdrowotnych, inwestycja zwróci się w 3 lata. – mówi dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.
Przykład Żywca jak w soczewce pokazuje problem miast średniej wielkości. Wysokie koszty ciepła z systemu ciepłowniczego, brak strategii odchodzenia od węgla, nieskuteczna termomodernizacja. Polska musi mieć krajową strategię poprawy jakości powietrza i określić cele do realizacji – redukcji emisji CO2, likwidacji pyłów. Trzeba określić datę końcową używania węgla w gospodarstwach domowych.
Celem projektu, który zapoczątkowało Forum Energii w czerwcu 2019 r., jest zaplanowanie konkretnych działań, które pomogą Żywcowi poprawić jakość życia mieszkańców i pozyskać środki na modernizację ciepłownictwa. Mapa drogowa wskazuje priorytetowy katalog działań, ich koszty oraz określa kluczowych interesariuszy.
Forum Energii policzyło, że koszty zdrowotne smogu w Żywcu wynoszą obecnie aż 137 mln zł rocznie, i można je zredukować do poziomu maksymalnie 9 mln zł. 62 mln zł rocznie płacą mieszkańcy Żywca za ogrzewanie, wydając aż połowę na węgiel. Czyste źródła ciepła będą kosztować według naszych analiz nieco więcej (69 mln zł), ale wyeliminuje to problem smogu z ogrzewania budynków i zredukuje koszty zdrowia. Suma wydatków inwestycyjnych na źródła ogrzewania i ocieplenie budynków w tym mieście do 2030 r. wyniesie 407 mln zł. Można uznać, że ten nakład zwróci się w nieco ponad 3 lata, jeżeli mierzyć go zmniejszonym kosztem zdrowotnym.
W Żywcu obecnie aż 84 proc. energii pierwotnej do ogrzewania domów pochodzi z węgla. Docelowo aż 33 proc. zapotrzebowania na energię można pokryć ze źródeł neutralnych środowiskowo dostępnych lokalnie. Mieszkańcy Żywca płacą aż 88 zł za GJ (jednostkę) ciepła z miejskiej sieci ciepłowniczej, czyli prawie dwa razy więcej niż cena ciepła z alternatywnych źródeł, takich jak piec gazowy i węglowy lub pompa ciepła połączona z instalacją fotowoltaiczną. Zmiana modelu funkcjonowania PEC jest konieczna.
- Program wspierania czystego ciepła i walki ze smogiem dla polskich miast i wsi musi być częścią strategii rządu na wychodzenie z kryzysu gospodarczego po koronawirusie. Te inwestycje będą przynosiły korzyści polskiemu społeczeństwu przez kolejne kilkadziesiąt lat. Musimy pokazać w Brukseli, że mamy pomysł jak w ramach Zielonego ładu chcemy poprawić jakość powietrza i zredukować emisje CO2 – podkreśla dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.
- Ważne jest też wdrożenie optymalnego kosztowo planu modernizacji miejskiego systemu ciepłowniczego w Żywcu, który kwalifikuje się do grupy tzw. nieefektywnych systemów. Nie można odkładać decyzji na później, gdyż trwanie w obecnym miksie technologicznym grozi dalszą podwyżką kosztu wytwarzania ciepła. W pierwszym kroku, dobrym rozwiązaniem może być wybudowanie małych jednostek kogeneracyjnych zasilanych gazem oraz kotłów na biomasę. Po osiągnięciu statusu efektywnego systemu ciepłowniczego można się pokusić o dalsze modernizacje, budując na przykład instalacje solarne wsparte akumulatorami ciepła – zauważa Andrzej Rubczyński, dyrektor ds. strategii ciepłownictwa w Forum Energii.
Proponowana mapa drogowa to dziesięć uniwersalnych kroków, które każde miasto w Polsce powinno stosować do pokonania smogu.
1. Dobra diagnoza - stanu budynków, identyfikacja wszystkich źródeł ciepła, rozpoznanie własnych zasobów.
2. Określenie celów oraz planu, w tym uwzględnienie kwestii CO2, co pozwoli wykorzystać je do pozyskiwania środków w ramach nowej perspektywy finansowej UE.
3. Uwzględnienie celów krótko- i długoterminowych w planach i strategiach miejskich i uzupełnienie ich o skuteczne narzędzia realizacji.
4. Prowadzenie otwartego dialogu z lokalną społecznością - edukacja, komunikacja planów i decyzji.
5. Wzmocnienie kadrowe w kluczowych instytucjach odpowiadających za niskoemisyjną transformację.
6. Powołanie punktu doradztwa technicznego, prawnego i finansowego dla mieszkańców.
7. Zapewnienie wsparcia osobom najuboższym- dedykowane wsparcie bezpośrednie i mechanizmy podatkowe.
8. Aktywne pozyskiwanie środków – NFOŚIGW, środki UE oraz opracowanie bezpośrednich sposobów wsparcia oraz mechanizmów podatkowych.
9. Wdrożenie nowych modeli biznesowych jako stymulacja rozwiązań rynkowych.
10. Prowadzenie monitoringu i wydawanie np. rocznych sprawozdań – ścisłe przestrzegania reguł i harmonogramów.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
