Mijający rok był dobry dla górnictwa. Takie konstatacje wracają w ocenach nie tylko przedsiębiorców z tej branży, chociaż zwykle z dopowiedzeniem, że mógł być lepszy.
Ustabilizował się poziom wydobycia, które spadało znacznie wolniej niż przed rokiem. Po trzech kwartałach - precyzyjne dane za cały rok pojawią się zapewne dopiero za kilka tygodni - ten spadek wyniósł niespełna 1 proc., chociaż o ponad 3 proc. w proporcji do analogicznego okresu sprzed roku wzrosła sprzedaż. Produkcja węgla spadła więc niby niewiele, ale szkoda, że górnictwo nie zdołało w pełni wykorzystać sprzyjającej koniunktury. Nie można bowiem zapominać, że - według szacunkowych jeszcze ocen - do Polski wpłynęło w mijającym roku z zewnątrz ponad 15 mln t węgla, czyli o 1 mln t więcej niż w ubiegłym.
Cenowy upominek rynku
W mijającym roku zdecydowanie wzrosły zyski producentów węgla. Już w końcu września wynik finansowy tej gałęzi górnictwa sięgnął prawie 1,8 mld zł, zatem był prawie dwukrotnie wyższy niż w tym czasie rok wcześniej. W konsekwencji poprawiała się płynność finansowa i rentowność spółek węglowych. Zwiększaniu przychodów branży sprzyjał przede wszystkim niesamowity wzrost cen węgla. W pierwszych trzech kwartałach mijającego roku - w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego - ceny węgla energetycznego wzrosły o 10 proc., zaś koksowego - aż o prawie 43 proc.
Czarną chmurą nad polskim górnictwem - szerzej: nad polską gospodarką - jest narastająca presja Unii Europejskiej na ograniczanie udziału węgla w produkcji energii elektrycznej. Związane z branżą środowisko naukowe odpowiada na nie badaniami nad innowacyjnymi, czystymi technologiami pozyskiwania i spalania węgla, które mają sprzyjać produkcji energii bardziej przyjaznej dla środowiska. Innymi słowy Polska mówi Europie i światu: gospodarka niskoemisyjna - tak, natomiast niskowęglowa - nie. Prawda, że węgiel jest podstawą bezpieczeństwa energetycznego Polski, powodując, że w Unii Europejskiej jesteśmy w najwyższym stopniu uniezależnieni od dostaw surowców energetycznych z zewnątrz, ze szczególnym nasileniem wracała w wypowiedziach przedstawicieli rządu podczas niedawnych uroczystości barbórkowych.
Przyszłość w inwestycjach
W schyłek węgla nie wierzą na pewno górniczy przedsiębiorcy. W kilku ostatnich latach spółki węglowe przeznaczają na inwestycje od 2 do 3 mld zł rocznie. Tylko w okresie pierwszych trzech kwartałów tego roku nakłady inwestycyjne sięgnęły 2,2 mld zł i były o prawie 600 mln zł wyższe niż w tym samym czasie przed rokiem, czemu sprzyjały bardzo dobre wyniki finansowe. Najważniejszą pozycję stanowiły zakupy maszyn i urządzeń. Wydatki na nie uległy prawie podwojeniu. Sama Bogdanka zamierza w nadchodzącym roku przeznaczyć na inwestycje 587 mln zł. Jednak z perspektywicznego punktu widzenia szczególnie istotne - po kilkunastoletniej przerwie - jest ożywienie w budowie i pogłębianiu szybów. Istotne, ponieważ oznacza sięganie do nowych zasobów, uruchamianie nowych poziomów, rejonów i pól. Nowy szyb głębi - a w gruncie rzeczy buduje nową kopalnię - Jastrzębska Spółka Węglowa. Do takiej samej operacji przygotowuje się Południowy Koncern Węglowy. Pogłębianie najważniejszego dla przyszłości Katowickiego Holdingu Węglowego szybu Bronisław - a być może budowa całkiem nowego - jest zasadniczym projektem w kopalni Mysłowice-Wesoła.
Przedsiębiorcy górniczy nie tylko usiłują utrzymać, ale i zwiększyć poziom inwestycyjnego zaangażowania. Wobec nadzwyczaj ostrożnego podejścia krajowych instytucji finansowych do górnictwa i rozmiarów dyktowanych przez nie zabezpieczeń kredytowych, branża poszukuje nierutynowych źródeł pozyskania kapitału. W fazie końcowych negocjacji jest bezprecedensowy dotąd w tym sektorze program emisji obligacji korporacyjnych Katowickiego Holdingu Węglowego. Jego wartość miałaby przekroczyć miliard złotych, zaś maksymalny okres finansowania jest obliczany na pięć lat od daty emisji. Niewykluczone, że po taki instrument kredytowania inwestycji na dogodniejszych od bankowych warunkach sięgną także kolejne spółki.
Wydarzeniem mijającego roku był bez wątpienia lipcowy debiut Jastrzębskiej Spółki Węglowej na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Uczestniczący w nim wicepremier i minister gospodarki Waldemar Pawlak upublicznienie tej firmy postrzegał jako ważny sygnał dla inwestorów oraz dowód, że spółki węglowe mogą prowadzić rentowną i efektywną działalność z dobrymi perspektywami na przyszłość.
Zastrzyk młodości
Mimo niewielkiego spadku można mówić o stabilizacji zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego. Pracuje w nim niespełna 114 tys. osób. Jednak w porównaniu z rokiem ubiegłym kopalnie przyjęły w tym roku prawie dwukrotnie więcej pracowników. To tempo uzupełniania załóg było dopasowane do odejść, głównie tych na emerytury. Górnictwo ponownie dba przy tym o kształcenie swojej kadry. Na różnych poziomach: od szkół wyższych po zawodowe, ale też to doskonalące dla już czynnych zawodowo pracowników, podnoszących swoje kwalifikacje w systemie zajęć weekendowych i rozmaitych kursów. Coraz bardziej odczuwalny deficyt wykwalifikowanych pracowników odczuwają natomiast firmy specjalizujące się w usługach z zakresu budownictwa podziemnego.
W obrazie mijającego roku w górnictwie deprymuje wysoka wciąż liczba wypadków. Wprawdzie sektor ustrzegł się katastrofalnych zdarzeń, niemniej - przy niewielkim spadku wydobycia i zatrudnienia - nie może cieszyć mniejsza liczba wypadków ogółem. Tym bardziej - to zjawisko dotyczy górnictwa węgla kamiennego - że zdarzyło się więcej wypadków śmiertelnych i ciężkich.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
