Polska Grupa Energetyczna wyraziła wolę dokończenia budowy elektrowni szczytowo-pompowej Młoty w Górach Bystrzyckich. PGE zapowiedziała też podpisanie umowy inwestycyjnej z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Tymczasem miejsce przerwanej budowy elektrowni znajduje się w obszarze Natura 2000 Sztolnia w Młotach PLH020070, a także na terenie Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Natura 2000 Dolina Bystrzycy Łomnickiej PLH020083. Są to miejsca chronione prawem ze względu m.in. na nietoperze hibernujące w wyrobiskach górniczych, powstałych na potrzeby budowy elektrowni. Które akty prawne musiałyby zostać uchylone, żeby budowa elektrowni musiała zostać wznowiona?
- W związku z faktem, że w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska we Wrocławiu nie toczy się żadne postępowanie dotyczące budowy elektrowni w Młotach, nie wpłynęły wnioski w tym zakresie, nieznany jest zakres prac i szczegółowa lokalizacja poszczególnych obiektów. Wobec powyższego odpowiedź na to pytanie nie może zostać udzielona - odpowiada Katarzyna Łapińska, zastępca regionalnego dyrektora ochrony środowiska we Wrocławiu.
Miejscem newralgicznym ze względu na nietoperze jest tunel w skale, zwany sztolnią obiegową. Planowano, by skierować nim wody rzeki Bystrzycy w czasie wznoszenia zapory, tworzącej sztuczne jezioro na potrzeby elektrowni.
Najliczniejszym zimującym gatunkiem nietoperza w sztolni obiegowej w Młotach jest mopek (Barbastella barbasellus). Wyniki liczeń ostatniego krajowego monitoringu zimowych stanowisk mopka wykonanych dla Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w sezonie 2015/2016 wykazywały 225 zimujących mopków. W następnych latach maksymalna stwierdzana liczebność to 386 osadników podczas liczenia z 6 lutego 2017 r. W trakcie liczeń wykonywanych na zlecenie RDOŚ odnotowano zbliżoną liczebności tego gatunku, konkretnie 30 grudnia 2019 r. – 337 osobników, 29 stycznia 2020 r. – 340 osobników.
Inne zimujące w sztolni gatunki nietoperzy to: nocek duży – maksymalnie 31 osobników, gacek brunatny – maksymalnie 9 osobników. Badacze spotkali też pojedyncze osobniki należące do gatunków: nocek Bechsteina, nocek orzęsiony, nocek Natterera, nocek wąsatek/Brandta, nocek rudy, nocek łydkowłosy, mroczek pozłocisty, mroczak posrebrzany, podkowiec mały.
Podczas corocznych liczeń chiropterolodzy dokonują kontroli stanu sztolni w Młotach i w przypadku stwierdzanych nieprawidłowości informują RDOŚ. Natomiast ostatnia kontrola obiektu dokonana przez pracowników RDOŚ odbyła się 7 czerwca 2022 r. - nie stwierdzono wówczas żadnych nieprawidłowości. Obiekt był właściwe zabezpieczony.
Sztolnia obiegowa jest tylko jednym z kilku wyrobisk, wykonanych przed wielu laty w Młotach przez Przedsiębiorstwo Robót Górniczych z Wałbrzycha. Czy w zasadniczych sztolniach elektrowni hibernują nietoperze, tego nie wiadomo.
- Inne obiekty nie były kontrolowane, bowiem stanowią zamknięte ze względów bezpieczeństwa obiekty związane z wstrzymaną budową elektrowni i nie są dostępne - przyznaje Katarzyna Łapińska z RDOŚ we Wrocławiu.
Sztolnię obiegową w Młotach tworzy jeden korytarz o długości około 500 m z dwoma bocznymi korytarzami długości około 30 i 90 m. Wszystkie wejścia usytuowane są blisko drogi asfaltowej prowadzącej przez miejscowość, na granicy lasu. Dwa wejścia zabezpieczone są kratami, a trzecie litymi drzwiami. Wejścia nie są oświetlone, ich otoczenie nie jest obecnie wykorzystywane.
- W 2010 r. wejście nr I zostało zamurowane, wcześniej była tu siatka, co spowodowało zmniejszenie ciągu powietrza i spowodowało wzrost temperatury w obiekcie do około 8 st. C. Z tego powodu nastąpił spadek liczebności mopków w roku 2011 o prawie 2/3 w stosunku do danych z sezonu zimowego z roku 2009/2010. Po interwencji chiropterologów i RDOŚ we Wrocławiu w miejsce wymurowanej ściany zamontowano jesienią 2011 r. kratę umożliwiająca wlot nietoperzy do sztolni, co poprawiło cyrkulację powietrza obniżenie temperatury od 0 do 4 st. C. Od tego czasu populacja nietoperzy jest stabilna i nie było konieczności podejmowania innych działań ochronnych. Nietoperze mają zapewniony swobodny wlot do zimowiska przez kraty z poziomymi elementami zamontowane w dwóch wejściach. W związku ze zmianami klimatycznymi liczebność gatunków jest powiązana z temperaturami panującymi w poszczególnych okresach zimowych - dodaje Katarzyna Łapińska.
Elektrownia szczytowo-pomowa we wsi Młoty w gminie Bystrzyca Kłodzka budowana była od 1972 r. z przerwami. Zasadnicze prace przerwano w 1981 r., potem głównie do końca XX w. przeprowadzono prace konserwacyjne. Kilkukrotnie zmieniał się właściciel elektrowni. W ówczesnych planach elektrownia miała mieć moc 750 MW, teraz mówi się o 1000 MW. Miałaby więc większą moc, niż każda z istniejących elektrowni szczytowo-pompowych w Polsce.
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, uchwalonym w 2013 r. przez Radę Miejską w Bystrzycy Kłodzkiej, zaznaczono, że „ze względu na ochronę siedliska nietoperzy w ramach obszaru natura 2000 „Sztolnia w Młotach” wyklucza się przy realizacji elektrowni wykorzystanie sztolni, w której znajduje się jedno z ważniejszych zimowisk mopka na Dolnym Śląsku”.
Obecnie w Polsce działa sześć elektrowni szczytowo-pompowych. Każda z nich jest deficytowa, to znaczy więcej energii zużywa się na pompowanie wody do zbiornika górnego, niż odzyskuje się poprzez jej spuszczenie. Ekonomiczna opłacalność funkcjonowania takich elektrowni wynika z różnych cen energii w godzinach nocnych i w ciągu dnia.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
Jaki problem wywiercić obok 30 m sztolni i przenieść nietoperze przed uruchomieniem elektrowni ?