Komitet Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi Polskiej Akademii Nauk przedstawił opinię o gazie z łupków; opinię studzącą huraoptymizm - głównie polityków. W niej "dostaje się" nieco Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - Państwowemu Instytutowi Badawczemu. Specjalnie dla portalu górniczego nettg.pl do opinii Komitetu ustosunkowuje się dyrektor PIG, prof. Jerzy Nawrocki:
Słusznym spostrzeżeniem KZGSM PAN jest to, że wiele definicji związanych z geologią złożową w przypadku złóż niekonwencjonalnych trzeba będzie zmodyfikować lub wręcz napisać od nowa. Nie mogą to być jednak definicje "obciążone" podejściem konwencjonalnym, które niestety jest widoczne w opinii tego ciała. Znajduję tam również pragnienie zintensyfikowania badań polskich złóż niekonwencjonalnych przez polskie środowisko badaczy złóż konwencjonalnych.
Trzeba jednak pamiętać, że nowa informacja geologiczna, niezbędna na przykład do uaktualniania prognoz zasobów, na tym etapie jest pilnie strzeżoną własnością firm poszukiwawczych, co trzeba uszanować. Państwowa służba geologiczna, w ramach nadzoru Ministerstwa Środowiska nad procesem koncesyjnym, będzie oczywiście analizować wszystkie dane, kluczowe dla rozpoznania w skali całego obszaru złożowego.
Zasoby przemysłowe to już końcowy etap zagospodarowania złoża - tuż przed uruchomieniem kopalni. Wynikają z projektu zagospodarowaniu złoża, który sporządza się na podstawie dokumentacji geologicznej. Mówienie więc o zasobach przemysłowych jest obecnie dalece przedwczesne.
Wydaje się, że autorzy opinii niestety miejscami nie rozróżniają zasobów złóż konwencjonalnych i bardzo specyficznych złóż niekonwencjonalnych.
Ich wielkość przemysłową przyniesie dopiero kosztowna eksploatacja. Nie można ich zdefiniować za pomocą ograniczonej liczby otworów poszukiwawczych. Nikt nie będzie wiercił głębokich otworów o charakterze tylko dokumentacyjnym. Na stopień wydobycia gazu złóż niekonwencjonalnych wpływa wiele parametrów o bardzo dużej wgłębnej i obocznej zmienności.
PIG-PIB wykonał tylko jeden szacunek zasobów węglowodorów konwencjonalnych - w 1984 roku, przy pomocy metody objętościowej. To zamierzchłe czasy.
Wszystkie następne prognozy - od 1991 roku poczynając - zostały wykonane przez zespół prof. Góreckiego z AGH. Dane o których pisze KZGSM PAN są zbliżone do prognoz prof. Góreckiego, ale z żadną się nie pokrywają.
Nie wiadomo skąd Komitet ten wziął liczbę 1726,9 mld m3 i dlaczego przypisuje go PIG? Metoda genetyczna oceny zasobów stosowana przez AGH dla złóż konwencjonalnych jest całkowicie odmienna od metod stosowanych dla prognoz zasobów węglowodorów złóż niekonwencjonalnych przez amerykańską służbę geologiczną USGS, PIG-PIB, czy też ostatnio niemiecką służbę geologiczną BGR.
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że przy bardzo ograniczonej ilości danych, tylko analogowo-statystyczne podejście do tego typu obliczeń pozwala na stworzenie prognozy zasobów o definiowalnych granicach błędu. Poza obliczeniami prognoz zasobów złóż niekonwencjonalnych zastosowano je np. przy szacowaniu globalnym węglowodorów Arktyki, ukrytych pod lodem.
Zdanie z opinii KZGSM wskazujące na to, że "w Polsce dotychczas nie udokumentowano złóż gazu łupkowego" może wprowadzać w błąd czytelnika, który może utożsamiać je z brakiem dowodów na istnienie tego surowca.
Tymczasem upublicznione wyniki wielkości desorpcji gazu z rdzeni pobranych na obszarach koncesyjnych wskazują, że gaz ten jest w ilościach nie różnych od tych obserwowanych w eksploatowanych basenach amerykańskich.
Jednak dla ekonomicznego wydobycia tego surowca, poza jego bardzo zmieniającą się na świecie ceną, niezwykle istotnym jest wiele innych parametrów nie związanych z ilością gazu zamkniętego w przestrzeni geologicznej. Jest to na przykład stopień jego wydobywalności, czy też wielkość panującego w danym miejscu ciśnienia złożowego. Pierwszy parametr zależy od przyjętej technologii wydobywczej, która może być przypisana tylko do konkretnego miejsca złoża. Technologia ta będzie między innymi uzależniona od rodzaju i wielkości przestrzeni porowej zawierającej gaz.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Tajemnicza” dla Pana prof. dr hab. J. Nawrockiego wielkość zasobów perspektywicznych gazu ziemnego (w złożach konwencjonalnych): 1726,9 mld m3 pochodzi z opracowania (publikowanego w 2011 r.): „Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski” (str. 40, tab. 5.1.8), wykonanego na zlecenie Ministerstwa Środowiska w PIG-PIB. Są to podobnie jak w przypadku gazu łupkowego tylko zasoby perspektywiczne domniemane, oczekiwane. Szacowane są inną metodą gdyż wynika to ze specyfiki złóż. Szacowanie przewidywanych zasobów „gazu łupkowego” a ściślej gazu w łupkach gazonośnych jest odmienne niż stosowane obecnie w przypadku złóż „tradycyjnych”. Dokonane zostało metodą analogii do złóż Amerykańskich. Są to zatem tylko zasoby oczekiwane, a nie stwierdzone. Przedstawione przez PIG-PIB oszacowanie przewidywanych zasobów „gazu łupkowego” w Polsce jest bardzo rzetelne i zgodnie z najlepszym stanem wiedzy. Jednakże autorzy Raportu stwierdzają (str. 18 Raportu), że „ trudno w sposób jednoznaczny znaleźć amerykański analog”, a zatem uzyskane wyniki obarczone są niepewnością. Mimo to duża wielkość oczekiwanych zasobów stanowi mocną podstawę dla prowadzenia prac poszukiwawczych. Na razie można mieć tylko nadzieję, że uwieńczone one zostaną sukcesem, ale ani jego skali ani korzyści gospodarczych jakie one mogą przynieść, ocenić nie sposób. Nieodłącznym elementem szacowania zasobów jest zawsze ich klasyfikacja w zależności od stopnia zbadania i wiarygodności uzyskanych wyników. W przypadku zasobów węglowodorów, w tym także „gazu łupkowego” stosowana jest, uzgodniona w skali międzynarodowej, klasyfikacja PRMS (Petroleum Resources Management System). W tej klasyfikacji dotychczas szacowane zasoby „gazu łupkowego” w Polsce mieszczą się w klasie nieodkrytych („undiscovered resources”), tylko przewidywanych, domniemanych (wyróżnianych też jako „speculative” w innych klasyfikacjach). Są one jedynie podstawą do oceny celowości podjęcia prac poszukiwawczych. Dopiero te prace mogą doprowadzić do potwierdzenia rzeczywiście istniejących akumulacji gazu (złóż gazu łupkowego), stwierdzenia jego ilości, której wykorzystanie może być możliwe i która może być udokumentowana. Wówczas też można mówić o złożach gazu łupkowego. Stwierdzane zasoby są klasyfikowane jako możliwe do wykorzystania („contingent resources”). Tylko te zasoby mogą być podstawą do oceny ich ewentualnego znaczenia gospodarczego, tworzenia wstępnych planów ich wykorzystania i tylko na tej podstawie można mówić o rzeczywistym znaczeniu gospodarczym złóż. Samo stwierdzenie obecności gazu w łupkach nie jest jednoznaczne ze stwierdzeniem jego złoża. W każdym przypadku niezbędne jest określenie wielkości nagromadzenia gazu, którego wydobycie może być ekonomicznie uzasadnione (lub mówiąc inaczej gospodarczo uzasadnione). Nie trzeba tu zmieniać definicji stosowanych w geologii złożowej tylko je odpowiednio interpretować. Nie spotykamy się tu z zagadnieniami całkiem nowymi i zagadkowymi, gdyż zbliżonego typu „niekonwencjonalne” złoża gazu ziemnego tworzy metan w formacjach węglonośnych, w szczególności w pokładach węgla. Nie mniej, słusznie uwa za prof. J. Nawrocki, że wiele zagadnień wymaga jednak jeszcze wyjaśnienia i dyskusja na ten temat jest jak najbardziej potrzebna. Opinia Komitetu Zrównoważonej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN na temat "gazu łupkowego" została sformułowana przez zespół specjalistów w zakresie geologii gospodarczej, złożowej i górniczej posiadających wieloletnie doświadczenie w zakresie szacowania zasobów złóż, również niekonwencjonalnych i jest dostępna na stronie internetowej Komitetu.