Zdaniem Górniczej Izby Przemysłowo-Handlowej wprowadzenie, niektórych poprawek do ustawy Prawo geologiczne i górnicze stanowi przykład niedozwolonej działalności lobbingowej w procesie tworzenia prawa. GIPH przedstawił swoje stanowisko przewodniczącym sejmowych komisji, które biorą udział w pracach nad ustawą. Jego treść dotarła także do redakcji portalu nettg.pl.
Pan
Jan Wyrowiński
Przewodniczący Senackiej
Komisji Gospodarki Narodowej
Pan
Mariusz Sebastian Witczak
Przewodniczący Senackiej
Komisji Samorządu Terytorialnego
i Administracji Publicznej
Pan
Zdzisław Stanisław Pupa
Przewodniczący Senackiej
Komisji Środowiska
Poniżej przedstawiamy stanowisko GIPH dotyczące wniosków o wprowadzenie niektórych poprawek do ustawy Prawo geologiczne i górnicze z próbą o jego przeanalizowanie przed dzisiejszym posiedzeniem połączonych komisji senackich.
Poprawki nr 20 (wprowadzenie art. 117a), nr 31 (dodanie art. 182a), nr 30 (dodanie działu IXa) oraz proponowana przez Społeczny Komitet Ochrony Pielgrzymowic zmian art. 145 ust. 1 stanowią przykład niedozwolonej działalności lobbingowej w procesie tworzenia prawa. Na obecnym etapie prac legislacyjnych są niedopuszczalne, naruszają one bowiem zasady poprawnej legislacji wynikające z art. 2 oraz art. 119 Konstytucji. Co prawda Senat może uchwalić poprawki do ustawy uchwalonej już przez Sejm, tyle że w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego nie mogą one w istotny sposób zmieniać rozwiązań ustawy uchwalonej przez Sejm. Inaczej mówiąc TK dopuszcza tylko poprawki o charakterze redakcyjnym, stylistycznym, uściślającym itp. Aprobata odmiennego stanowiska, zakładającego że Senat ma w tej mierze dowolność, prowadziłaby bowiem do uchwalania ustaw z naruszeniem konstytucyjnej procedury (np. zasady trzech czytań); zob., w tej kwestii wyrok pełnego składu TK z dnia 4 listopada 2009 r. (Kp 1/08, OTK-A 2009/10/145, M.P. 2009/76/953. Przepisy o brzmieniu odpowiadającym wskazanym poprawkom były już przedmiotem prac sejmowych, tyle że zostały odrzucone.
Dot. dodania art. 117 a
Proponowane rozwiązanie nie wprowadza odmiennej regulacji unormowań czasu pracy, jakie kodeks pracy ustanawia dla stanowisk w podziemnych zakładach górniczych, ingeruje jednak w swobodę korzystania przez pracowników, zatrudnionych w podziemnych wyrobiskach górniczych zakładu górniczego z czasu wolnego.
Ponadto, ogranicza swobodę pracodawcy (przedsiębiorcy) do dopuszczenia osób do wykonywania czynności w podziemnych wyrobiskach górniczych zakładu górniczego w przysługujących im - w ramach nawiązanego z przedsiębiorcą stosunku prawnego - w czasie wolnym od pracy.
Należy to uznać za rozwiązanie nieuzasadnione, zbytnio ingerujące w sferę prywatną poszczególnych przedsiębiorców - w swobodę prowadzonej działalności, a w efekcie naruszające zasady równości określoną w art. 32 Konstytucji RP.
Dot. dodania art. 173 a - Dział IX a Kary pieniężne
Nakaz dokonywania określonych czynności zawarty w ust. 1 pkt. 2 d wchodzi w zakres kompetencji kierownika ruchu zakładu górniczego (KRZG). Właściwy organ nadzoru górniczego posiada w kompetencjach nakaz doprowadzenia do zgodności z zapisami ustawy, stąd pkt. 2 d jest nieprecyzyjny. Konsekwentnie powyższy zapis dotyczy również punktów 2c, 2f.
Wymienione w art. 173 a ust. 2 czyny zagrożone karą, są w kompetencji różnych osób dozoru ruchu, bezpośrednio odpowiedzialnych za ich realizację. Sformułowanie "dopuszcza do wykonywania czynności" nie jest jasno sprecyzowane i może być dowolnie interpretowane. Jako przykład ust. 2 pkt. 4 dotyczący dopuszczenia do wykonywania czynności w ruchu zakładu górniczego osób, które nie posiadają wymaganych kwalifikacji jest dalece nieprecyzyjny, bowiem KRZG wydaje pracownikowi upoważnienie do obsługi konkretnych maszyn i urządzeń, co poprzedzone jest stosowym kursem lub szkoleniem. Natomiast KRZG nie kieruje pracownika na stanowisko pracy. Sformułowanie zawarte w ust. 2 pkt 4 dopuszcza więc interpretację jako tolerowanie przez KRZG nieprawidłowości podwładnych i sugeruje, że ma on wiedzieć o każdej czynności wykonywanej przez załogę. Takie zapisy dyskwalifikują przepis art. 173 a ust. 2, bowiem trudno sprecyzować czyny zagrożone karą.
W dotychczasowej praktyce przekraczanie przepisów było zagrożone sankcjami karnymi lub dyscyplinarnymi określonymi w toku postępowania administracyjnego lub karnego. Zapisy tej ustawy co do stosowania kar pieniężnych zgodnie z art. 173 a nie mają powiązania z obowiązującym trybem karnym i dyscyplinarnym, nie precyzują sposobu dochodzenia do decyzji nakładającej karę, nie określają również trybu odwoławczego (np. wynikającego z prawa cywilnego).
Treść art. 173 a ust. 3 nakłada bardzo wysokie kary w stosunku do przychodów przedsiębiorstwa lub osoby cywilnej, pozostawiając ustalenie wysokości kary Prezesowi WUG bez określenia kryterium regulującego jej wymiar, a zawarte w ust. 4 zapisy dotyczące określenia działalności podmiotu oraz jego możliwości finansowych sugerują subiektywną ocenę.
Zapisy ust. 5 są sprzeczne z prawem do obrony. Pewne dane podlegają ujawnieniu jedynie na polecenie organów sądowych, a interpretacja tego zapisu w ust. 5 jest nieprecyzyjna. Minimalna możliwa kara, tak w przypadku przedsiębiorcy jak i osoby cywilnej ma bardzo drastyczny wymiar. Istotą działań Prezesa WUG jest dbałość o przestrzeganie m.in. przepisów ustawy nie zaś nakładanie wysokich kar, co powinno pozostać w kompetencjach organów sądowych.
Dot. proponowanej przez Społeczny Komitet Ochrony Pielgrzymowic (SKOP) zmiany art. 145 ust. 1.
W przedmiotowej poprawce proponuje się dopisanie do art. 145 ustawy drugiego zdania w brzmieniu: "Domniemuje się, że szkoda spowodowana w terenie górniczym została wyrządzona ruchem zakładu górniczego, prowadzącego działalność w jego granicach".
Przedmiotowa poprawka w sposób nieprzemyślany wyłącza jedną z podstawowych zasad cywilistycznych, tj. że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ustawodawca może oczywiście wprowadzić wyjątki od zasady ogólnej, jednak muszą to być sytuacje szczególnie uzasadnione, np. gdyby udowodnienie jakichś faktów było dla poszkodowanego niemożliwe bądź bardzo utrudnione. W przypadku spraw o szkody górnicze z reguły o tym, czy szkoda jest konsekwencją ruchu zakładu górniczego rozstrzyga opinia biegłego, którego powołuje sąd. Po przyjęciu proponowanego zapisu, za sporządzenie takiej opinii płaciłby przedsiębiorca górniczy. W żaden sposób nie zmieniłaby się natomiast sytuacja osoby pokrzywdzonej.
Zwraca również uwagę nieprecyzyjny zapis poprawki, w sytuacji gdy podstawową kwestią powinna być precyzja ustawodawcy w tworzeniu prawa. Z proponowanego zapisu nie wynika, o jakie szkody chodzi. Czy o każdą szkodę spowodowaną w terenie górniczym (nawet niezwiązaną z ruchem zakładu górniczego)? Zdaniem Izby, z przesłanego przez SKOP pisma wynika, że dopisane drugie zdania wprowadza właśnie domniemanie odpowiedzialności przedsiębiorcy górniczego za każdą ze szkód wyrządzonych na terenie górniczym. Po pierwsze, jeśli taki zapis (o domniemaniu odpowiedzialności przedsiębiorcy górniczego) miałby znaleźć się w ustawie, powinien zostać doprecyzowany. Po drugie, trzeba mieć na uwadze, że w konsekwencji przyjęcia proponowanego brzmienia art. 145 ust. 1 należy się obawiać fali roszczeń wobec przedsiębiorców górniczych, w tym prób wyłudzania odszkodowań. Po trzecie, nie każda szkoda występująca w terenie górniczym jest skutkiem działalności ruchu zakładu górniczego, natomiast proponowane brzmienie poprawki spowoduje, że automatycznie to przedsiębiorca górniczy będzie uważany za odpowiedzialnego za taką szkodę. Co za tym idzie, wzrośnie nieporównywalnie liczba spraw sądowych (podczas, gdy obecnie jedynie niewielka liczba zgłaszanych roszczeń ma swoje rozstrzygnięcia na salach sądowych, większość spraw kończy się bowiem polubownie) i wydłużenie czasu ich załatwiania. Pamiętać należy jednak, iż w sytuacji wykazania przez przedsiębiorcę górniczego, że szkoda nie została spowodowana ruchem zakładu górniczego, to strona przegrana zostanie obciążona kosztami procesowymi.
W nawiązaniu do powyższego, brak jest zdaniem Izby podstaw do wyłączenia zasady ogólnej dotyczącej ciężaru dowodu, ponieważ proponowane rozwiązanie wcale pozycji pokrzywdzonego szkodami górniczymi nie poprawi, a może tylko zachęcić (niekoniecznie poszkodowanych przez ruch zakładu górniczego) do występowania z roszczeniami odszkodowawczymi.
Mając na uwadze powyższe, Górnicza Izba Przemysłowo-Handlowa wnosi o odrzucenie wyżej wymienionych poprawek.
Jednocześnie podtrzymujemy nasze stanowisko przedstawione w piśmie z dnia 19 maja 2011 r. (L. dz. 714/2011) popierające wprowadzenie zapisów obecnej poprawki nr 3 dotyczącej uregulowania stanu prawnego w zakresie opodatkowania podziemnych wyrobisk górniczych.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
