Ogrzewanie bez smogu już za 12 lat? W raporcie „Czyste ciepło 2030. Strategia dla ciepłownictwa” Forum Energii przeanalizowało, jak sprawić, aby do 2030 r. ogrzewanie przestało być źródłem smogu w Polsce. Zdaniem ekspertów w ciągu dekady koszty zdrowotne zanieczyszczeń można obniżyć o połowę, a emisje pyłów z indywidualnego ogrzewania ograniczyć o 91 proc. Jednocześnie emisje CO2 z ciepłownictwa mają spaść o 30 proc. Warunek: rezygnacja z węgla.
Raport Forum Energii odnosi się do całego ciepłownictwa, zarówno systemów ciepłowniczych, jak i ogrzewania indywidualnego. Zdaniem ekspertów koszty zewnętrzne smogu przekraczają rocznie 16 mld zł.
Płacimy zdrowiem
- Polacy ponoszą je chociażby płacąc pogarszającym się zdrowiem i odczuwając skutki zmian klimatu. Nikogo nie trzeba przekonywać, że jakość powietrza w Polsce musi się poprawić. Dlatego nie analizowaliśmy, czy, ale jak to zrobić do 2030 r. Skupiliśmy się na ciepłownictwie. Staraliśmy się upiec dwie pieczenie na jednym ogniu – zlikwidować smog z ogrzewania i ograniczyć emisję CO2 - mówi dr Joanna Maćkowiak-Pandera, prezes Forum Energii.
Eksperci określili plan działania, który ich zdaniem może zyskać akceptację społeczną i być efektywny kosztowo.
- Zależało nam na synergii z celami europejskimi do 2030 r. W ten sposób zyskamy dodatkowe źródła finansowania. Modernizacja ciepłownictwa musi się opierać na dwóch filarach: poprawie efektywności energetycznej i rezygnacji z wykorzystywania paliw stałych w gospodarstwach domowych do 2030 r. Musimy zastąpić węgiel innymi źródłami ciepła – mówi Andrzej Rubczyński, dyrektor ds. strategii ciepłownictwa Forum Energii.
Jego zdaniem termomodernizacja nie może być byle jaka, powinna być skuteczna. Tylko wtedy emisja pyłów zmniejszy się o ponad 90 proc., a koszty zdrowotne smogu spadną o połowę. Forum Energii przeanalizowało różne scenariusze wprowadzania zmian.
„Pierwszym i najważniejszym krokiem, jest poprawa efektywności energetycznej budynków. Bez niej wymiana źródeł ciepła na mniej emisyjne przyniosłaby wzrost kosztów. Polskie ciepłownictwo dotknął kryzys. Polacy oddychają najgorszej jakości powietrzem w Unii. Odpowiednie regulacje dla gospodarstw domowych są wdrażane zbyt wolno, a systemy ciepłownicze mierzą się z problemami. Głęboka modernizacja ciepłownictwa jest niezbędna. Bez niej jakość powietrza będzie się pogarszać, a koszty ogrzewania rosnąć” - czytamy w raporcie.
Forum Energii proponuje również wyeliminowanie paliw stałych z indywidualnego ogrzewania do 2030 r. Jak podkreślają eksperci, domowe piece węglowe są największym źródłem zanieczyszczeń. W gospodarstwach domowych zużywa się 12 mln t węgla, co stanowi 66 proc. z całej puli w Unii. Węgiel powinien być zastępowany przyłączaniem do sieci ciepłowniczych, przejściowo gazem lub peletami.
Ubóstwo energetyczne
„Przyszłością ciepłownictwa w Polsce będzie elektryfikacja. Nawet jeśli teraz wydaje się to nierealne, to za 10 lat może się okazać wyjątkową szansą. Do tego trzeba przygotować system energetyczny i Polaków. Istotne będzie objęcie opieką najuboższych i tych, którzy mogą sobie nie radzić z wymianą źródeł ciepła. Dla ok. 10 proc. społeczeństwa nawet niewielki procentowo wzrost rachunku za energię może być nie do zapłacenia” - podkreślają eksperci Forum Energii. Ich zdaniem sprawiedliwy i przejrzysty mechanizm dystrybucji kosztów jest niezbędny do osiągnięcia kompromisu i budowania poparcia społecznego. Trzeba zacząć od naprawy dodatków energetycznych, które obecnie nie działają właściwie.
Czy to ma prawo się udać? Czy realne jest odejście od węgla? Miesiąc temu TG pisała o badaniach dr. Grzegorza Libora z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, z których wynika, że ubóstwo energetyczne w 2017 r. przyczyniło się do przedwczesnej śmierci ponad 35 tys. Polaków. Koszt ekonomiczny tych zgonów naukowiec ocenił na ponad 210 mld zł.
„Dziś wiele uwagi poświęca się problemom związanym ze zmianami klimatu. Efektem tego są liczne raporty (...). Prezentowane w nich dane często trafiają na pierwsze strony gazet, zwłaszcza w okresie zimy, kiedy o problemach dotyczących jakości powietrza robi się szczególnie głośno w związku z wszechobecnym w wielu miastach, smogiem. W tym czasie zapomina się jednak o innym problemie, którego powagę już dawno dostrzeżono m.in. we Francji czy też w Wielkiej Brytanii, i który powinien znaleźć swoje właściwe miejsce również w dyskursie publicznym w Polsce. Mowa tu o ubóstwie energetycznym” - pisze dr Libor.
Zdaniem naukowca to, w jaki sposób kształtować się będzie skala problemu ubóstwa energetycznego w Polsce, zależeć będzie od kilku czynników, m.in. od tego, w jaki sposób ewentualny wzrost cen surowców rekompensowany będzie wzrostem dochodów, zwłaszcza najuboższych.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
