Choć majówka już minęła, to przed nami jeszcze niejeden piękny wiosenny weekend. Warto spędzić go na świeżym powietrzu i na przykład odwiedzić Śląski Ogród Botaniczny w Radzionkowie. Okazja ku temu jest nie byle jaka. Szacowna ta instytucja obchodzi bowiem dziesięciolecie swego istnienia i pewnie nie prezentowałaby się tak pięknie, gdyby nie środki, jakie przekazał na jej rozwój Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.
Radzionkowski Śląski Ogród Botaniczny został zlokalizowany na 16 ha gruntów. Obejmuje w sumie dwa nieczynne już kamieniołomy, fragmenty zadrzewień, muraw, nieużytków, pól uprawnych, a także dwa naturalne oczka wodne. Aby pokonać pieszo okalającą go ścieżkę, potrzeba niemal godziny. Z daleka dostrzec można szyby fedrujących kopalń. Ważne jest również to, że mieści się w całości na Księżej Górze, najwyższym wzniesieniu Garbu Tarnogórskiego (357 m n.p.m.). Kiedyś roiło się tu od szybików, którymi prowadzono eksploatację wapieni. W latach trzydziestych ub. stulecia z inicjatywy Jerzego Ziętka, ówczesnego naczelnika gminy Radzionków, część terenu zalesiono. Powstały również tor saneczkowy, strzelnica sportowa i lądowisko dla szybowców. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych część infrastruktury uległa stopniowej dewastacji. Działało jedynie kąpielisko. A dziś? Wspaniałe okazy rzadkich roślin, piękne kwiaty i krzewy.
Radzionkowski ogród najpiękniejszy wiosną
Śląski Ogród Botaniczny w Radzionkowie najpiękniejsze swe oblicze ukazuje wiosną. Towarzyszyliśmy jego założycielom, zanim jeszcze otworzył swe podwoje. Już pięć lat wcześniej, w 2010 r., utworzono infrastrukturę pod pierwszą z kolekcji - muraw ciepłolubnych. Dwa lata później rozpoczął się proces przenoszenia fragmentów zbiorowisk roślinnych z lotniska w Pyrzowicach. Tworzenie poszczególnych kolekcji: dendrologicznej, sadowniczej, roślin ozdobnych oraz łąk, a także budowa infrastruktury ogrodu w postaci systemu nawodnienia, oświetlenia oraz ścieżek spacerowych trwało dwa kolejne lata. Udało się znaleźć kolejne dogodne miejsca do rozwoju zagrożonych gatunków roślin. Istotne jest też to, że udało się całkowicie zrewitalizować teren i zagospodarować nieużytki. W miejscu niszczejącego budynku MOSiR powstało znakomicie wyposażone laboratorium i pracownia biologiczna. Księża Góra nie jest więc już tylko miejscem wypoczynku i aktywności sportowej.
Radzionkowski Śląski Ogród Botaniczny podzielony został na pięć pracowni: Pracownię Kolekcji Naukowych, Zachowawczych i Roślin Ozdobnych, Zakład Bioróżnorodności, Pracownię Edukacji Przyrodniczej i Ekologicznej, Pracownię Studiów nad Systemami Adaptacyjnymi oraz Pracownię Śląskiego Kalendarza Ekologicznego. Dzięki pracy zatrudnionych w ogrodzie ekspertów z dziedziny biologii podziwiać tu można kolekcje tematyczne przedstawiające różnorodność form roślin drzewiastych - iglastych i liściastych, sadowniczych i wybranych grup roślin ozdobnych. Ciekawe są ponadto kolekcje siedliskowe obejmujące zbiorowiska roślinne naturalnie występujące w naszym środowisku.
W tych warunkach doskonale edukuje się zwłaszcza najmłodszych. Ogromną popularnością cieszą się na przykład warsztaty odbywające się cyklicznie pod hasłem „Tropiciele przyrody”. Są to najbardziej zróżnicowane warsztaty, bazujące na dynamicznych zjawiskach zmieniającej się przyrody oraz zjawisk pogodowych im towarzyszących. Wykorzystują dostępne przyrządy i narzędzia takie jak lupa czy lornetka, tak aby móc w pełni zaangażować się w warsztaty i samodzielnie tropić tajemnice natury. Tematyka warsztatów jest odpowiednia do pory roku, sezonowa, czyli podczas każdej wycieczki inna. Uwaga skupia się na zjawiskach, które w danej chwili są najbardziej interesujące i możliwe do zaobserwowania, np. gody płazów, zakwitanie roślin związane z fenologią, pojawianie się określonych grup zwierząt, które nie są wpisane w pozostałe warsztaty terenowe, ponieważ pojawiają się i znikają zbyt szybko.
Dzieci, młodzież i dorośli znajdą coś dla siebie w ŚOB w Radzionkowie
Zielony Survival przeznaczony jest już dla uczniów szkół średnich. Zajęcia zachęcają do obcowania z dziką przyrodą, rozwijania postaw proekologicznych i uczenia się samodzielności. W programie są m.in.: nauka korzystania z kompasu, sposoby pozyskiwania wody, odnajdywanie dziko rosnących roślin jadalnych, nauka rozniecania ognia oraz podstawy ratownictwa i udzielania pierwszej pomocy. Warsztaty uczą także współpracy z innymi uczestnikami grupy oraz odpowiedzialności za siebie, za innych oraz za środowisko przyrodnicze. Interesująca jest także zimowa wersja warsztatów, ale jak zastrzegają organizatorzy – jest kierowana do odważnych. Podczas zajęć uczestnicy wykonują różne zadania, ucząc się współpracować w grupie, budują schronienie oraz samodzielnie, bez użycia zapałek, rozpalają ognisko.
Pomyślano również o dorosłych. Ci podczas warsztatów terenowych uczą się rozpoznawania kilkunastu gatunków drzew i krzewów Księżej Góry w ich naturalnym środowisku. Przyrodę obserwuje się dosłownie wszystkimi zmysłami, poznając przy okazji znaczenie drzew w przyrodzie.
No i wreszcie „Ptasi świat Księżej Góry”. Na te warsztaty trzeba po prostu pójść, bo też ptaki to wyjątkowa grupa zwierząt, darzona przez ludzi wielką sympatią. Co ważne, ptaki można obserwować przez cały rok, a charakter Księżej Góry temu sprzyja. Podczas zajęć koncentrujemy się na obserwacji i rozpoznawaniu jak największej liczby gatunków, używając do tego lornetek, lunety oraz atlasów i kluczy. Uczestnicy tropią, nasłuchują, podglądają. I choć ptasia frekwencja podczas warsztatów jest różna, to – jak zapewniają organizatorzy z radzionkowskiego ogrodu - zawsze znaleźć można ślady ich bytności - gniazda, dziuple, miejsca żerowania.
– Dla naszego przewodnika nie ma rzeczy ani spraw w przyrodzie, o których nie potrafiłby w pasjonujący sposób opowiedzieć. Co ptaki jedzą, gdzie zimują, gdzie gniazdują, jak im pomóc, jak nie zaszkodzić i mnóstwo innych ciekawostek. W zajęcia dla najmłodszych zostają wplecione przysłowia, zagadki, aktywność ruchowa lub artystyczna. W zajęciach z młodzieżą kładziemy nacisk na biologię i ekologię ptaków. Wykorzystywane są różne pomoce dydaktyczne, takie jak: budki, karmniki, kolekcja gniazd, piór i inne. W razie bardzo niekorzystnych warunków pogodowych zajęcia mogą być przeprowadzone tylko stacjonarnie – wyjaśnia Julia Góra, specjalista do spraw projektów siedliskowych, a zarazem edukator dzieci.
Warto też wiedzieć, że w Śląskim Ogrodzie Botanicznym w Radzionkowie działa Regionalna Stacja Edukacji Ekologicznej. Zajęcia edukacyjne wspierane są przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. WFOŚiGW wspiera także rozbudowę kolekcji radzionkowskiego ogrodu. Dzięki otrzymanym środkom zakupiono rośliny do nowych kolekcji i rozbudowano te, które już powstały.
Za treści zawarte w publikacji dofinansowanej ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.
Jeśli chcesz mieć dostęp do artykułów z Trybuny Górniczej, w dniu ukazania się tygodnika, zamów elektroniczną prenumeratę PREMIUM. Szczegóły: nettg.pl/premium. Jeżeli chcesz codziennie otrzymywać informacje o aktualnych publikacjach ukazujących się na portalu netTG.pl Gospodarka i Ludzie, zapisz się do newslettera.
