W portalu górniczym nettg.pl na bieżąco informowaliśmy o akcji ratowniczej prowadzonej w ruchu Boże Dary kopalni Murcki-Staszic. Ratownikom po blisko czterech dobach udało odnaleźć się ciało 36-letniego górnika. Akcja toczyła się w zbiorniku na urobek. Tam bowiem zlokalizowano sygnał, który był nadawany z lampy poszukiwanego mężczyzny. Na naszych łamach postaramy się wyjaśnić jak działa górniczy system lokalizacji.
Kwestie związane z użytkowaniem lamp w kopalniach reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 28 czerwca 2002 r. w sprawie BHP, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych.
Paragraf 614
mówi o tym, że "każda osoba przebywająca w wyrobiskach powinna mieć przy sobie sprawnie działającą lampę osobistą, przydzieloną jej do stałego użytkowania". Ponadto zaznaczono, że "lampy osobiste pracowników zatrudnionych w wyrobiskach, w tym ratowników górniczych, wyposaża się górnicze osobiste nadajniki lokacyjne, przystosowane do emitowania sygnału przez okres co najmniej 7 dni".
- W zasadzie już od lat 60. ubiegłego wieku w polskim górnictwie węglowym do lokalizacji osób zasypanych wskutek np. zawałów lub tąpnięć wykorzystuje się metody radionamierzania. Początkowo zasypanego górnika poszukiwano określając przybliżony kierunek do źródła emitującego fale radiowe średniego zakresu. Nadajnik tego sygnał, zwany w skrócie GON (Górniczy Osobisty Nadajnik) umieszczony w pokrywie lampy osobistej był zasilany w sposób ciągły z jej akumulatora. Nawet w przypadku znacznego rozładowania baterii, uniemożliwiającego dalsze świecenie lampy, nadajnik jeszcze przez jakiś czas miał gwarantować zasypanemu, że poszukujący go ratownicy ustalą jego położenie namierzając kierunek źródła emisji. Z uwagi na specyfikę prowadzenia akcji ratowniczej pod ziemią mogło to trwać nawet kilka dni. Trzeba tu przypomnieć akcje z lat 70-tych XX w., kiedy to właśnie po siedmiu dniach wydobyto żywego Alojza Piontka - opowiada Piotr Golicz, zastępca kierownika Laboratorium Badania i Opiniowania Sprzętu w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego są w Bytomiu.
GON uznano jednak za niewystarczający system i dlatego w latach 80. ubiegłego stulecia przy współpracy z Wojskową Akademią Techniczną opracowano nowy system lokalizacyjny, który nazywał się GLON-LOP (obecnie funkcjonuje on pod nazwą GLON-GLOP - Górniczy Lokacyjny Osobisty Nadajnik i Górniczy Lokacyjny Odbiornik Pomiarowy).
- W tym przypadku bardzo cenne okazały się doświadczenia WAT-u, który system ten chciał zastosować w zakresie ratownictwa schronowego. Chodziło o to, aby w razie ewentualnego ataku nuklearnego można było odszukać wejścia do schronów, przy których miałby być zlokalizowane nadajniki - mówi Piotr Golicz, który wyjaśnia także zasady wg których funkcjonuje system.
Układ emituje sygnał
elektromagnetyczny o stałej częstotliwości z zakresu 4100Hz-5850Hz, podzielonego na 8 podzakresów tzw. kanałów.
- Całość, podobnie jak starszy GON, jest umieszczona w pokrywie lampy górniczej i zasilana jest z jej akumulatora. Aby zagwarantować skuteczność takiej metody lokacji musi być przestrzegany system kontroli i nadzoru. Na pokrywie lampy umieszczona jest kontrolka sygnalizująca emisję sygnału nadajnika GLON. Ponadto pracownicy lampowni posiadają ręczne indykatory do kontroli codziennej lamp, a na nadszybiach umieszczone są stacjonarne kontrolery sygnału. Urządzenia precyzyjnie mierzące parametry pracy nadajników posiadają natomiast producenci lamp, jak i, mająca nadzór nad systemem ratownictwa, Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego w Bytomiu. Muszę dodać, że każdorazowe wprowadzenie przez producenta nowej lampy jest poprzedzane szczegółowymi badaniami prowadzonymi w CSRG. Między innymi przeprowadza się badania klimatyczne - po wyświeceniu lampy utrzymywane są przez 7 dni w granicznych temperaturach i wilgotności, a co 6 godzin kontroluje się parametry pracy nadajnika. Pozwala to określić odporność samego nadajnika ale również samej lampy, a zwłaszcza akumulatora na pracę w warunkach ekstremalnych - wyjaśnia zastępca kierownika Laboratorium Badania i Opiniowania Sprzętu w Centralnej stacji Ratownictwa Górniczego.
Poznaliśmy już metody według jakich działa nadajnik. Jednak, aby zlokalizować sygnał konieczny jest odbiornik. W systemie rolę tą spełnia wspomniany już GLOP, który jest zamknięty w metalowej skrzyni o wymiarach 240 x 130 x 157 mm. Jego masa to 3,3 kg. Pulpit GLOP składa się dwóch wyświetlaczy, miernika natężenia sygnału, diod wskazujących kanały oraz pokręteł i przycisków, które umożliwiają sterowanie urządzeniem. Odbiornik przy namierzaniu sygnału pokazuje odległość od niego, jego natężenie oraz kanał na którym jest on nadawany. Wskazania GLOP mogą także mieć postać dźwiękową, której charakter zmienia się w zależności od tego jak blisko nadajnika znajduje się urządzenie. Czujnikiem pomiarowym jest antena izotropowa (niezależna od kierunku) o wadzę 1,3 kg.
- Działanie systemu polega na pomiarze natężenia pola magnetycznego pochodzącego od nadajników zblokowanych z akumulatorem lampy górniczej. Właściwy dobór częstotliwości pracy oraz budowa nadajnika umożliwia ocenę odległości między nadajnikiem a odbiornikiem, czyli między górnikiem a ratownikiem z dokładnością ok. 10 proc. w zakresie odległości 2-25 m - wyjaśnia Piotr Golicz.
W tym miejscu
wypada przybliżyć warunki prowadzenia akcji ratowniczych z wykorzystaniem radiolokacji.
- Przekopując zawał ratownicy poruszają się na kolanach w drążonym chodniku. Ze względu na tempo akcji przekrój poprzeczny chodnika może wynosić zaledwie ok. 0,5m na 0,5m. W tych warunkach operator wczołgując się do przodka, dokonuje kolejnych po sobie pomiarów. Antena o wymiarach ok. 20x20x20 cm pozwala na wykonywanie niewielkich ruchów i na podstawie zmian odczytu odległości, wprawny ratownik jest w stanie dość precyzyjnie określić kierunek, z którego dociera najsilniejszy sygnał wskazujący lampę zasypanego górnika. W razie potrzeby do GLOP podpina się antenę kierunkową tzw. szperacz - opowiada zastępca kierownika Laboratorium Badania i Opiniowania Sprzętu w Centralnej stacji Ratownictwa Górniczego, który prowadzi także wykłady dla ratowników z zakresu radiolokacji.
W galerii: Elementy systemu GLON-GLOP, czyli Górniczy Lokacyjny Osobisty Nadajnik i Górniczy Lokacyjny Odbiornik Pomiarowy (zdjęcia: Maciej Dorosiński - portal górniczy nettg.pl).
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Mam taką lampę, lekka, fajna, ale przy starej RC12 lepiej mi się pracowało mimo, że była bardziej ciężka...
Komentarz usunięty przez moderatora z powodu złamania regulaminu lub użycia wulgaryzmu.