Górny Śląsk wchodzi w czas głębokich przemian, które wymagają nowego podejścia do geologii, środowiska i bezpieczeństwa. Właśnie tutaj, w Oddziale Górnośląskim PIG-PIB, powstaje Centrum Geoinformacji i Cyberbezpieczeństwa — kluczowy element przygotowywanej strategii cyfrowej Państwowej Służby Geologicznej.
Decyzja o jego powołaniu, podjęta przez prof. Krzysztofa Szamałka, szefa Państwowej Służby Geologicznej, nadała całemu procesowi nową dynamikę i kierunek, czyniąc ze Śląska centrum krajowych kompetencji geoinformacyjnych, gdzie mają powstawać narzędzia i rozwiązania, które pozwolą podejmować odpowiedzialne decyzje w obliczu transformacji energetycznej i środowiskowej.
Region staje wobec szeregu wyzwań: zmian poziomu wód podziemnych, deformacji terenu, degradacji obszarów pogórniczych i nowych funkcji terenów poprzemysłowych. Coraz bardziej widać, że bezpieczeństwa tych procesów nie da się zapewnić bez pełnej wiedzy o stanie górotworu. Właśnie dlatego rola PSG staje się tak istotna: prowadzi bowiem centralne archiwum geologiczne, gromadzi i przetwarza informacje geologiczne, monitoruje zagrożenia, wspiera administrację w planowaniu przestrzennym i środowiskowym.
Nowe Centrum w Oddziale Górnośląskim pozwoli skonsolidować te kompetencje w jednym miejscu, blisko regionów, które ich najbardziej potrzebują.
Centralne Archiwum Geologiczne Danych Cyfrowych – już nie magazyn, lecz centrum analityki i nowoczesnych technologii. Kluczowym elementem rozwijanej strategii jest tworzone w Oddziale Górnośląskim Centralne Archiwum Geologiczne Danych Cyfrowych.
To właśnie tutaj powstanie infrastruktura, która umożliwi: tworzenie bliźniaków cyfrowych likwidowanych kopalń i terenów pogórniczych, integrację danych geofizycznych, hydrogeologicznych, geochemicznych i geotechnicznych, prowadzenie modelowania 2D/3D, przygotowywanie prognoz dla samorządów i administracji wreszcie wspieranie systemów wczesnego ostrzegania i działań kryzysowych.
W erze transformacji likwidowane kopalnie stają się swoistymi fabrykami danych. Setki kilometrów przekopów, odwiertów, map, pomiarów i analiz to zasób o ogromnej wartości państwowej.
– Kopalnie, które dziś wygaszamy, stają się największymi fabrykami danych w historii polskiego górnictwa. Te dane są bezcenne i nie możemy pozwolić, by ktokolwiek je utracił. Naszym zadaniem jest je ocalić, zdygitalizować i wykorzystać dla bezpieczeństwa regionu – mówił podczas konferencji Górnictwo zrównoważonego rozwoju - partnerstwo nauki, przemysłu, samorządu i administracji dla przyszłości górnictwa i transformacji regionu – dr hab. inż. Artur Dyczko, dyrektor Oddziału Górnośląskiego Państwowego Instytutu Geologicznego.
Oznacza to, że archiwum nie będzie jedynie repozytorium dokumentów — stanie się fundamentem systemu bezpieczeństwa środowiskowego całej transformacji.
W Oddziale Górnośląskim PIG-PIB rośnie współpraca z samorządami, które w transformacji potrzebują wsparcia analitycznego i eksperckiego. W ramach tych działań PIG przygotowuje:
modele migracji wód, analizy osiadań i deformacji, oceny możliwości zagospodarowania terenów poprzemysłowych, ekspertyzy ryzyka geodynamicznego, interpretacje danych historycznych i najnowszych pomiarów. Ten model współpracy jest rozwijany z myślą o tym, by Śląsk był regionem nie tylko nowoczesnym, ale przede wszystkim bezpiecznym i przewidywalnym środowiskowo.
Powstające Centrum Geoinformacji i Cyberbezpieczeństwa ma obsługiwać: systemy integrujące dane z sieci pomiarowych, narzędzia geoinformacyjne nowej generacji, modele AI wspierające procesy decyzyjne, cyfryzację dokumentacji kopalń i systemów automatyki, platformy wymiany informacji o zagrożeniach (ISAC-SIG).
- To krok w kierunku geologii, która jest aktywna, predykcyjna i odporna na ryzyka cyfrowe – podkreślił Artur Dyczko.
Jednym z najważniejszych aspektów tej narracji jest fakt, że Państwowa Służba Geologiczna nie zastępuje żadnej instytucji. Jej zadaniem jest wspierać, uzupełniać i wzmacniać działania państwa i samorządów.
- Chcemy być partnerem dla samorządów i administracji. Operatorem bezpieczeństwa środowiskowego tam, gdzie geologia ma decydujące znaczenie. Nie po to, by kogokolwiek zastępować, ale by wzmacniać procesy, które odpowiadają za bezpieczeństwo mieszkańców. To spokojna, partnerska deklaracja odpowiedzialności, nie dominacji – podkreślił.
Decyzja prof. Szamałka o ulokowaniu Centrum na Śląsku pokazuje, że PSG buduje swój rozwój tam, gdzie jest on najbardziej potrzebny, a jednocześnie tam, gdzie ma największe możliwości wykorzystania zgromadzonej wiedzy.
- Oddział Górnośląski staje się miejscem, w którym: spotykają się dane, technologia i praktyka terenowa, rozwijane są standardy bezpieczeństwa środowiskowego, powstają cyfrowe bliźniaki obiektów pogórniczych, wiedza geologiczna wspiera realne decyzje dla ludzi i regionów. To wizja nowoczesnej, spokojnej i odpowiedzialnej transformacji – podsumował Artur Dyczko.
Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
