Rocznice podpisania porozumień jastrzębskiego i katowickiego świętowane będą w Jastrzębiu-Zdroju: 3 i 8 września. Dokładnie w 32. rocznicę tego wydarzenia, na placu przy kopalni Zofiówka (w 1980 r. - Manifest Lipcowy), o 18.00 odprawiona zostanie msza polowa. Będzie ją koncelebrował metropolita górnośląski abp. Wiktor Skworc.
Natomiast 8 września na od 16.00 Stadionie Miejskim w Jastrzębiu zabrzmi muzyka, a na niebie wypalą fajerwerki. Na scenie pojawią się The Blues Experience i Kabaret Młodych Panów. Jako gwiazda wieczoru wystąpi grupa Dżem.
Teraz...
Ta rozrywkowa, można powiedzieć, część obchodów od lat organizowana jest wg schematu: jest co świętować, musi być wesoło, ludzie chcą się bawić. Obchody 3 września mają bardziej oficjalny charakter.
- To będzie pierwsza msza polowa w historii obchodów organizowanych w Jastrzębiu-Zdroju. Takie msze odprawiane były podczas strajków w sierpniu 1980 roku - podkreśla Dominik Kolorz, przewodniczący śląsko-dąbrowskiej Solidarności..
Muzyka i kabaret podczas rodzinnego festynu, to nie wszystko co związek chce zaproponować uczestniczącym w obchodach. Związkowcy poradzą... jak założyć związek zawodowy i dlaczego warto to zrobić. Przy specjalnych stolikach promocyjnych związkowi prawnicy będą udzielać porad z prawa pracy.
Wówczas...
Porozumienie jastrzębskie było trzecim, po gdańskim i szczecińskim, podpisanym latem 1980 r. Zdaniem wielu historyków, masowe strajki na Śląsku, których efektem były ustalenia zawarte w Jastrzębiu, wpłynęły na tempo i skuteczność negocjacji prowadzonych w Gdańsku i Szczecinie, a podpisanie porozumienia jastrzębskiego przypieczętowało wcześniejsze umowy.
Porozumienie katowickie zostało zawarte przez komisję rządową (powołaną zarządzeniem nr 39 z 9 września 1980 r. prezesa Rady Ministrów) z Międzyzakładowym Komitetem Robotniczy z tymczasową siedzibą w Hucie Katowic. Dotyczyło gwarancji realizacji porozumienia zawartego przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Gdańsku z Komisją Rządową zawartego w 31 sierpnia 1980 r.
Pierwsze jastrzębskie dotyczyło akceptacji 21 postulatów gdańskich oraz 8 własnych, dołożonych przez górników. Podpisano je 3 września ok. 5.40 rano, po kilkunastu godzinach negocjacji. Ustalono m.in. wprowadzenie wszystkich wolnych sobót od początku 1981 r. oraz przyjęto zasadę bezwarunkowego przestrzegania dobrowolności pracy w dni ustawowo wolne. Na mocy Porozumienia Jastrzębskiego zniesiono czterobrygadowy system pracy górników, co dało im wolne niedziele. Ustalono też, że postulatem obniżenia wieku emerytalnego górników, aby m.in. mogli przechodzić na emeryturę po 25 latach pracy pod ziemią, zajmie się Sejm PRL.
Spora część przyjętych postulatów dotyczyła spraw socjalnych górników, ale także one miały później znaczenie dla pracowników w całej Polsce. Np. częstą wśród górników pylicę płuc zaliczono do chorób zawodowych, a jednocześnie uzależniono zaliczanie innych chorób do tej kategorii od opinii związków zawodowych, z czego korzystały potem także inne branże.
Porozumienie katowickie, podpisane 11 września w ówczesnej Hucie Katowice, zawierało 9 punktów. Podpisane gwarancje polegały m.in. na "Publikowaniu informacji o działalności Niezależnych Związków we wszystkich ośrodkach masowego przekazu /radio, telewizja, prasa/ w stopniu uzasadnionym ich wielkością i znaczeniem, jak również umożliwianie przedstawicielom Niezależnych Związków występowania w środkach masowego przekazu".
- Często zapomina się o czwartym porozumieniu - katowickim, tym z Huty. Tymczasem, to tu zażądaliśmy, by wszystkie porozumienia obowiązywały w całej Polsce, a nie lokalnie! To tu zażądaliśmy jednego, zarejestrowanego NSZZ, kont bankowych. To reprezentacja z Huty wymusiła na Wałęsie i innych ogólnopolski charakter związku. Przyjechaliśmy do Gdańska 17 września i przekonywaliśmy. Przekonaliśmy. I podpowiedzieliśmy, że ogólnopolski związek o strukturze federalnej, regionalnej musi mieć nazwę. Zaproponowaliśmy, by się nazywał tak, jak biuletyn strajkowy w gdańskiej stoczni. Statut związku też był od nas - wspomina Andrzej Rozpłochowski, sygnatariusz porozumień katowickich.
Tydzień po podpisaniu porozumienia katowickiego powstał NSZZ Solidarność. Przed 13 grudnia 1981 w szeregach związku było dziesięć milionów Polaków.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
