Na 110 893 osoby zatrudnione w polskim górnictwie węgla kamiennego 5182 mają uprawnienia emerytalne. Jedynie 527 pracowników ma już ustaloną datę odejścia z pracy. Największa liczba potencjalnych emerytów - aż 2760 - pracuje w Kompanii Węglowej.
- Z naszych szacunków wynika, że w br. 6373 osoby nabędą prawo do emerytury - mówi w rozmowie z Trybuną Górniczą Zbigniew Madej, rzecznik prasowy spółki.
Według informacji Wojciecha Jarosa, rzecznika Katowickiego Holdingu Węglowego, wśród 384 pracowników mających prawo do emerytur jedynie 13 zatrudnionych jest na powierzchni. W Holdingu do końca roku uprawnienia emerytalne uzyska ok. 500 osób.
1160 uprawnionych, w tym 1072 pod ziemią, zatrudnia Jastrzębska Spółka Węglowa. Jak zdradza Katarzyna Jabłońska-Bajer, w tej grupie są trzy osoby, które uprawnienia emerytalne nabyły aż 10 lat temu.
Jeszcze do niedawna pracownicy ze szczególnymi kwalifikacjami namawiani byli przez pracodawców do odkładania decyzji o emeryturze. Był to jeden ze sposobów na zamaskowanie luki pokoleniowej, powstałej w branży na skutek programu restrukturyzacji z przełomu wieków. Sytuacja uległa jednak zmianie. Odtworzenie szkolnictwa górniczego i przyjęcia do spółek węglowych, prowadzone przez kilka lat spowodowały, że naturalny proces zastępowania pokoleń następuje w miarę płynnie. Dzisiaj artykułowanym coraz głośniej problemem jest brak pracy dla ludzi młodych. Tylko w największej ze spółek - Kompanii Węglowej - pod koniec 2012 r. na rozpatrzenie oczekiwało ponad 30 tys. podań o pracę.
Pracujący emeryci
Czytelników Trybuny Górniczej nic tak dotąd nie wzburzyło. 109 postów umieścili internauci pod polemiką ZZ Kadra z kopalni Brzeszcze z wypowiedzią przewodniczącego WZZ Sierpień 80 Bogusława Ziętka w sprawie zatrudniania w kopalniach osób z uprawnieniami emerytalnymi. Przewodniczący Sierpnia 80 argumentował na łamach Dziennika Zachodniego, iż "górnicy sami pod sobą dołki kopią", nie przechodząc na emerytury w chwili uzyskania uprawnień. W jego opinii przez taką postawę ci, którzy mają do przepracowania jeszcze kilka lat, mogą nie mieć prawa do wcześniejszej emerytury.
- Zarząd ZZ Kadra Brzeszcze zgadza się z faktem, że jednym z elementów obciążających wynik finansowy Kompanii Węglowej są koszty osobowe, a zarazem pracownicy z uprawnieniami do wcześniejszej emerytury, którzy mogliby odejść sami zgodnie z prawem państwa polskiego. Umowę o pracę może rozwiązać również pracodawca, ale zgodnie z obowiązującym prawem pracy, a nie poprzez dyskryminowanie, nękanie i mobbingowanie pracownika - argumentował w odpowiedzi Bogusław Studencki, przewodniczący ZZ Kadra w Brzeszczach.
Komentarze naszych czytelników były bardzo różne. Jedni, jak "brzeszczanin", pisali: "To jest prawda, że przez emerytów, którzy jeszcze pracują na kopalniach, mogą stracić pracę lub zostać alokowani po innych kopalniach ludzie, którzy mają przed sobą jeszcze kupę lat do emerytury górniczej...".
Inni, jak użytkownik Lolo, twierdzili z kolei, że związki zawodowe mają stać na straży przestrzegania praw pracowniczych i działania zgodnie z przepisami, a rolą pracodawcy jest stworzenie narzędzia, które pozwoli podziękować emerytom za pracę, ale "zgodnie z przepisami i z należytym im szacunkiem".
Prawo czy obowiązek
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 lutego 2010 r. osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie stanowi samo w sobie przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę. W opinii specjalistów zajmujących się prawem pracy także pracownik nie jest zobowiązany do rozwiązania stosunku pracy z powodu nabycia uprawnień emerytalnych, o ile nie chce z nich jeszcze skorzystać. Skorzystanie z emerytury jest przecież prawem, nie obowiązkiem ubezpieczonego (pracownika). Dlatego naciski przełożonego, zmierzające do skłonienia pracownika do rozwiązania umowy o pracę, w związku z możliwością przejścia na emeryturę, są niezasadne.
Równocześnie Kodeks pracy, w przepisach regulujących wypowiadanie umowy o pracę, nie wskazuje okoliczności, które nie mogą stać się przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca ma swobodę wskazania przyczyny, która jego zdaniem uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, ale w przypadku zaskarżenia przez pracownika wypowiedzenia, zasadność przyczyny podlega ocenie sądu.
Uprawnienia emerytalne są natomiast akceptowanym kryterium wyboru pracowników do zwolnienia z pracy, szczególnie w razie konieczności zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy. Potwierdzają to m.in. wyroki Sądu Najwyższego z: 8 czerwca 1999 r., 15 października 1999 r., 23 stycznia 2001 r. i 3 grudnia 2003 r.
"Wytypowanie do zwolnienia pracownika, który po zwolnieniu z pracy będzie miał zapewnione środki potrzebne na utrzymanie siebie i rodziny w postaci świadczeń emerytalnych, do których nabył uprawnienia, stanowi akceptowalne społecznie, zgodne z zasadami współżycia społecznego, nienaruszające usprawiedliwionego interesu osób uprawnionych i niedyskryminujące kryterium doboru pracowników do zwolnienia, ponieważ nie pozbawia pracy i środków utrzymania tych pracowników, którzy nie mają uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a więc zabezpieczenia materialnego" - czytamy w uzasadnieniu do uchwały Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2009 r.
Oddaj pracę młodemu
Na początku br. w kopalniach Jastrzębskiej Spółki Węglowej rozpoczęła się akcja społeczna "Młodzi czekają na pracę". Poprzez plakaty informacyjne i apele w mediach członkowie zarządu Spółki starali się uświadomić pracownikom posiadającym uprawnienia emerytalne, że praca jest dobrem, którym mogą się podzielić ze swoimi dziećmi.
- W naszym regionie mnóstwo młodych ludzi ma problem z podjęciem pracy i rozpoczęciem dorosłego życia. Ta kwestia jest szczególnie nabrzmiała w dobie spowolnienia gospodarczego. Jednocześnie w kopalniach pracuje bardzo wiele osób posiadających uprawnienia emerytalne. W skali JSW jest to prawie 1200 pracowników. Pracodawca, zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, nie ma prawa zmusić pracownika do przejścia na emeryturę.
- Chcemy jednak wywołać pewną dyskusję na ten temat: skoro potencjalny emeryt posiada bezpieczeństwo socjalne, to może powinien zwolnić miejsce pracy dla osoby młodej - tłumaczył ideę akcji podczas konferencji prasowej Jarosław Zagórowski, prezes JSW.
Potwierdził, że trudno jest przyjąć na stanowisko doświadczonego pracownika kogoś zaraz po szkole, argumentował jednak, że gdy cała organizacja awansuje, znajdzie się też miejsce pracy na niższym stanowisku dla młodego adepta.
- Mamy 20 tys. podań o pracę, współpracujemy ze szkołami w regionie, ale z punktu widzenia ekonomicznego zatrudnienie w Spółce nie może pęcznieć - tłumaczył prezes.
Na początku tego tygodnia Katarzyna Jabłońska-Bajer, rzecznika JSW, rozmawiała z TG o przebiegu akcji. Dotąd działania podjęte przez spółkę nie przyniosły znaczącego efektu.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
