Sytuację w polskim górnictwie węgla kamiennego i energetyce komentuje HERBERT LEOPOLD GABRYŚ, przewodniczący Komitetu ds. Polityki Klimatyczno-Energetycznej w Krajowej Izbie Gospodarczej.
- Jeśli energetyka miałaby wejść w trwałą i szeroko rozumianą restrukturyzację górnictwa, pomysł może się obronić. Jednak jeśli w planie tym są polityczne cele, które mają służyć podtrzymaniu "bytów kosztownych i niereformowalnych", brzmi to groźnie! - Herbert Leopold Gabryś (b. wiceminister przemysłu) komentuje rządową zapowiedź konsolidacji kopalń i elektrowni.
Czy pomysł, by energetyka zawodowa miała w przyszłości udziały w większej liczbie kopalń węgla kamiennego, ma sens? Czy nie jest za późno na taką konsolidację? Jakie niesie ona szanse i jakie zagrożenia? - zapytaliśmy Herberta L. Gabrysia, który w latach 90. odpowiadał w Ministerstwie Przemysłu i Handlu za reformę sektora węglowego, a obecnie przewodniczy Komitetowi ds. Polityki Klimatyczno-Energetycznej w Krajowej Izbie Gospodarczej.
Zadecydują ceny, pakiet i nowe technologie
- W strukturze zużycia paliw w elektroenergetyce zawodowej za 2014 r. węgiel kamienny stanowił nieco ponad 56 proc., a węgiel brunatny 35,5 proc. Z takim udziałem obydwa podstawowe paliwa pozostaną na wiele lat w produkcji energii elektrycznej.
Po 11 miesiącach 2014 r. elektroenergetyka zużyła łącznie 33,5 mln t, z czego na produkcję energii elektrycznej 27,3 mln t. To mniej o ok.
7 proc. niż rok wcześniej. Ta tendencja utrzymywać się będzie przez dłuższy czas. Mimo niezłych prognoz gospodarczych na lata następne zużycie energii elektrycznej nie rośnie proporcjonalnie jak do tej pory. Najprostszą z możliwych wizji dla węgla uzupełniają w tym skróconym opisie restrykcje z pakietu klimatyczno-energetycznego, przyjętego na lata 2020-2030. Nie znaczy to, że w polskiej energetyce zapotrzebowanie na węgiel brunatny i kamienny gwałtownie się zmniejszy. Decydować będą ceny jednego i drugiego węgla, koszty i pożytki z pakietu klimatycznego oraz wielkość i tempo inwestycji w generację wysokosprawną i niskoemisyjną.
Prawda w rachunku za prąd
Dla węgla brunatnego pierwszy z warunków (cena) jest w gestii grup kapitałowych z kopalniami węgla brunatnego, a jego cena jest przewidywalna. Inwestycje dla jego pozyskania mieszczą się w strategii całej grupy. Z węglem kamiennym jest trudniej, bo rynek ma tu charakter otwarty, narażony nie tylko na zmienne okresy koniunktury lub jej brak, ale i politykę wielkich graczy na rynkach globalnych. Jeśli zatem przypomnieć, że o strategicznej roli węgla kamiennego (tak samo jak o obciążeniach i pożytkach z pakietu klimatycznego) decyduje państwo, to tu należy szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego górnictwo przeżywa krótkookresowe, jak na miarę wymogów bezpieczeństwa energetycznego, wzloty i upadki.
Jeżeli nasz węgiel z natury rzeczy (warunki geologiczne, dostępność zasobów, uwarunkowania eksploatacyjne itp.) jest droższy od dostaw zewnętrznych, ale istnieje potrzeba jego wydobywania także z przyczyn społecznych, to rolą państwa jest stworzyć warunki, aby zarządzający górnictwem mogli podejmować decyzje racjonalne.
Jeśli trzeba, to drogą ograniczeń obciążeń fiskalnych, a jeśli trzeba likwidować obszary trwale nierentowne, to przejmując koszty społeczne tych procesów. Tu lokuje się także potrzeba wsparcia procesów głębokiej restrukturyzacji kosztów. Bez determinacji politycznej rządu i dialogu społecznego nie da się tego zrobić. Wydaje mi się, że do aktualnej sytuacji doprowadził brak i jednego i drugiego w należytej skali i czasie. Prowadzenie działalności gospodarczej w górnictwie, tak jak w każdej innej branży, musi być po prostu rentowne (a przykłady także u nas świadczą, że to możliwe). Każdy "gwałt" na tej regule prowadzi do klęski.
Trochę niestety wróżymy z fusów, bo tak naprawdę nie znamy szczegółów ani zamiarów rządu co do planów restrukturyzacji górnictwa, ani planów kolejnej konsolidacji energetyki (a przecież nie można traktować tych spraw odrębnie).
Energetyka nie utrzyma "kosztownych bytów"
Jeśli energetyka miałaby wejść w trwałą i szeroko rozumianą restrukturyzację górnictwa ze swym zaangażowaniem kapitałowym i organizacyjnym w pozyskanie zasobów na miarę swych przyszłych potrzeb, ale także z szansą na możliwość wpływania na przewidywalną cenę tego węgla, to pomysł może się bronić. Jeśli w planie konsolidacji jest też ukryta nadzieja, że energetyka poradzi sobie z urentownieniem górnictwa (w tym z likwidacją działalności nierentownych kopalń), to ta nadzieja również może się sprawdzić.
Dodam jednak, że jeśli w planie rządu są polityczne cele, które mają służyć podtrzymaniu "bytów kosztownych i niereformowalnych", brzmi to groźnie, bo nie rozwiąże to problemów na dłużej. Ani tych gospodarczych, ani społecznych Śląska. Tym bardziej nie uspokoi medialnych emocji i nie powstrzyma politycznego przytupywania!
Żadne emocje polityczne ani społeczne nie pomogą bez twardej, ale uczciwej i otwartej strategii państwa.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
