24/7 sprzyja też bezpieczeństwu, bo górotwór zachowuje się bardziej przewidywalnie. Najlepsze warunki górnicze ściana ma przy stałym, równomiernym postępie dobowym i równomiernym wydobyciu, przy założeniu, że warunki geologiczne pod ziemią są podobne przez dłuższy czas. Wówczas nie dochodzi do generowania dodatkowych naprężeń górotworu z powodu dłuższego postoju ściany - podkreśla BRONISŁAW GAJ, dyrektor ds. produkcji, kierownik ruchu Zakładu Górniczego PG SILESIA w Czechowicach-Dziedzicach.
PG SILESIA ma się czym chwalić, bo jako pierwsza kopalnia w Polsce prowadzi wydobycie w systemie 24/7.
W tej chwili tak naprawdę mamy jeszcze system 24/6 plus średnio 2 zmiany w niedziele, czyli wydobycie przez ponad 6 dni w tygodniu po 24 godziny na dobę. Pełny system 24/7 wdrożymy od 1 lipca tego roku. Aby sprostać temu wyzwaniu, niedawno zwiększyliśmy już odpowiednio zatrudnienie w kopalni. [Wynosi ono dziś 1,7 tys. osób w stosunku do 738 w 2010 r. - przyp. red.]. Obecnie potrzebne są dodatkowe brygady, które uzupełniają obłożenie niedziel.
To znaczy, że 24/7 stwarza nowe miejsca pracy, bo potrzeba więcej rąk, żeby obsadzić górnikami 4 zmiany na dobę?
Ludzie pracują zgodnie z Kodeksem pracy, czyli przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Dniówka górnika pod ziemią trwa 7,5 godziny, licząc od zjazdu do wyjazdu z dołu kopalni. Rzeczywiście zwiększa się ilość pracy, ale nie wchodząc w szczegóły Prawa pracy, mogę zapewnić, że jest ono respektowane w 100 proc.
Dlaczego zdecydowaliście się na rewolucję organizacyjną?
Jeśli wyposażenie ściany kosztuje olbrzymie sumy - ok. 75 mln zł, a drugie tyle pochłaniają roboty przygotowawcze, to znaczy, że majątek pod ziemią wart jest od 150 mln do 200 mln zł. Powinien pracować. Jeśli wykorzystujemy go tylko przez 5 dni, a przez 2 kolejne maszyny stoją bezproduktywnie, ponosimy niepotrzebną stratę. A w naszym przypadku mówimy o wyposażeniu 2 ścian i 3 przodków.
Podobno 24/7 sprzyja też bezpieczeństwu, bo górotwór zachowuje się bardziej przewidywalnie?
Rzeczywiście, najlepsze warunki górnicze ściana ma przy stałym, równomiernym postępie dobowym i równomiernym wydobyciu, przy założeniu, że warunki geologiczne pod ziemią są podobne przez dłuższy czas. Wówczas nie dochodzi do generowania dodatkowych naprężeń górotworu z powodu dłuższego postoju ściany.
Załoga bezboleśnie zaakceptowała nowe zasady?
Ogromna w tym zasługa naszych związków zawodowych, które po negocjacjach zgodziły się na warunki w istocie sprzeczne z tradycyjnym systemem czasu pracy, gwarantowamym przez dawne układy zbiorowe w górnictwie. W przypadku nowych pracowników warunkiem przyjęcia do pracy jest zaakceptowanie przez kandydata takiej, a nie innej organizacji pracy. Podczas co najmniej 2 rozmów przed przyjęciem informujemy kandydata, że w Silesii obowiązuje system 24/7, więc trudno, by potem czuł się tym zaskoczony. Poziom płac ustawiliśmy w taki sposób, aby konieczność pracy w soboty i niedziele miała odzwierciedlenie w wynagrodzeniu. Pracownikowi objętemu organizacją pracy 24/7 przysługuje dodatek na każdą godzinę pracy w sobotę i niedzielę. Przy tym zakładowa umowa zbiorowa zawsze musi respektować ramowe zasady Prawa pracy, które obowiązują w Polsce.
Co jest dla Silesii największą korzyścią ruchu w systemie 24/7?
Przede wszystkim zwiększona wydajność. Mamy dużo większe postępy miesięczne ścian, średnio o 8 dni większe niż dotąd. Przy postępie 5,5-6,5 m na dobę w miesiącu przekłada się to średnio na dodatkowe 30 m. Jednocześnie nie zwiększyliśmy zatrudnienia w administracji i oddziałach usługowych, z wyjątkiem ślusarzy czy elektryków. W kopalni niezmienne są pewne koszty stałe, niezależne od tego, czy ściana fedruje 4 czy 6 tys. t węgla. Zestawiając te koszty z większą produkcją, trzeba stwierdzić, że wydobycie w sobotę i niedzielę na pewno nam się opłaca.
Ile wynosi obecnie wydajność PG SILESIA?
Docelowo ok. 1,9 mln t urobku w 2014 r. przypadnie na 1668 pracowników, co daje ponad 1,1 tys. t urobku surowego na zatrudnionego. Mówimy o wolumenie wydobycia, czyli o ilości urobku razem z kamieniem, który trzeba jeszcze potem oddzielić od węgla.
Maszyny w leasingu tym bardziej opłaca się wykorzystywać jak najoptymalniej?
Rzeczywiście, za takie urządzenia płaci się kalendarzowo, więc tym bardziej warto produkować przy ich pomocy w soboty i niedziele. Przy czym u nas takich wynajmowanych maszyn jest niewiele, posiadamy własne.
Czy ruch ciągły sprzyja bezawaryjności sprzętu? Jak rozwiązano problem napraw i przeglądów?
Pierwsza połowa każdej pierwszej zmiany przez 4 godziny przeznaczona jest na przegląd technologiczny. Tak naprawdę pracujemy więc 3,5 zmiany na dobę. Na początku przeprowadza się kontrole metanometryczne, smarowania, wymiany części, podzespołów, uzupełnia się płyny techonologiczne, przeprowadza przebudowy, remonty, konserwacje. Każda z brygad jest uniwersalna pod względem kwalifikacji i musi umieć nie tylko fedrować, ale też wykonać podstawowe przebudowy. Natomiast jest pewna grupa specjalistów - zwłaszcza elektryków, mechaników, hydraulików - którzy pracują stale na pierwszą zmianę, właśnie przy przeglądach i pracach technicznych. Awaryjność sprzętu w ruchu ciągłym nie stanowi problemu zgodnie z przysłowiem, że narządy nieużywane zanikają (śmiech). Jeżeli urządzenie za długo stoi, wymaga skrupulatnej konserwacji, a po uruchomieniu może sprawić niespodzianki. W ciągłym ruchu ewentualnie pojawiające się uszkodzenia można dostrzec na bieżąco.
Jakie specyficzne trudności stają przed kadrą zarządzającą?
O pewnym "problemie" mogą mówić kierownicy działów, gdyż nie mają możliwości zarabiania w nadgodzinach, a w soboty i niedziele pracują normalnie w ramach swojego etatu. Natomiast dozór wyższy, czyli kierownicy zmian, wykonują obowiązki w systemie 24/7, tak samo jak inni podlegli im pracownicy. To ogólnie korzystne, bo przedtem różni pracownicy trafiali na różnych szefów zmian, a teraz górnik widzi w niedzielę swojego nadsztygara i rozumie, że to jest uczciwy i solidarny układ, bo przełożony tak samo poświęca dzień, który dla większości na zewnątrz jest wolny.
Czy nowy system czterozmianowy nie kojarzy się niekiedy najstarszym górnikom z czterobrygadówką w PRL, którą krytykował Kościół, a z ambon padało słynne wezwanie "Niedziela jest Boża i nasza?"
Nie chciałbym wchodzić na grunt ideologiczny, ale czasy bardzo się od tamtych lat zmieniły. Do kościoła można dzisiaj iść w sobotę wieczorem, prawo kościelne dopuszcza takie rozwiązanie.
To prawda, że 24/7 wymusza większą kulturę organizacyjną?
Tak, bo pracownika trzeba odpowiednio wcześniej zawiadomić o rozkładzie godzin pracy, by mógł zaplanować sobie dni pracy i wypoczynku.
System 24/7 to jedyny sposób na nowoczesne górnictwo?
Chyba jeden z możliwych, my znaleźliśmy właśnie taki. Górnictwo szczególnie uczy pokory. Kiedy wszystkim wydaje się, że jest najlepiej, w ciągu tygodnia wszystko może się odwrócić. Nie wiadomo do końca, kto jest na wozie, a kto pod wozem. Jako alternatywę dla 24/7 można wyobrazić sobie np. zmianę technologii na wydajniejszą. Gdyby warunki geologiczne pozwalały, wyższą technologią mógłby być choćby strug. Ale w naszych warunkach, gdzie ściany o wysokości 2,72 i 2,20 m mają kilka uskoków geologicznych, wydobycie musimy prowadzić kombajnami.
Jak długo zamierzacie utrzymać system ruchu ciągłego?
Za jakiś czas będziemy mogli ocenić jego skuteczność pod różnymi względami. W 100 proc. wdrożymy system 24/7 od początku lipca tego roku. Wcześniej, od 2013 r. pracowaliśmy w układzie 24/6. Chociaż, gdy musieliśmy szybko rozciąć złoże, tymczasowo obowiązywał już przy obsłudze kombajnów system 24/7, jednak z wypłatami nadgodzin, których teraz już nie będzie w tak dużej ilości.
Czym się różni obecny system od starej czterobrygadówki?
System czterobrygadowy z lat 80. trudno porównywać do 24/7. Polegał on na stworzeniu 4. brygady w układzie pracy trzyzmianowym, który w tamtym okresie obowiązywał. Czas pracy wtedy różnił się od obecnego. W latach 80. norma tygodniowa wynosiła 48 godzin. Do tego istniały tzw. niedziele planowe (zwiększały limit godzin tygodniowych normy czasu pracy). Teraz moglibyśmy powiedzieć, że 24/7 to system pięcio- lub sześciobrygadowy, w zależności od liczby zmian, które należy obłożyć.
Ponadto dużo jest różnic technologicznych. Pracowałem w dawnej czterobrygadówce w innej kopalni jako kierownik robót górniczych. Wtedy ściany mierzyły 150-200 m. Inną różnicą są większe dziś moce maszyn. Teraz mamy w ścianie 2,6 MW, a w latach 80. mieliśmy połowę tego. Dużo mniej wydajne były kiedyś przenośniki. W tej chwili budujemy pełną e-kopalnię, gdzie wszystkie urządzenia i wyrobiska są oczujnikowane. Mierzymy dokładnie obciążenia, czas pracy, stężenia gazów, parametry wentylacyjne, stany awaryjne urządzeń itp. W PG SILESIA stoimy teraz przed wyborem technologii do ścian niskich poniżej 1,5 m.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
