Ustawa górnicza nie jest zbiorem luźnych zapisów, lecz odpowiedzią na konkretne potrzeby

- Transformacja Śląska nie może odbywać się ponad głowami ludzi. Wyższy Urząd Górniczy oraz Państwowa Służba Geologiczna, stojące na straży bezpieczeństwa geologicznego i górniczego kraju odegrają w tym procesie ważna rolę – podkreślił Marian Zmarzły, wiceminister energii odpowiedzialny za górnictwo, inaugurując tegoroczną konferencje „Górnictwo zrównoważonego rozwoju - partnerstwo nauki, przemysłu, samorządu i administracji dla przyszłości górnictwa i transformacji regionu”, która odbyła się 11 grudnia na Wydziale Górnictwa, Inżynierii Bezpieczeństwa i Automatyki Przemysłowej Politechniki Śląskiej w Gliwicach.

Wiceminister Marian Zmarzły raz jeszcze podkreślił, że Ustawa o funkcjonowaniu górnictwa, nad którą pracowano przez ostatnie miesiące, jest jednym z najważniejszych zadań obecnego rządu i jednym z kluczowych wyzwań, przed którymi stoi nasze państwo.

- Mam zaszczyt i honor odpowiadać za jej procedowanie w finalnym etapie. Podjąłem się tego zadania z pełną odpowiedzialnością, czuwając nad przygotowaniem i przeprowadzeniem całego procesu legislacyjnego. Nie ukrywam – było to wyzwanie trudne, wymagające pogodzenia wielu odmiennych stanowisk. Ale było również konieczne. Powstała ustawa stanowi dziś fundament naszej polityki – dokument zapewniający stabilność, przewidywalność i realne narzędzia do prowadzenia transformacji w sposób uporządkowany i odpowiedzialny – zaakcentował.

Zgodnie z przepisami nowelizacji, odchodzący z górnictwa będą mogli liczyć na jednorazową odprawę netto w wysokości 170 000 zł. Pakiet osłonowy obejmuje również możliwość urlopów górniczych lub analogicznych uprawnień – szacuje się, że w największych spółkach z sektora z tej formy wsparcia skorzysta kilka tysięcy osób. Koszt całego programu wsparcia i wygaszania kopalń w perspektywie najbliższych 10 lat oceniono na ponad 11 mld zł. To pokazuje, że transformacja to nie puste deklaracje — to konkretny plan, realne zobowiązanie i realne środki.

- Transformacja, którą przechodzi Polska, nie jest procesem prostym. To droga wyboista, zależna od polityki energetycznej, gospodarki surowcowej i uwarunkowań środowiskowych. Przede wszystkim jednak dotyczy ludzi – ich poczucia bezpieczeństwa, ich pracy i ich rodzin. Dlatego podkreślam: nie jestem politykiem. Jestem inżynierem i górnikiem. Zamiast emocji wolę fakty. Zamiast deklaracji – proces. Transformacja nie może być decyzją jednorazową ani działaniem uznaniowym. Musi być prowadzona w sposób kontrolowany, oparty na rzetelnej analizie i odpowiedzialnych decyzjach – wskazał dalej Marian Zmarzły.

W ostatnich miesiącach szczegółowej analizie poddano uwarunkowania systemu energetycznego. Wiadomo, że bezpieczeństwo energetyczne w najbliższych latach będzie opierać się na dwóch stabilnych filarach: nowoczesnych bloków gazowych oraz kontrolowalnych, stabilnych bloków węglowych. Te ostatnie zwiększają odporność na kryzysy zewnętrzne i ciągłość dostaw w sytuacjach, gdy dostępność gazu może być ograniczona.

Z tego powodu – w ocenie wiceministra Mariana Zmarzłego - konieczne jest szybkie opracowanie realistycznego bilansu mocy – dokumentu, który w jasny sposób pokaże, które jednostki muszą pozostać w pracy, w jakich regionach są najbardziej potrzebne i jak długo muszą być utrzymywane. To zadanie absolutnie strategiczne, którego nie wolno odkładać.

- Równolegle przygotowujemy się do wprowadzenia bardziej elastycznego modelu pracy części jednostek. W praktyce oznacza to sezonowe funkcjonowanie: pół roku postoju i pół roku gotowości w rezerwie mocy – rozwiązanie, które zmniejsza koszty utrzymania, dziś szacowane na około 200 tys. zł rocznie na każdy megawat. To są konkretne liczby, które musimy brać pod uwagę w planowaniu transformacji. Musimy także przygotować się na to, że obecny model rynku energii i rynku mocy po 2028 r.,  będzie musiał być zweryfikowany. Dlatego już dziś pracujemy nad mechanizmami pozwalającymi utrzymywać niezbędne jednostki nawet wówczas, gdy będą pracować jedynie przez kilkaset godzin rocznie. Elementem tego podejścia jest również rozważana rezerwa strategiczna – rozwiązanie stosowane choćby w Skandynawii – polegająca na wyznaczeniu grupy bloków pozostających poza rynkiem, ale uruchamianych na wyraźne polecenie operatora w sytuacjach kryzysowych. Wszystkie te elementy składają się na jedną, wspólną całość. To ich synergia decyduje o tym, czy transformacja energetyczna będzie procesem stabilnym i odpornym na nieprzewidziane zdarzenia. A to właśnie stabilność i przewidywalność są tym, czego dzisiaj najbardziej potrzebujemy – powiedział Marian Zmarzły.

Dodał, że ustawa górnicza nie jest zbiorem luźnych zapisów lecz odpowiedzią na konkretne potrzeby – zarówno pracowników, jak i regionów. Zawiera środki na wsparcie górników,  uwzględnia okresy przejściowe i tworzy ramy, które pozwalają regionom przygotowywać się na przyszłość, zamiast reagować wyłącznie na kryzysy.

- Chcę podkreślić bardzo wyraźnie: transformacja nie może odbywać się ponad głowami ludzi. Za każdą decyzją stoją konkretne rodziny, konkretne miejscowości, konkretni pracownicy. Bezpieczeństwo ludzi, bezpieczeństwo społeczności i bezpieczeństwo państwa traktuję jako najważniejszy priorytet. Dlatego tak dużą wagę przywiązuję do miejsc, na których sytuacja najlepiej pokazuje skalę wyzwań – jak region olkuski czy Trzebinia, gdzie skutki dawnych eksploatacji wciąż stanowią realne zagrożenie. W najbliższych tygodniach odwiedzę te tereny, by wraz z samorządami, Państwową Służbą Geologiczną i Wyższym Urzędem Górniczym ocenić sytuację i zaproponować działania zabezpieczające. To właśnie tam widać, jak ważne jest, by transformacja była prowadzona z pokorą, rozwagą i świadomością, że jej fundamentem jest bezpieczeństwo. Wyższy Urząd Górniczy oraz Państwowa Służba Geologiczna, stojące na straży bezpieczeństwa geologicznego i górniczego kraju, w mojej ocenie odegrają w tym procesie kluczową rolę. To właśnie ich nadzór, służba, wiedza i odpowiedzialność wyznaczą kierunek sprawiedliwej i bezpiecznej transformacji całej branży. Liczę, że to właśnie tutaj, dziś, na mojej uczelni, obie instytucje nadadzą ton dyskusji o przyszłości bezpiecznej transformacji, przedstawiając swoją perspektywę i proponując konkretne, niezbędne rozwiązania – powiedział wiceminister odpowiedzialny za górnictwo, zapewniając, że w resorcie energii nie będzie działań pozornych ani efektownych medialnie. Będą decyzje konstruktywne.

- Pierwsze tygodnie urzędowania poświęciłem na spotkania ze środowiskiem górniczym, z zarządami spółek, z instytucjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo  oraz z samorządowcami. Chcę słuchać ludzi, którzy znają tę branżę od środka. Bo fundamentem transformacji jest dialog, a fundamentem dialogu – zaufanie. Chciałbym, aby za kilka lat można było powiedzieć, że górnictwo nie zostało porzucone lecz przekształcone z odpowiedzialnością i szacunkiem – zaznaczył w swym wystąpieniu.

Jeszcze przed oficjalnym otwarcie konferencji wiceminister energii przyznał, że Politechnika Śląska jest dla niego miejscem szczególnym i ma wymiar symboliczny.

- Jako absolwent Wydziału Górniczego Politechniki Śląskiej pamiętam atmosferę lat dziewięćdziesiątych – czas formowania zawodowej tożsamości, kiedy uczono nas odpowiedzialności za ludzi, za procesy, za bezpieczeństwo pracy i za przyszłość całych regionów. Dziś, po latach, widzę, jak bardzo te wartości są nam potrzebne w nowym kontekście, ale z tą samą, niezmienną wagą – przyznał.

 Konferencja odbyła się pod honorowym patronatem Ministra Aktywów Państwowych, Ministra Energii, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Marszałka Województwa Śląskiego Wojciecha Saługi, Prezydent Miasta Gliwice Katarzyny Kuczyńskiej-Budki, Szefa Państwowej Służby Geologicznej (PIG–PIB) prof. Krzysztofa Szamałka, oraz JM Rektora Politechniki Śląskiej Marka Pawelczyka.

Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.