Błędy i kłamstwa posklejane dogmatyczną narracją przeciwników węgla (lub rządu) – oto artykuł Gazety Wyborczej, w którym wytoczono przeciw Jastrzębskiej Spółce Węglowej oskarżenie o łamanie prawa i oszukiwanie klientów.
W jaki sposób? Przy pomocy paliw ekologicznych Varmo, czyli peletów węglowych do nowoczesnych domowych kotłów retortowych z podajnikiem.
Varmo pojawiło się na rynku kilka lat temu, sprzedawane jest w workach po 15 lub 20 kg i zdobywa coraz większą popularność wśród użytkowników. Producent (Zakład Produkcji Kompozytowych Paliw Stałych w Suszcu, na terenie zlikwidowanej kopalni Kurpiński, w strukturze spółki JSW Innowacje) opracował niedawno nową, ulepszoną formułę i mówił o planach zwiększenia produkcji do 30-40 tys. t takich peletów rocznie. Varmo pomyślano jako czystą i jakościowo konkurencyjną alternatywę dla ekogroszków (sortyment wysokiej klasy węgla kamiennego o ziarnach ok. 5-25 mm), których od dawna dotkliwie brakuje na rynku.
Węglościema czy ekowałek wart grube miliony?
Z artykułu "Gazety Wyborczej" pt. "Ekologiczna węglościema. Państwowa spółka wymyśliła chwyt marketingowy niskich lotów", który ukazał się w dziale Gospodarka 30 lipca tego roku, czytelnicy w całej Polsce mogli dowiedzieć się m.in., że "pod hasłem ekologicznego i niskoemisyjnego paliwa należąca do skarbu państwa Jastrzębska Spółka Węglowa sprzedaje zakazane uchwałami antysmogowymi trujące odpady węglowe. Na uruchomienie linii produkcyjnej poszły miliony złotych, a JSW zarabia na nieświadomych klientach. (…) Produkowane przez JSW Innowacje Varmo to sprasowany, wysuszony muł i flot z dodatkiem nieznanego pochodzenia lepiszczy biomasowych, które sklejają odpady węglowe w kawałki wyglądem przypominające pellet drzewny".
Aby ostrzec użytkowników przed niebezpieczeństwem, autorka tekstu Dominika Wantuch stwierdza, że – wbrew zapewnieniom producenta – zakazane (uchwałami antysmogowymi i ustawą o jakości paliw) "trujące odpady" przy spalaniu wydzielają "bardzo nieprzyjemny zapach". Co gorsza, badania przeprowadzone na zlecenie redakcji przez "niezależnych ekspertów" potwierdziły, że "ilość wydzielanego rakotwórczego benzoapirenu dla kotłów czwartej generacji jest wyższa niż przy spalaniu ekogroszku".
Przeliczmy: 40 tys. t produktu w cenie 1000 zł brutto/t oznacza obrót roczny wielkości 40 mln zł. Jeśli tylko jeden na dziesięciu dotychczasowych nabywców Varmo przestraszy się rewelacji "najchętniej kupowanej i czytanej opiniotwórczej gazetą w Polsce", "rzetelnego źródła wiedzy", "cenionej i nagradzanej za jakość dziennikarstwa (…) oraz za zaangażowanie społeczne" (to marketingowa samoocena "Gazety Wyborczej" - przyp netTG.pl), producent straci kilka milionów złotych przychodu. Ale grupa notowana jest na giełdzie, więc szkody – także w ciężar kilkudziesięciu tysięcy pracowników JSW - mogą być dużo większe. Przy takiej skali możliwej do wyrządzenia szkody mogłoby się wydawać, że "Gazeta Wyborcza" zgromadziła niezbite argumenty na potwierdzenie oskarżeń...
Niestety, nic podobnego
Skazani jesteśmy na wiarę anonimowym "niezależnym ekspertom" (ani ośrodka zleconych badań, ani wyników "Gazeta" nie udostępnia). A jacy eksperci pojawiają się w artykule z nazwiska?
Po pierwsze Marek Józefiak, koordynator kampanii Klimat i Energia w Greenpeace Polska (uważa, że do 2030 r. musimy odejść od ogrzewania domów węglem).
Po drugie dr Michał Wilczyński, przedstawiony w artykule jako "były główny geolog kraju, ekspert ds. paliw i energii".
"- To nie jest żadne ekologiczne paliwo" - orzeka o Varmo i dodaje:
"Podobnie jak nie istnieją technologie czystego spalania węgla, tak nie mamy w Polsce technologii przetwarzania odpadów węglowych tak, aby powstał ekologiczny surowiec. To jest czysty marketing. Co więcej, polski węgiel jest dość słabej jakości, więc nie można zamydlać ludziom oczu i przekonywać, że w procesie spalania nie są emitowane toksyczne związki".
Dawno temu, na początku transformacji w pierwszej połowie lat 90. XX w. dr Wilczyński był wiceministrem środowiska. Wkrótce potem został wiceprezesm EkoFunduszu – państwowej fundacji, powołanej przez ministra finansów, która od 1992 do 2010 r. wydawała na ekologię pieniądze z konwersji przez zagranicznych wierzycieli długu Polski.
Wyraźne antywęglowe poglądy i afiliacje dra Wilczyńskiego nie są tajemnicą, poznać można je z nawet pobieżnej lektury nagłówków w wyszukiwarce Google: współpracownik Fundacji Rozwój Tak Odkrywki Nie, autor opracowań "Zmierzch węgla kamiennego w Polsce", "O węglu. Fakty i mity o węglu kamiennym w Polsce", głoszący m.in., że Polska nie ma opłacalnych do wydobycia zasobów węgla kamiennego, a obecny program restrukturyzacji górnictwa jest najsłabszy z wszystkich dotychczasowych.
Ani odpad, ani zakazany, ani z mułów węglowych
Nic dziwnego, że wobec takiego nagromadzenia "dowodów" do dzisiaj "Gazeta Wyborcza" wzbrania się przed opublikowaniem sprostowania, które redakcja – podobnie, jak odpowiedzi na zadane e-mailem przez autorkę pytania – otrzymała niezwłocznie od spółki JSW Innowacje.
"Trudno zgodzić się z tezą, że paliwo Varmo jest produktem zakazanym". "Trzeba mieć dużo złej woli, aby paliwo węglowe o zawartości siarki poniżej 0,6 proc., popiołu poniżej 6 proc. i kaloryczności powyżej 29 MJ/kg nazywać odpadem" - pisze producent i pokazuje publicznie dostępny certyfikat Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, który przebadał paliwo i wystawił mu charakterystykę, którą można zweryfikować. Wyniki świadczą jednoznacznie, że "stosowanie Varmo jest zgodne z obowiązującymi regulacjami prawnymi w zakresie profilaktyki antysmogowej" (znak bezpieczeństwa ekologicznego w najwyższej klasie A).
Autorka twierdzi, że Varmo wytwarzane jest m.in. z mułów i flotów, a przepisy zabraniają ich spalania w sektorze komunalnym. Sugeruje, że JSW miesza drobne ziarna z grubszymi, aby obejść prawo, a takie mieszanie także jest zakazane. Nie doczytała, że przepisy antysmogowe jak najbardziej pozwalają prasować i sklejać wartościowy surowiec, bo dopuszczają do obrotu "pelety i brykiet" zawierające co najmniej 85 proc. węgla.
"Do produkcji Varmo nie jest używany muł węglowy" - stanowczo zaprzecza producent i tłumaczy, że gdyby tak było, nie można by uzyskać z Varmo potwierdzonej badaniami wysokiej wartości opałowej i jakości (bardzo niskie zapopielenie).
Flotokoncentrat to nie muł
JSW tłumaczy, że autorka nie rozróżnia fotokoncentratu od mułu.
"To dwa różne produkty. Jeśli faktycznie muł można nazywać odpadem, tak flotokoncentrat jest wysokiej jakości węglem kamiennym, posiadającym jednakże dwie podstawowe wady: drobne uziarnienie (poniżej 1 mm) i wysoką wilgotność. Dzięki procesowi suszenia i peletowania produkcja Varmo pozwala wyeliminować te mankamenty flotokoncentratu i stworzyć paliwo o wysokich parametrach użytkowych".
JSW zwraca też uwagę na manipulację opinią dra Wilczyńskiego ("nie mamy w Polsce technologii przetwarzania odpadów węglowych tak, aby powstał ekologiczny surowiec") - "jest bezprzedmiotowa, bo flotokoncentrat nie jest odpadem".
"Manipulacją jest twierdzenie, iż nie ma dziś możliwości spalania węgla bez emisji dwutlenku węgla, a to dlatego, że współczesnej nauce nie jest znane żadne paliwo, przy którego spalaniu nie dochodzi do emisji CO2. Zdanie to ma ugruntować w czytelniku negatywny odbiór węgla jako paliwa brudnego, bez wskazania na konsekwencje spalania innych paliw" - zauważa JSW Innowacje w swym sprostowaniu.
Okazuje się jednak, że to nie koniec fałszów w artykule "Gazety Wyborczej".
Autorka upiera się, że przedstawicielka firmy skłamała, iż Varmo nie jest produkowane z mułu węglowego. "Informację o tym, że z mułu, można znaleźć na stronie internetowej producenta" - zapewnia "Wyborcza".
I znów pudło. Na stronie JSW Innowacje rzeczywiście napisano o pracach badawczych nad wykorzystaniem mułów, tyle że – uwaga! - wcale nie przy produkcji Varmo (dla sektora komunalnego), ale w zupełnie innym projekcie dla energetyki przemysłowej!
I kto tu kłamie? (Albo nie wie, co czyta)
Błąd nierozróżniania projektów pokutuje i rozwija się w publikacji "Gazety Wyborczej", gdy dziennikarka sugeruje, że JSW Innowacje dostała w 2018 r. na wytwarzanie ekologicznych peletów prawie 3 mln zł z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
"Informując o budżecie projektu, autorka nie dotrzymała elementarnych zasad staranności, jakie powinny cechować każdego dziennikarza i podała nieprawdziwą informację. (…) W 2018 r. spółka nie korzystała z dotacji NCBR w zakresie produkcji paliwa Varmo, o czym zresztą poinformowaliśmy panią Dominikę Wantuch, odpowiadając na jedno z pytań przesłanych do JSW Innowacje przed publikacją tekstu" - firma wyjaśnia, że dofinansowanie (tyle, że niecałe 0,5 mln zł, przy budżecie całkowitym 3,5 mln zł, na który spółka wykłada 1,24 mln zł) dostał inny projekt badawczo-rozwojowy peletów EkomPell, który zakończy się w przyszłym roku.
Tuż za fałszywą informacją o 3 mln zł dotacji z NCBR "Gazeta Wyborcza" dokleiła fragment z... setkami milionów złotych wydanych rzekomo na Varmo:
"Ile pieniędzy poszło na uruchomienie linii produkcyjnej? JSW Innowacje zasłania się tajemnicą handlową. Jak szacują jednak eksperci, może chodzić nawet o kilkaset milionów złotych. To koszty dostosowania zakładu produkcyjnego, testów i analiz ekologicznego węgla" - pisze Dominika Wantuch.
Dużo? Bardzo dużo za dużo...
Wystarczyło wejść na stronę internetową varmo.com.pl, gdzie – bez żadnych tajemnic – ujawniono:
"wartość inwestycji (Zakład Produkcji Kompozytowych Paliw Stałych) wyniosła około 20 mln złotych, z tego ponad 9 mln zł spółka JSW Innowacje S.A. uzyskała w postaci pożyczki udzielonej przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej".
"Pożyczka zaciągnięta na ten cel w WFOŚiGW w Katowicach została już dawno spłacona przez spółkę" - czytamy w sprostowaniu, ale o tym "Gazeta Wyborcza" postanowiła milczeć. Czy trudno się dziwić, że jej wstyd?
Chyba tak, bo "Gazeta" była jednak bardzo odważna, gdy - prezentując swą wiedzę w opisywanym zakresie - nie miała oporów przed zdemaskowaniem oszustwa:
"Cena za tonę Varmo wynosi 1 tys. zł, a JSW, zamiast płacić za jego składowanie na hałdach, zarabia".
Odpowiedź ze sprostowania: "Podpowiadamy pani redaktor, że flotokoncentraty nie są składowane na hałdach ze względu na swą wysoką jakość. Często służą za to do wzbogacania miksów węglowych przeznaczonych dla koksownictwa i energetyki zawodowej. Muły węglowe z kolei są - jako odpady - składowane w tzw. stawach mułowych".
Coś naprawdę brzydko pachnie
Jeszcze wstydliwiej sprawy mają się z rzekomymi ekspertyzami paliwa na zlecenie "Gazety Wyborczej".
"Podczas spalania wydziela się bardzo nieprzyjemny zapach, zupełnie inny niż przy spalaniu tradycyjnego węgla" - czytamy w artykule.
"Ani podczas wewnętrznych testów spalania w certyfikowanych laboratoriach, ani u naszych klientów nie dochodziło do wydzielania się bardzo nieprzyjemnego zapachu, zupełnie innego niż przy spalaniu tradycyjnego węgla. Bardzo prosimy o informację o tym, kim byli cytowani niezależni eksperci i w jakich laboratoriach przeprowadzali testy spalania. Prosimy również o przedstawienie wyników tych testów" - nalega JSW Innowacje.
Wreszcie... wisienka, czyli "rakotwórczy benzoapiren", o którego emisjach rzekomo kłamie ulotka promująca Varmo.
"Raz jeszcze prosimy o przedstawienie wyników wspomnianych badań, bo przeprowadzone w akredytowanym laboratorium badania na Znak Bezpieczeństwa Ekologicznego przyznawany przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla wykazały, że emisja benzo(a)pirenu podczas spalania Varmo w kotle V klasy wynosi 0 µg/m sześc., znajduje się zatem na granicy mierzalności. Świadectwo to jest upowszechnione i umieszczone na naszej stronie internetowej" - argumentuje producent.
O kunsztownej kompozycji wałka
Trzeba przyznać, że paszkwil na ekologiczne paliwo węglowe i JSW "Gazeta Wyborcza" skleiła misterniej, niż to ma miejsce na liniach technologicznych peletów Varmo, gdzie trzeba uzyskać stałą średnicę 16 mm. W porównaniu do czarnego wałka w kawałkach artykuł "Wyborczej" ma kunsztowną kompozycję, znaczoną śródtytułami, których zadaniem jest skupiać myśl czytelnika na nieprzejednanej walce ze wszechogarniającym oszustwem. Majstersztykiem jest już sama "węglościema" w tytule, neologizm godzien klasyków der schwarzen Propaganda.
Śródtytuły wskazują na piętrowy charakter szwindlu:
- najpierw dawka wiedzy ogólnej - "»Ekologiczny węgiel« to oksymoron";
- potem uświadomienie polityczne - "Jak rząd PiS walczy ze smogiem" (w tym fragmencie premier Mateusz Morawiecki przenika się z Varmo i wytłuszczonym na czarno komunikatem, że 46 tys. Polaków umiera rocznie z powodu zanieczyszczenia powietrza, a kolejne setki tysięcy chorują na nowotwory, choroby serca czy astmę);
- i dopiero po takim przygotowaniu casus belli i akcja zaczepna, czyli "Chwyt marketingowy JSW".
Spółka tak podsumowała swe sprostowanie do redakcji "Gazety Wyborczej":
"Powyższe przykłady dowodzą, iż w opublikowanym materiale nie dochowano elementarnych zasad, jakimi powinien kierować się dziennikarz podczas pracy nad tekstem. Szereg konsekwentnie powtarzanych stwierdzeń, które są niezgodne z prawdą, godzi w dobre imię JSW Innowacje SA i każe zadać pytanie o rzeczywisty cel publikacji".
"Gazeta" zakończyła artykuł informacją, że od kilku dni próbuje skontaktować się z resortem energii i odpowiedzialnym za politykę antysmogową rządu ministrem Piotrem Woźnym. "Na razie bezskutecznie" - dowiedzieli się czytelnicy "Gazety Wyborczej" 30 lipca. W tym samym dniu na Twitterze ukazał się wpis zdziwionego ministra, który rozmawiał z autorką... pięć dni wcześniej.
@WantuchDominika-Droga Pani Red, rozmawialiśmy w czwartek o tym 14m 55s. Skąd zatem to zdanie? "Od kilku dni próbujemy skontaktować się z resortem energii i odpowiedzialnym za politykę antysmogową rządu ministrem P. Woźnym. Na razie bezskutecznie." https://t.co/oWL4rLhiOV
Zatem kolejny wałek. A wystarczyłoby tak niewiele: uczciwie i po prostu udostępnić czytelnikom "Gazety Wyborczej" stanowisko drugiej strony, czyli informacje z Jastrzębskiej Spółki Węglowej. Upływający czas ma przy tym pewne znaczenie. Bo im naprawdę nie jest wszystko jedno.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Skandal...niech fedrują bo włąśnie znalazłem kancelarię która będzie mnie reprezentować w sprawie odszkodowań za szkody górnicze szkodygornicze blog Mam nadzieję, że będą mieli z czego wypłacać:)
Ja pale peletem w swoim kotle i jestem zadowolony. Niska emisja spalin zbadana jest labolatoryjnie w moim kotle (...)
Do 'studenta': skoro tak chętnie przytaczasz zachód jako wzór który mamy naśladować, to proponuję zaznajomić się z tematem miksu energetycznego np. Niemiec gdzie procentowy udział energii uzyskiwanej ze spalania kopalin bądź ich pochodnych wynosi 70%. A może po prostu idziesz drogą wytyczoną przez np. GW - czyli mówić byle co ważne że z duchem 'zielonych'?
Ja (...) wyborcze kupuje tylko do (...) gdy zabraknie (...) bo do niczego innego się ta gazeta i jej wypociny pseudo redaktorów nie nadaja
gazeta wyborcza to nic innego jak zwykŁy b r u k o w i e c !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!! tyle i aŻ tyle w tym temacie !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! !!!!!!!!!!!!!!!!!
No i dlatego właśnie od dawna twierdzę że ta niby - gazeta , powinna nazywać się GAZETA WYBIÓRCZA ... (...)!
Ja również uważam że ten produkt to sprasowany odpad nie wiadomo co zawiera a w dodatku jest go trudno kupic a jest ogromnie drogi . Ja choć jestem górnikiem JSW SA nie kupuje tego (...)!
No i to są własnie PISMAKI pisać bez wiedzy mogą wszystko co im na język wejdzie .. ALE KTO TERAZ ZAPŁACI ZA ANTY REKLAME !!!!.. oczywiescie nie pismak .. Zarobki u górników też piszą ile im na język wejdzie ...
Pozew i w ramach zadość uczynienia reklama produktu przez 2 lata w GW! Okropna gazeta, nie stała nawet obok dziennikarstwa. Podstawową zasadą powinno być możliwość wypowiedzi drugiej strony. A tu mamy tylko paszkwil.
O co tutaj chodzi. Przepychanka o truciznę - która mniej truje. Wszystkie produkty z wegla trują. Na zachodzie nawet odchodzi sie od gazu jako paliwa. Nasi uczeni politycy zastanawiają się czym zastąpić węgiel, co się stanie jak nie będzie węgla itp. A na zachodzie i północy Europy nie zastanawiają się, tylko coś robią. A nasi co chwila są czymś zaskakiwani jak np. prawem do emisji CO2, normy na rtęć, problem metanu z kopalń itp. Panowie obudźcie się.
Na szczescie nikt normalny nie czyta GW redaktóra michnika, jest jeszcze pare fanatycznie oddach czytelników głównie kolegów brata pana redaktóra
I tutaj musi ruszyć pozew. Bez tego nie będzie sprostowania. Sąd powinien orzec sprostowanie w formie artykułu o takiej samej objętości, jednak bez kłamstw. Bo kolejne sprostowanie 'na pierwszej stronie' o wielkości znaczka pocztowego niczego nie zmieni. Rzetelność GW jak zawsze 'wzorowa'.