Wiceprezes PGG: Kluczowa będzie nadchodząca zima

Rozmowa z IWONĄ SZCZYGIOŁ, wiceprezes zarządu ds. sprzedaży w Polskiej Grupie Górniczej

Sezon grzewczy to zwykle wzmożone zapotrzebowanie na węgiel. Jak wygląda to w tym roku? Zacznijmy od węgla opałowego i odbiorców indywidualnych.
Można powiedzieć, że sezon grzewczy dopiero się zaczął. Trochę spadła temperatura i widzimy nieco większe zainteresowanie zakupem węgla ze strony klientów indywidualnych. Na tę chwilę trudno jednak ocenić, czy jest to trend, który utrzyma się przez dłuższy czas. Kiedyś klienci kupowali węgiel już latem, więc w sierpniu czy wrześniu na składach był wzmożony ruch.

W tym roku jest inaczej – sierpień i wrzesień były bardzo słabymi miesiącami pod względem sprzedaży, nie tylko dla nas, ale również dla całego rynku. Trudno określić jednoznaczną przyczynę. Być może wynika to z tego, że część kupujących ma jeszcze zapasy węgla z poprzedniego sezonu grzewczego. Swoje zrobiła też destabilizacja rynku przez nadmierny import węgla w poprzednich latach. Zmieniło się również podejście konsumentów. Przyzwyczaili się, że dobry zakup to zakup w promocji, i tak jest też z węglem.

W tym roku produkcja węgla w PGG będzie mniejsza o 3-4 mln t, niż zakładał ubiegłoroczny plan. Czy węgla opałowego też będzie mniej?
Rzeczywiście produkcja węgla będzie mniejsza ze względu na wyraźny spadek zapotrzebowania na miały ze strony odbiorców. Jeśli chodzi o węgiel opałowy, nasze kopalnie podjęły działania, aby utrzymać produkcję tego węgla na poziomie zbliżonym do lat poprzednich. Oznacza to, że w tym roku będzie to około 2 mln t. Trzeba pamiętać, że jest to dla nas produkt marżowy i co do zasady sprzedajemy go w cenach wyższych niż koszty produkcji. Oczekujemy, że całą produkcję węgla opałowego uda nam się ulokować na rynku, choć ten rynek też coraz bardziej się kurczy. Widać tutaj wyraźnie mniejszy popyt spowodowany tym, że gospodarstwa domowe wymieniają kotły węglowe na inne źródła ogrzewania. Przez cały czas musimy tutaj również konkurować z węglem importowanym.

Import węgla rosyjskiego został wstrzymany. Jaki węgiel jest teraz waszym głównym konkurentem, jeśli chodzi o odbiorców indywidualnych i czy cenowo jesteście w stanie z nim konkurować?
To w głównej mierze węgiel z Kolumbii i Kazachstanu. Konkurencja ze strony węgla importowanego dotyczy tutaj sortymentów średnich, czyli segmentu groszków. Natomiast jeśli chodzi o sortymenty grube, czyli kostkę i orzech, to tych frakcji jest niewiele w surowcu importowanym. Dlatego na kostkę i orzech mamy zapotrzebowanie, natomiast w przypadku groszków konkurencja jest duża i ulokowanie tego węgla na rynku wymaga aktywnego działania. Jeśli chodzi o ceny, cały czas obserwujemy sytuację. Nie jest żadnym odkryciem, że cena czyni cuda, dlatego też aktualnie aktywna jest w sklepie internetowym PGG specjalna promocja pod hasłem „Trendy w groszki”, w której kupujący mogą nabyć wybrane sortymenty groszków w bardzo atrakcyjnych cenach.

A co z jakością? Czy dalej węgiel z polskich kopalń klienci kojarzą z dobrą jakością?
Tak, to wciąż jest magnes dla naszych klientów. Widzimy też, że nasz węgiel kupowany jest przez pośredników, a następnie mieszany z węglem importowym. Dzięki temu sprzedający mogą potem chwalić się, że mają w ofercie polski węgiel. Natomiast wracając do jakości naszych produktów, to na pewno naszym produktem premium jest groszek Karolinka. Posiada on 15 proc. dodatku antysmogowego, który obniża emisję pyłów o ok. 30 proc. oraz benzo(a)pirenu o ponad 40 proc. podczas spalania tego węgla. Podejmujemy też działania w celu optymalizacji parametrów jakościowych kolejnych naszych produktów. Pracujemy nad wprowadzeniem dodatku obniżającego emisję tych substancji do atmosfery w pozostałych naszych groszkach.

Wraz z początkiem listopada weszło nowe rozporządzenie, które wprowadza bardziej wyśrubowane wymagania jakościowe dla paliw stałych. Co to oznacza dla PGG?
Rzeczywiście zgodnie z tymi przepisami wymagania jakościowe i limity z roku na rok będą coraz wyższe. Jeśli chodzi o węgiel z PGG, to do połowy 2031 r. większość naszych produktów będzie spełniała normy określone w nowym rozporządzeniu. Natomiast po tym terminie jedynymi naszymi produktami spełniającymi te wymagania będą groszek Karolinka i orzech z Marcela. Trudno powiedzieć, jak za te kilka lat będzie wyglądał popyt na węgiel opałowy.

Niestety, póki co, wygląda na to, że to rozporządzenie spowoduje, że od drugiej połowy 2031 r. w ogrzewnictwie będzie zużywany prawie wyłącznie węgiel importowany. Nie wpłynie to praktycznie w żadnym stopniu na poprawę walorów środowiskowych i zmniejszenie smogu. Jedynym efektem będzie to, że polskie kopalnie nie będą mogły sprzedawać konsumentom swojego węgla, podczas gdy część gospodarstw domowych wciąż będzie spalała węgiel i będzie wówczas zmuszona do zakupu węgla pochodzącego z importu. W mojej ocenie drogą do poprawy jakości naszego powietrza jest sukcesywne wprowadzanie skutecznych programów, takich jak np. „Czyste Powietrze”, współgrających z naturalnie zmniejszającą się podażą polskiego węgla opałowego.

A co z waszym głównym produktem, jakim są miały?
Jeżeli chodzi o rynek energetyki zawodowej i ciepłownictwa, to tutaj sytuacja jest znacznie trudniejsza. Drobne ożywienie widać dopiero teraz, na początku listopada, bo mamy tzw. zgniły wyż (rozmawiamy 7 listopada – przyp. aut.), przestał wiać wiatr, nie ma słońca i zrobiło się zimniej, więc ruszyły elektrownie węglowe. Natomiast trzeba pamiętać, że nadpodaż miałów energetycznych jest wciąż ogromna – jest to przede wszystkim efekt nieuzasadnionego importu w latach 2022-23, kiedy do Polski sprowadzono 32 mln t węgla energetycznego. Dlatego, kiedy rozmawiamy z wieloma naszymi klientami, to słyszymy, że mają tak duże zapasy węgla, że mogą funkcjonować przez kilka miesięcy nic od nas nie kupując.

W efekcie nawet jeżeli mamy zawarte kontrakty, to niekoniecznie odbiorcy je realizują. Do tego dochodzi coraz szybciej postępująca dekarbonizacja, a węgiel w produkcji energii elektrycznej oraz ciepła jest zastępowany głównie przez gaz oraz odnawialne źródła energii. To wszystko sprawiło, że musieliśmy drastycznie obniżyć tegoroczną produkcję ze względu na spadek sprzedaży, którą w tym roku planujemy na poziomie 17 mln t, czyli o 3,5 mln t mniej niż zakładał to plan z października 2023 r. W ciągu ostatniego roku zwiększyliśmy stan naszych zapasów o około 800 tys. t i obecnie na zwałach przy kopalniach PGG znajduje się ok. 2,7 mln t węgla.

W przeciwieństwie do węgla opałowego miały dla energetyki sprzedajecie poniżej kosztów produkcji.
Tak, ale warto mieć świadomość, że tak często bywało, nie licząc oczywiście okresu po wybuchu wojny w Ukrainie, kiedy rynkowe ceny węgla osiągnęły swoje historyczne maksima cenowe. Nawet kiedy zamykaliśmy rok na plusie, to na segmencie miałów nie zarabialiśmy. Natomiast tę stratę pokrywały przychody ze sprzedaży węgla opałowego oraz koksowego, co pozwalało nam równoważyć koszty produkcji. Tę delikatną równowagę zburzyła wojna. Po jej wybuchu do astronomicznych poziomów wzrosły nie tylko ceny węgla, ale również koszty naszego funkcjonowania, głównie za sprawą wzrostów cen materiałów, usług oraz energii. Teraz ceny węgla spadły, ale wysokie koszty produkcji pozostały.

Jak oceniacie przyszły rok? Czy widzicie jakieś przesłanki, żeby sytuacja na rynku węgla trochę się poprawiła?
Wydaje się, że nie ma żadnych przesłanek ku temu, żeby sytuacja miała się istotnie poprawić. Ze strony Polskich Sieci Energetycznych otrzymaliśmy informację, że zapotrzebowanie ze strony energetyki będzie z roku na rok coraz niższe. Jeśli chodzi o przyszły rok, to jesteśmy w procesie kontraktacji i podejmujemy szeroko zakrojone działania w celu sprzedaży przyszłorocznej produkcji, ale jest to bardzo trudne. Kluczowa będzie nadchodząca zima oraz to, jak będą kształtowały się w jej trakcie średnie temperatury powietrza. Jeśli ta zima będzie taka sama jak ostatnia, to nie ma co liczyć, że węgiel ze zwałów przy elektrowniach i kopalniach zostanie zużyty.   

Przyszłoroczna dotacja budżetowa dla PGG ma być o 1,7 mld zł niższa niż zawnioskowaliście. Czy części tych pieniędzy będziecie mogli szukać po stronie przychodowej, czy zostaje tylko cięcie kosztów?
Oczywiście przez cały czas pracujemy nad tym, żeby przygotować produkty spełniające oczekiwania naszych klientów, choć spełnienie oczekiwań cenowych jest coraz trudniejsze. Natomiast widzimy, że po stronie przychodowej trudno będzie nam coś jeszcze ugrać. Dlatego pozostaje nam skupić się na kosztach funkcjonowania.

W tym roku bardzo mocno obniżyliśmy koszty produkcji i ta przestrzeń (do dalszych obniżek kosztów) jest coraz mniejsza. Liczymy, że ustawa o funkcjonowaniu górnictwa zostanie zaktualizowana i będziemy mogli zmniejszyć zatrudnienie w spółce poprzez skorzystanie przez pracowników np. z pakietów osłonowych w ramach Programu Dobrowolnych Odejść (PDO). Warto mieć świadomość, że postępujący spadek zapotrzebowania na węgiel będzie wiązał się z koniecznością stopniowego zmniejszania zatrudnienia również w PGG. Wszelkie działania w obszarze pracy wpisujące się w tę prawidłowość chcielibyśmy przeprowadzić, kierując się nie tylko szeroko pojętym interesem spółki, ale i troską o dobro naszych pracowników.

Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.