Od stabilizacji systemu surowcowego do nowych horyzontów energetycznych

Podczas konferencji „Partnerstwo nauki, przemysłu, samorządu i administracji dla przyszłości odpowiedzialnej transformacji Śląska”, która odbyła się 11 grudnia 2025 r. na Politechnice Śląskiej, jednym z kluczowych wątków debaty była rola państwowych instytucji, spółek sektora surowcowego oraz administracji publicznej w zapewnieniu bezpiecznego, skoordynowanego i odpowiedzialnego przebiegu transformacji energetycznej. Wydarzenie zgromadziło przedstawicieli świata nauki, przemysłu, samorządów oraz administracji centralnej, stając się ważną platformą rozmowy o realnych uwarunkowaniach zmian zachodzących w regionie.

Konferencję otworzył i poprowadził minister energii Marian Zmarzły, który już w wystąpieniu wprowadzającym podkreślił, że transformacja górnictwa i energetyki nie może być procesem doraźnym, improwizowanym ani rozproszonym pomiędzy wiele nieskoordynowanych podmiotów.

– Wyższy Urząd Górniczy oraz Państwowa Służba Geologiczna, stojące na straży bezpieczeństwa geologicznego i górniczego kraju, w mojej ocenie odegrają w tym procesie kluczową rolę. To właśnie ich nadzór, służba, wiedza i odpowiedzialność wyznaczą kierunek sprawiedliwej i bezpiecznej transformacji całej branży. Liczę, że to właśnie tutaj, dziś, na mojej Politechnice Śląskiej, obie instytucje nadadzą ton dyskusji o przyszłości bezpiecznej transformacji, przedstawiając swoją perspektywę i proponując konkretne, niezbędne rozwiązania – podkreślił minister.

Ta teza wyznaczyła ramy merytoryczne dalszej części konferencji i stała się istotnym kontekstem dla wystąpienia Łukasza Dei, prezesa zarządu Polskiej Grupy Górniczej, który zaprezentował referat pt. „PGG w procesie odpowiedzialnej transformacji – od stabilizacji systemu surowcowego do nowych horyzontów energetycznych”.

Stabilizacja systemu

Prezes Łukasz Deja zwrócił uwagę, że transformacja sektora górniczego powinna być analizowana w szerokim, systemowym ujęciu – nie wyłącznie jako proces stopniowego ograniczania wydobycia, lecz jako element utrzymania bezpieczeństwa surowcowego i energetycznego państwa w okresie przejściowym. Wskazał przy tym na wieloletni brak stabilnego, długoterminowego bilansu energetycznego kraju, który utrudnia racjonalne planowanie zarówno po stronie górnictwa, jak i energetyki.

– Dla Polskiej Grupy Górniczej transformacja nie oznacza gwałtownego wycofywania się z odpowiedzialności za system surowcowy państwa. Naszą rolą jest dziś stabilizacja tego systemu w okresie przejściowym, przy jednoczesnym konsekwentnym przygotowywaniu nowych horyzontów energetycznych – w oparciu o posiadany majątek, kompetencje pracowników oraz współpracę z administracją i samorządami – podkreślił prezes zarządu PGG Łukasz Deja.

Polska Grupa Górnicza, zatrudniająca obecnie około 35 tys. pracowników i wydobywająca rocznie ok. 16 mln ton węgla, dostosowuje poziom produkcji do realnych możliwości sprzedażowych rynku, zachowując jednocześnie zdolności produkcyjne niezbędne z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa. Spółka działa wyłącznie na terenie województwa śląskiego i jako jedyny podmiot w Polsce produkuje węgiel na potrzeby trzech segmentów rynku: energetyki zawodowej, ciepłownictwa oraz sektora komunalno-bytowego.

W wystąpieniu szczególną uwagę poświęcono zmianie podejścia do oferty produktowej. PGG rozwija paliwa o obniżonej emisyjności, w tym nową linię tzw. „klasy błękitnej”, opartą na wykorzystaniu komponentów odgazowanego węgla. Jak zapowiedziano, planowana wersja premium tej klasy ma pozwolić na ograniczenie emisji substancji szkodliwych nawet o około 70 proc.

Równolegle spółka konsekwentnie realizuje strategię drugiego życia majątku pogórniczego, obejmującą rozwój farm fotowoltaicznych, instalacji kogeneracyjnych opartych na metanie, projekty wykorzystania wód kopalnianych do celów energetycznych i ciepłowniczych oraz udostępnianie w pełni uzbrojonych terenów inwestycyjnych lokalnym przedsiębiorcom. Jak podkreślano, transformacja PGG ma charakter ewolucyjny i opiera się na maksymalnym wykorzystaniu istniejących zasobów technicznych i infrastrukturalnych, przy zachowaniu pełnego reżimu bezpieczeństwa górniczego i środowiskowego.

Istotnym elementem prezentacji był społeczny wymiar zmian. PGG przygotowuje się do wdrożenia instrumentów wynikających z ustawy transformacyjnej, w tym systemów wsparcia dla pracowników objętych zmianami strukturalnymi. Spółka rozwija platformy informacyjne i rekrutacyjne, współpracuje z urzędami pracy oraz realizuje programy przekwalifikowania, umożliwiające płynne przejście pracowników do innych sektorów gospodarki.

W kontekście głównej tezy konferencji szczególnie wyraźnie wybrzmiała kwestia koordynacji procesów transformacyjnych oraz roli instytucji stojących na straży bezpieczeństwa górniczego i geologicznego. Do tego zagadnienia odniósł się prezes Wyższego Urzędu Górniczego Piotr Litwa, wskazując na konieczność jasnego podziału ról i odpowiedzialności.

– Jeżeli mówimy o transformacji górnictwa jako procesie bezpiecznym, przewidywalnym i sprawiedliwym społecznie, to nie może on być rozproszony pomiędzy wiele podmiotów. Potrzebny jest jeden, jasno umocowany operator transformacji, który będzie integrował działania administracji, spółek, służb nadzorczych i samorządów. Tylko wówczas możliwe będzie zachowanie bezpieczeństwa górniczego i geologicznego państwa – zaznaczył prezes WUG.

Jak podkreślano podczas konferencji, Wyższy Urząd Górniczy oraz Państwowa Służba Geologiczna dysponują unikalnym zapleczem wiedzy, kompetencji i doświadczenia, które predestynują je do odgrywania kluczowej roli w nadzorze nad procesem transformacji – zarówno w części operacyjnej, jak i strategicznej.

Do tej koncepcji odniósł się również prezes PGG:

– Skala i złożoność transformacji górnictwa powodują, że nie może ona być prowadzona w sposób rozproszony. Z perspektywy Polskiej Grupy Górniczej kluczowe jest istnienie jednego, jasno zdefiniowanego operatora transformacji, który będzie koordynował działania spółek, administracji, nadzoru górniczego i samorządów, zapewniając spójność decyzji oraz bezpieczeństwo całego procesu – zaznaczył.

Wbrew uproszczonym narracjom o kosztach funkcjonowania górnictwa, przedstawione dane pokazują istotny wkład PGG w gospodarkę regionu i państwa. W 2024 r. spółka przekazała do otoczenia gospodarczego i instytucjonalnego blisko 10 mld zł, z czego około dwie trzecie trafiło bezpośrednio do województwa śląskiego. Środki te zasiliły m.in. fundusze środowiskowe, samorządy, system rehabilitacji zawodowej oraz rządowy fundusz drogowy.

Zapowiedziana na początek 2026 r. publikacja mapy drogowej transformacji PGG, przygotowanej we współpracy z organizacjami pozarządowymi, ma stanowić element transparentnej komunikacji i punkt odniesienia dla dalszej debaty o przyszłości sektora.

Konferencja na Politechnice Śląskiej, w której udział wzięło blisko 300 uczestników, jednoznacznie potwierdziła rangę tego wydarzenia jako jednego z najważniejszych forów debaty o przyszłości odpowiedzialnej transformacji regionu. Do Gliwic przyjechali przedstawiciele całej branży – od spółek sektora surowcowego i energetycznego, przez administrację rządową i samorządową, metropolię oraz instytucje zarządzające funduszami transformacyjnymi, po środowiska naukowe i eksperckie.

Istotnym elementem konferencji były również prezentacje cyfrowych rozwiązań, systemów informatycznych oraz narzędzi wspierających bezpieczeństwo procesu transformacji, przygotowane przez Państwową Służbę Geologiczną, które pokazały praktyczny wymiar wykorzystania danych geologicznych, monitoringu i nowoczesnych technologii w zarządzaniu zmianą w sektorze surowcowym.

Dyskusje i wystąpienia kolejnych prelegentów jasno pokazały, że odpowiedzialna transformacja wymaga nie tylko decyzji politycznych i inwestycyjnych, lecz przede wszystkim silnych instytucji nadzorczych, jasno określonego operatora procesu oraz partnerskiego dialogu wszystkich interesariuszy.

- Bezpieczeństwo – ludzi, środowiska i państwa – pozostaje w tym procesie wartością nadrzędną – podkreślił prezes Łukasz Deja.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.