W naszej rzeczywistości z wielu przyczyn - zwłaszcza ekonomicznych - nie jest możliwe zakazanie palenia węglem podkreśla HENRYK MERCIK, członek zarządu województwa śląskiego odpowiedzialnym za ochronę środowiska.
1 lutego Gazeta Wyborcza obwieściła, że wzorem Krakowa marszałek województwa śląskiego wprowadzi przepisy antysmogowe w 160 gminach. Śląskie naprawdę idzie na wojnę z węglem?
- (śmiech) Wiedziałem, że ten balon musiał w końcu pęknąć! Na Śląsku przez wiele lat żyliśmy ze świadomością, że truje nas przemysł, tymczasem to już nieprawda. Paradoksalnie trujemy się sami! Chodzi oczywiście o niską emisję. Winne są stare paleniska, ale też samochody. W naszej rzeczywistości z wielu przyczyn - zwłaszcza ekonomicznych - nie jest możliwe zakazanie palenia węglem! Powodem przekroczeń norm emisji na pewno nie jest to, że spalamy węgiel, ale to, że nie tylko węgiel - muły, miały, floty, produkty węglopodobne i odpady. Poprawę jakości powietrza musimy uzyskać małymi krokami. Ale jeden duży możemy i powinniśmy zrobić: to poprawa jakości palenisk.
Jak zachęcić ludzi do wymiany pieców, jeśli nowe sporo kosztują?
Należy tak skonstruować program, żeby wymiana starego kotła na efektywny wiązała się z otrzymaniem bonifikat i dotacji do zakupu. A z drugiej strony tak, aby ci, którzy spalają odpady, byli skutecznie i dotkliwie karani.
W Krakowie twierdzą, że to półśrodki i radykalnie zakazali palenia węglem i drewnem.
Nie wolno porównywać Śląska z Krakowem - miastem zwartym i zabudowanym, z dostępną infrastrukturą. My mamy aglomerację rozlaną, która wciąż się rozprzestrzenia i nie da się wszystkich budynków zaopatrzyć w nitkę gazociągu czy ciepłociągu. Moim zdaniem polityka ochrony powietrza na Śląsku powinna być dwoista: na przedmieściach o nieintensywnej zabudowie kluczowa byłaby wymiana starych palenisk na nowe. Nowo powstające budynki mogłyby mieć wymóg odpowiednich parametrów emisyjnych. Natomiast w śródmieściach miast możemy myśleć sposobem krakowskim, co wcale nie znaczy, że musimy rezygnować z węgla.
Nawet gdy wszystkie domy w centrach podłączymy do ciepłowni, to na Śląsku będzie ona opalana węglem, tyle że bez zanieczyszczeń. Na pewno w śródmieściach nie powinniśmy przywozić węgla, który zrzucamy do piwnicy i w wiaderku nosimy na piętra, żeby napalić w piecu. To archaizm, nie da się go obronić w dzisiejszych czasach, musimy z tego modelu natychmiast zrezygnować! Nie ma ucieczki.
Skąd gminy wezmą pieniądze na dotowanie wymiany palenisk?
Nie są to fundusze, które powinien wygospodarować samorząd. Trzeba wykorzystywać środki zewnętrzne, np. z UE lub z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, bo one po to właśnie są. Takie programy dotowania nowych kotłów węglowych już działają w województwie. Przyszła śląska uchwała o ochronie powietrza nie będzie rewolucją, powinna mieć walor porządkujący. Nie powinniśmy obierać radykalnej krakowskiej drogi.
Piętą achillesową w gminach jest kontrolowanie, czym palą mieszkańcy...
Niektórzy włodarze gmin twierdzą, że skuteczne monitorowanie jest możliwe, inni zaprzeczają. Narzędzia kontroli są konieczne, bo co z tego, że większość wymieni kotły, jeśli znajdą się tacy, którzy nadal będą palić czym bądź? Panuje mit, że to wynika z ubóstwa, ale często ludzie biedni żyją bardzo uczciwie, a ci, którzy przekraczają zasady, wcale ubodzy nie są! Przyznanie gminom całkiem nowych uprawnień kontrolnych musiałoby się odbyć na poziomie parlamentarnym. Ale nie ma co umywać rąk! Moim zdaniem już teraz można sprawdzać, kto czym pali i takie formacje, jak straż miejska, potrafią to robić, jeśli tylko chcą. Kontroli muszą też domagać się sami mieszkańcy. Wiemy, że sąsiad truje nas i nasze dzieci, ale boimy się kiwnąć palcem, nie chcemy "donosić"... To błąd.
Dziś, gdy widzimy dziurę w drodze lub zepsutą latarnię, bez wahania dzwonimy do służb, a jeszcze w PRL machaliśmy na to ręką. Informujmy odpowiednie służby! Władze gmin są wybierane przez mieszkańców i jeśli sto osób zatelefonuje, zgłaszając problem, na pewno się nim zajmą. Zbyt mało aktywne są też organizacje społeczne, bo nie doceniamy ekologów, widzimy w nich nawiedzonych działaczy.
Czy na mapie zanieczyszczeń powietrza w kraju Śląsk tak się wyróżnia, że musimy się wstydzić?
Niestety tak. W innych częściach Polski przede wszystkim powinni wstydzić się ci, którzy są złodziejami, bo okradają nas z tzw. opłat klimatycznych. Mnóstwo jest "kurortów", gdzie w powietrzu przekroczono dopuszczalny poziom zanieczyszczeń. Liderem od lat jest np. Zakopane. Nawiasem mówiąc: nasze miejscowości uzdrowiskowe nie wypadają lepiej, np. Szczyrk. Trudno budować ich pomyślność w turystyce czy narciarstwie, widząc dym wiszący w powietrzu.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
