Organizowana, w listopadzie, w Brukseli konferencja na temat polityki energetycznej UE oraz konkurencyjności, ukazała rozbieżności pomiędzy optymistyczną, ale wciąż istniejącą na papierze, koncepcją Unii Energetycznej a kruchą rzeczywistością w energetyce.
Wydarzenie zebrało wokół stołu wysokich rangą przedstawicieli narodowych, jak i europejskich instytucji, władz, przemysłu, ośrodków badawczych, naukowców oraz społeczeństw obywatelskich, którzy dyskutowali na temat kluczowych i wrażliwych elementów Unii Energetycznej - która może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności europejskiego przemysłu.
Po kryzysie na Ukrainie w 2014 i powołaniu nowej Komisji Europejskiej, w UE pojawił się nowy impuls polityczny nawiązujący do potrzeby ustanowienia prawdziwie europejskiej polityki energetycznej. Poparty został zarówno poprzez wezwania nowego Przewodniczącego Rady Europejskiej - Donalda Tuska i nowej Komisji Europejskiej do utworzenia Unii Energetycznej. Nie można zapomnieć w tej kwestii również o Jerzym Buzku - przewodniczącym Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii w Parlamencie Europejskim - jednym z najbardziej zaangażowanych zwolenników tego projektu.
Podczas listopadowej konferencji "Jak ukształtować Europejską Politykę by zwiększyć Konkurencyjność Europy?", nowo mianowany wiceprzewodniczący KE ds. Unii Energetycznej- Maroš Šefčovič podkreślał, że stajemy twarzą w twarz z nową rzeczywistością, jeśli chodzi o rynki energii oraz że obecna sytuacja jest niestabilna. W jego wizji, Unia Energetyczna powinna być zbudowana poprzez wprowadzenie bardziej holistycznego podejścia w ramach struktur polityki energetycznej, co pozwoli na przyśpieszenie procesu. Co więcej podkreślił on fakt, że wiele zostało już zrobione, strategia bezpieczeństwa energetycznego została zaakceptowana przez Radę a 3 pakiet energetyczny powinien zostać zastosowany.
Wiceprzewodniczący komisji ds. Energii zaoferował wgląd w znaczenie Unii Energetycznej i przedstawił jej pięć filarów:
1. Bezpieczeństwo, solidarność, zaufanie.
- Jesteśmy największym na świecie konsumentem energii. Płacimy w terminie - powiedział podczas konferencji Maroš Šefčovič, podkreślając potrzebę mówienia jednym głosem, by zwiększyć przejrzystość oraz współpracę w celu lepszego stawienia czoła presji. - Powinniśmy zrobić, co w naszej mocy rozważając wspólne zakupy gazu z pełnym uszanowaniem konkurencji - kontynuował tłumacząc, że w tym momencie powinno szukać się stopniowego podejścia na zasadach dobrowolności na początek.
Šefčovič zwrócił uwagę publiki na konieczność dywersyfikacji dostawców, tras i źródeł, jako przykład podał ciężką pracę nad śródziemnomorskimi terminalami gazowymi oraz południowych korytarzem gazowym.
W dalszej części debaty Jerzy Buzek poparł ten filar, przypominając, że energia oznacza również bezpieczeństwo, nie tylko konkurencyjność. Wspomniał również, że nie wolno zapominać o zasadzie solidarności. - Potrzebujemy więcej Europy - przekonywał Claude Turmes - poseł do PE. Przypominając jednocześnie, że największą porażką są ukryte subsydia i nawoływał o bardziej przejrzystą i odważną Europę.
2. Konkurencyjność i kompletność wewnętrznego rynku energii.
Funkcjonalny i silny rynek wewnętrzny, w którym przedsiębiorstwa i technologie mogą swobodnie konkurować w celu zapewnienia najlepszych usług po jak najniższych cenach, przy równoczesnym poszanowaniu społecznych, i środowiskowych ograniczeń może w znacznym stopniu przyczynić się do zwiększenia dobrobytu. Maroš Šefčovič podkreślił, że przez następny okres UE będzie poszukiwać dużych projektów, gotowych do wdrożenia, mogących przyciągnąć także prywatnych inwestorów. Przedstawiciel EUROGAS stwierdził: - Chcemy zobaczyć więcej rynku i więcej zaufania, co do bezpieczeństwa rynku - nawoływał Šefčovič.
Wiceprzewodniczący PE, rumuńska poseł Adina-Ioanna Vălean zareagowała mówiąc, że przedsiębiorstwa i rynki wiedzą jak regulować ceny energii. - My, jako politycy powinniśmy zadbać o dobre ramy. Jej stanowisko zostało poparte przez prezesów Grupy Genfina, GDF Suez, Etienne Davigon, którzy powiedzieli, że rynek musi mieć zabezpieczenia, aby poznać zasady i ich zastosowanie.
3. Ograniczenie zużycia energii elektrycznej
Maroš Šefčovič w pełni popiera efektywność energetyczną z wiążącym celem 30% w zakresie efektywności energetycznej na 2030 r., oraz wspomnianą konieczność zmniejszenia kosztów energii przez UE o 400 miliardów euro rocznie.
4. Dekarbonizacja mixu energetycznego UE
Jerzy Buzek wyjaśnił, że celem jest zmniejszenie emisji CO2, a nie ograniczenie użycia węgla, ropy naftowej czy też gazu.
5. Badania i innowacje
W ramach tego filaru, Maroš Šefčovič wspomniał o programie "Horyzont 2020". - Zatem - mówił Šefčovič - skoro wiemy jak to zrobić i co zrobić, więc po prostu zróbmy to.
Z drugiej strony, przedstawiciele sektora energetycznego wskazali na braki i słabości obecnej sytuacji. Sekretarz Generalny EURELECTRIC, Hans Ten Berge, twierdził, że jesteśmy daleko od wspólnego europejskiego podejścia, że brakuje nam infrastruktury i technologii na takie przedsięwzięcia. "Narodowe podejścia" wciąż są powszechne. Hans Ten Berge i inni prosiliby wszystkie wspomniane braki wziąć pod uwagę, by ustalić jasne zasady i pozbyć się interwencji Państwa przy cenach energii. Prosili również o silniejszy system ETS.
Niekończąca się opozycja
Konferencja ukazała raz jeszcze walkę pomiędzy różnymi źródłami energii, a tymi, którzy opowiadają się za neutralnością zróżnicowania między zasobami.
Przewodniczący Europejskiego Sojuszu Oszczędzania Energii - Pani Monica Frassoni sprecyzowała, że efektywność energetyczna i odnawialna energia powinny stać na froncie Unii Energetycznej. Z drugiej jednak strony Prezes Euro Geo Surveys - Mart van Bracht podkreślał, że "UE przez najbliższe dekady będzie wciąż potrzebowała paliw kopalnych" a większość z nich może być produkowana przez nas.
- Potrzebujemy wszystkich źródeł energii, nie powinniśmy ich przeciwstawiać - nalegał wiceprzewodniczący Europejskiego Forum Energii ds. Unii Europejskiej - Thierry Reveau de Cyrières - Grozi nam brak energii, a nie sytuacja, w której możemy wybierać pomiędzy źródłami.
Dyrektor wykonawczy CEEP Janusz Luks podkreślił rozbieżności pomiędzy ambicjami, a dostępnymi narzędziami, zaznaczył również, że światowe zapotrzebowanie na energię będzie wzrastać, dlatego też kwestia bezpieczeństwa energetycznego pozostanie na stole. W związku, z czym potrzebujemy wiele źródeł energii i status quo nie jest, dla UE rozwiązaniem.
Z powyższych wypowiedzi wynika rosnąca świadomość, iż budując bezpieczeństwo państw UE przy jednoczesnej realizacji celów polityki klimatycznej nie możemy dopuścić do dyskryminacji własnych, europejskich zasobów energetycznych w tym przede wszystkim węgla i gazu. Ponadto, efektywność energetyczna musi być postrzegana również w aspekcie zastępowania starych jednostek węglowych nowymi o wyższej sprawności. Obywatele UE muszą być również świadomi tego, iż blokowanie inwestycji energetycznych powodować będzie jeszcze większe uzależnienie się Europy od importu energii i surowców. Te kwestie powinny być brane pod uwagę przez nowa Komisję Europejską, w szczególności przy kreowaniu polityki energetycznej UE.
- Unia Energetyczna wydaje się być istotnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii i gazu w UE poprzez zapewnienie spójności zewnętrznej polityki energetycznej UE, a w tym mechanizmów wspólnych zakupów gazu - poprzez koordynację krajowych polityk energetycznych. Takie mechanizmy byłyby korzystne z punktu widzenia bezpieczeństwa energetycznego UE, lecz uzyskanie poparcia dla nich może być trudne, chociażby ze względu na fakt, iż niektóre kraje posiadają już korzystne kontrakty gazowe - zauważył Bronisław Nowiński, dyrektor departamentu przesyłu PSE - Operator SA.
- Wdrożenie takich mechanizmów w dużej mierze zależy, zatem od postawy Komisji Europejskiej, również od jej roli w negocjacjach umów gazowych. Niewątpliwie należy mieć świadomość, iż powstanie Unii Energetycznej bez uwzględnienia regionalnych uwarunkowań Państw Członkowskich oraz bez uwzględnienia istniejącej i planowanej infrastruktury gazowej nie jest możliwe. W aspekcie Unii Energetycznej nie można, zatem zapominać o koniecznych inwestycjach w infrastrukturę gazową. Zgodnie z programem Connecting Europe Facility, Unia Europejska będzie współfinansować projekty infrastrukturalne, mające kluczowe znaczenie dla integracji europejskiego rynku gazu oraz zwiększenia dywersyfikacji dostaw. Realizacja tych projektów zapewne przyczyni się do wdrożenia koncepcji wspólnych zakupów gazu - podsumował dyrektor Nowiński.
Komisarz działań na rzecz klimatu i energii KE - Miguel Arias Cañete zakończył konferencję komunikatem doskonale dopasowującym się do noty wstępnej wiceprzewodniczącego ds. Unii Energetycznej. Pan Miguel Arias Cañete potwierdził, że energia jest potężnym instrumentem do tworzenia miejsc pracy, jest to klucz do bezpieczeństwa i konkurencyjności. Europa powinna mówić jednym głosem i solidarność nie może się kończyć na granicach UE. Komisarz wspomniał również, że strategia Unii Energetycznej zostanie zaprezentowana w pierwszym trym semestrze 2015 roku. Dlatego łotewska prezydencja, zaczynająca się w Styczniu 2015, uczyni z niej swój priorytet.
Nie ma żadnej wątpliwości, że bezpieczeństwo i konkurencyjność jednym słowem przyszłość Europy zależą dziś w ogromnej mierze od dalszej integracji i dywersyfikacji tras dostaw surowców energetycznych, w tym przede wszystkim węglowodorów. Chciałbym podkreślić, że jednym z pierwszych, rzeczywistych działań w tym kierunku jest budowany aktualnie przez PERN Terminal Naftowy w Gdańsku, który nie tylko zwiększy bezpieczeństwo dostaw surowca do polskich i niemieckich rafinerii, ale już niedługo może stać się kluczowym elementem korytarza naftowego Północ-Południe, ciągnącego się od Bałtyku po Morze Śródziemne - powiedział Marcin Moskalewicz, prezes zarządu PERN Przyjaźń SA.
Podsumowując, temat "Unii Energetycznej" jest na ustach wszystkich w Brukseli i wszyscy wydają się zgadzać w kwestii tego, że coś powinno się zmienić i zmieni się w odpowiednim momencie. Następnym krokiem będzie wcielenie tworu nazwanego "Unia Energetyczna" w rzeczywistość. Nie można zapominać, że ojcowie założyciele UE przewidzieli, że energia może stanowić potężny instrument do budowy współpracy i solidarności wśród państw członkowskich.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
