Rozwijają zdolności językowe, kształcą umiejętność krytycznego myślenia, uczą punktualności i właściwego gospodarowania czasem, a nawet wzmacniają więzi rodzinne. Mowa o szachach. Uczą się w nie grać już przedszkolacy. Paweł Kwaśniewski, wydawca środków strzałowych w ruchu Ziemowit kopalni Piast-Ziemowit, pierwsze kroki stawiał dopiero jako piętnastolatek. Dziś z powodzeniem występuje w ligach polskiej i niemieckiej.
Za kolebkę szachów uznawane są Indie. W różnych częściach Europy m.in. w południowej części Półwyspu Iberyjskiego i w Skandynawii znano je już w X–XI w. W epoce Odrodzenia nastąpił „złoty okres” szachów, szczególnie w Hiszpanii i Włoszech. Trafiły również do carskiej Rosji. Swój rozkwit osiągnęły na przełomie XVI i XVII w. Pierwszy wielki międzynarodowy turniej rozegrano w 1851 r. w Londynie. Triumfował wówczas reprezentant Niemiec Adolf Anderssen. Ale dopiero w 1924 r. powstała Międzynarodowa Federacja Szachowa. Od tego czasu rozgrywane są też szachowe olimpiady. Świat usłyszał o wielkich mistrzach takich jak: Wasilij Smysłow, Michaił Tal, Tigran Petrosjan, Borys Spasski, Bobby Fischer, Anatolij Karpow czy Garri Kasparow.
Wielu miłośników szachów doskonale pamięta słynne pojedynki zwłaszcza tych dwóch ostatnich. Potrafili grać z sobą po sześć, siedem godzin. Lecz to nie oni ustanowili rekord długości partii turniejowej rozgrywanej klasycznym tempem. Rekordzistami są Ivan Nikolic i Goran Arsovic. Nad planszą pochyleni byli non stop przez ponad 20 godzin. Wykonali przy tym 269 posunięć. Ostatecznie mecz zakończył się remisem.
Setki otwarć i wariantów
- Ja spędziłem pochylony nad szachownicą pięć i pół godziny. To mocno daje w kość. Głowa boli. Po takiej partyjce trzeba wsiąść na rower, albo kilkakrotnie przepłynąć basen. Wysiłek fizyczny jest zresztą częścią szachowego treningu. Ja trenuję samą grę kilka godzin tygodniowo. Partnerem są zwykle koledzy z klubu Górnik Lędziny. Poza tym permanentnie przyswajam różne warianty debiutowe. To nic innego, jak konkretne posunięcia i odpowiedzi na nie, zebrane z setek tysięcy partii, przeanalizowanych i usystematyzowanych przez uznanych szachistów. Czym więcej się ich zna, tym jest się lepszym szachistą. Przy czym każdy szachista ma przygotowane zestawy otwarć i wariantów, w których czuje się najlepiej i zawsze dąży do takiego ułożenie partii, które najbardziej mu odpowiada. W tym tkwi tajemnica sukcesu – wyjaśnia Paweł.
Doskonałym szachowym sparing partnerem może być też własny komputer. Doświadczenia zebrane przez arcymistrzów posłużyły bowiem, m.in. do opracowania specjalnych programów. Rozgrywane tym sposobem pojedynki rozwijają umiejętności szachowe.
- Ruchy wykonywane przez komputerowego przeciwnika są zawsze przemyślane i adekwatne do wybranego poziomu – zauważa Paweł.
Nie jest jednak powiedziane, że najlepsze pojedynki to właśnie te, ciągnące się w nieskończoność.
Kamienna twarz
- W swojej karierze miałem okazję stoczenia wielu zdecydowanie krótszych partii, np. pięciominutowych. I nie chodzi wcale o tzw. mat głupca, czyli zakończenie rozgrywki w dwóch posunięciach, przy bardzo słabym przeciwniku, lecz o tzw. szachy błyskawiczne. To jest dopiero popis umiejętności i szybkiego myślenia. Pojedynek nie może przekroczyć pięciu minut. Przegrywa ten, kogo zegar pierwszy zasygnalizuje wyczerpanie czasu gry, lub został wcześniej zamatowany – opowiada Paweł.
Co ciekawe arcymistrzowie potrafią z powodzeniem rozegrać partie szachowe nawet z setką przeciwników jednocześnie. Z kamienną twarzą obserwują sytuację na kolejnych planszach.
- Opanowanie, spokój i samozaparcie. To są najważniejsze cechy szachisty. Kiedyś ktoś zapytał mnie, czy jestem w stanie ocenić umiejętności przeciwnika patrząc mu w oczy, jeszcze przed rozpoczęciem partii. Oczywiście, że nie. Młody szachista ma świeży umysł, starszy wiekiem, większe doświadczenie. Trudno przewidzieć, jak finał będzie mieć rozgrywka. Poza tym w szachach również popełniamy błędy – podkreśla szachista z Ziemowita.
Pierwsza kategoria
Paweł Kwaśniewski doszedł już w swej karierze do półfinału Szachowych Mistrzostw Polski Juniorów. Wraz ze swą drużyna Górnik Lędziny zdobył III miejsce podczas międzynarodowego turnieju w Niemczech. Koledzy żartują, że został kupiony do niemieckiej ligi szachowej, niczym słynny piłkarz Robert Lewandowski do Bundesligi.
- Rzeczywiście od pewnego czasu reprezentuję również barwy SK Altrip, ale nie był to z pewnością transfer na miarę „Lewego”. Grę w lidze naszych zachodnich sąsiadów postrzegam raczej w kategoriach szansy na dalszy rozwój – śmieje się Paweł.
Potwierdzeniem wysokich umiejętności zawodnika z Lędzin był ostatni sukces odniesiony w Chorwacji, gdzie zdobył pierwszą kategorię szachową Polskiego Związku Szachowego. Warto wiedzieć, że wszystkie kategorie międzynarodowe, kategoria mistrza krajowego i kandydata na mistrza krajowego nadawane są w formie tytułu. Zdobycie tytułów i kategorii obwarowane jest z kolei znaczną liczbą warunków, m.in: minimalnym, dopuszczalnym tempem gry, minimalnym sumarycznym czasem trwania partii oraz maksymalną dopuszczalną liczbą rund rozegranych jednego dnia.
Nie ma wątpliwości, że grając w szachu wyrabiamy w sobie wytrzymałość, odporność na stres, umiejętność koncentracji czy siłę woli. Paweł Kwaśniewski doradza, aby naukę gry w szachy rozpocząć już w wieku przedszkolnym. Od pewnego czasu prowadzi lekcje szachowe dla najmłodszych w ramach działalności kluby Górnik Lędziny. Posiada również uprawienia sędziowskie.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
